On the Ontology of Beauty

Yıl 2021, Sayı: 67, 176 - 188, 28.01.2021

Fevzi Karademir

https://doi.org/10.51290/dpusbe.819781

Öz

Beauty is one of the essential subjects on which disciplines such as religion, philosophy and art focus. Since beauty is a concept related to the composition of the universe, as the views about the truth and wisdom of the universe differ, the explanations about the concept of beauty have also changed.
In this study, based on the data obtained through document analysis, the ontology of beauty is thoroughly discussed. Firstly, the conceptual framework of beauty based on the meanings in the general Turkish dictionaries was pointed out, and then, in the light of different opinions about the subject, the relationship of beauty with aesthetics, the truth of beauty, the wisdom of beauty and the mystery of beauty were emphasized.
In the light of the data obtained, even though opinions about its nature are different, it has been stated that beauty is a reality, and that Darwinist and Marxist views put forward regarding the wisdom of the beauties in the universe are not based on rational reasons; it has been emphasized that it is not easy to attribute these beauties to unconscious nature, to coincidence or to human beings, and that an absolute consciousness and will manifests itself as a necessity behind these beauties.

Anahtar Kelimeler

beauty, ontology, aesthetics, familiarizing, amazement

Güzelliğin Ontolojisine Dair

Öz

Din, felsefe, sanat gibi disiplinlerin, üzerinde önemle durduğu konularından biri de güzelliktir. Güzellik, evren kompozisyonuna ilişkin bir kavram olduğundan evrenin hakikat ve hikmetine dair görüşler farklılaştıkça güzellik kavramına ilişkin izahlar da farklılaşmıştır.
Bu çalışmada doküman incelemesi yoluyla ulaşılan verilerden hareketle ana hatları ile güzelliğin ontolojisi ele alınmıştır. Önce genel Türkçe sözlüklerindeki anlamlarından hareketle güzelliğin kavramsal çerçevesine işaret edilmiş, daha sonra konu ile ilgili farklı görüşler ışığında güzelliğin estetikle ilişkisi, güzelliğin hakikati, güzelliğin hikmeti ve güzelliğin gizlenişi konuları üzerinde durulmuştur.
Ulaşılan veriler ışığında, mahiyetine ilişkin görüşler farklı olsa da güzelliğin bir hakikat olduğu, evrendeki güzelliklerin hikmetine ilişkin ileri sürülen Darwinist ve Marksist görüşlerin mantıklı gerekçelere dayanmadığı belirtilmiş; bu güzellikleri şuursuz tabiat ve tesadüfe veya insana atfetmenin izahının kolay olmadığı, güzelliklerin arkasında mutlak bir şuur ve iradenin bir zorunluluk olarak kendini gösterdiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

ontoloji, güzellik, estetik, ülfet, hayret

Kaynakça

• Aristoteles (1987). Poetika. (İ. Tunalı, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Arslan Selçuk, S., & Gönenç Sorguç, A., & Er Akan, A. (2009). Altın oranla tasarlamak: doğada, mimarlıkta ve yapısal tasarımda φ dizini. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10/2: 149-157.
• Ayverdi, İ. (2006). Misalli büyük Türkçe sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Berger, J. (2016). Görme biçimleri. (Y. Salman, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Boz, E. (2015). Bir gösterge modeli olarak dil. Türk Dili, 767-768: 30-33.
• Çağbayır, Y. (2007). Ötüken Türkçe sözlük (ÖTS). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Darwin, C. (1975). İnsanın türeyişi. (Ö. Ünalan, Çev.). Ankara: Onur Yayınları.
• Darwin, C. (1976). Türlerin kökeni. (Ö. Ünalan, Çev.). Ankara: Onur Yayınları.
• Devellioğlu, F. (1988). Osmanlıca-Türkçe lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Doğan, M. H. (1975). 100 soruda estetik. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Ece, H. (2017). Kur’an’da güzellik kavramı. http://www.huseyinece.com/kurani-hayat/1685-kur-an-da-guezellik-kavrami (erişim: 25.04.2020).
• Eco, U. (2007). Çirkinliğin tarihi. (A. Uysal Ergün vd., Çev.). İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Fuzûlî (tarihsiz). Leylâ ve Mecnûn. (M. N. Doğan, Haz.). www.kulturturizm.gov.tr (erişim: 28.05.2020).
• Göçmen, D. (2011). İmmanuel Kant‟ın güzellik ve yücelik duygusu üzerine gözlemler‟i. Felsefelogos, 42/3: 121-142.
• Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gültekin, T., & Tokdil, E. (2016). Güzel kavramı üzerine karşılaştırmalı yorumbilimsel bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47: 364-375.
• Han, B. (2018). Güzeli kurtarmak (K. Filiz, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Horozcu, O. R. (2008). Bir aşka vuran güneş (seçme şiirler), (Haz. Cevat Çapan). İstanbul: Ya¬pı Kre¬di Ya¬yın¬la¬rı.
• Kalın, İ. (2018). Barbar, modern, medeni. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Karaman, H. (01.06. 2018). Kur’ân’da güzellik. https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettinkaraman/kurnda-guzellik-(erişim: 20.04.2020).
• Karataş, T. (2004). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kubbealtı Lugati. (KL). http://lugatim.com (erişim: 25.04.2020).
• Nursi, S. (2019a). Sözler. İstanbul: Envâr Neşriyat.
• Nursi, S. (2019b). Mesnevî-i nuriye. İstanbul: Envâr Neşriyat.
• Nursi, S. (2019c). Şualar. İstanbul: Envâr Neşriyat.
• Ök, M., & Yılmaz, A. (2003). Meta estetiği ve kapitalizm arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi. 158.
• Taşkent, A. (2018). Güzelin peşinde (Fârâbî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd’de Estetik). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Tıetze, A. (2002). Tarihi ve etimolojik Türkiye Türkçesi lugati. İstanbul: Simurg Yayıncılık.
• Timuçin, A. (2011). Estetikte anlam ve yorum. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Topakkaya, A. (2012). ‘Felsefi bilgelik’ ve (evren karşısında) ‘hayranlık duyma’ kavramları arasındaki ilişki üzerine. Kaygı, 18, 93-99.
• Ünlü, S. (2012). Harezm-Altınordu Türkçesi sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınları.
• Wittgenstein, L. (1999). Yan değiniler. (O. Aruoba, Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Yetik, E. (1998). Hayret. https://islamansiklopedisi.org.tr/hayret (erişim: 27.05.2020).
• Yetki̇n, S. (1952). Tasavvuf ve ıstılahları. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(4), 1-12.
• https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf (erişim: 26.04.2020).
• https://pixabay.com (erişim: 25.05.2020).
• https://tr.pinterest.com (erişim: 25.05.2020).
• https://www.fotografindir.net (erişim: 25.05.2020).
• https://www.etimolojiturkce.com/kelime (erişim: 26.05.2020).
• https://www.nisanyansozluk.com/ (erişim: 26.05.2020).
• www.osmanlicaturkce.com (erişim: 26.05.2020).