F. Fedorovich Lashkov and Their Studies on the History of Crimea

Yıl 2022, Sayı: 71, 214 - 226, 28.01.2022

Muhammet Şen

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1026196

Öz

Throughout history, Crimea became a region where Cimmerian, Scythian, Hun, Bulgarian, Caspian and Golden Horde states dominated. The Crimean Khanate which was formed in 1441/1442 as the successor of the Golden Horde State, was invaded by Russia in 1783 after nearly three centruies of Ottoman patronage. With it's cultural richness and history, Crimea has been the subject of many studies and researchers. In this manner, in our article, we will try to evaluate the works of the Russian historian F.F. Lashkov on the history of Crimea.

Anahtar Kelimeler

F. F. Laşkov, Crimean Khanate, Russia

Fedor Fedoroviç Laşkov ve Kırım Tarihi Üzerine Çalışmaları

Öz

Tarih boyunca Kırım; Kimmer, İskit, Hun, Bulgar, Hazar ve Altın Orda Devletleri’nin hâkimiyet kurdukları bir bölge olmuştur. Altın Orda Devleti’nin ardılı olarak 1441 / 1442 tarihinde teşekkül eden Kırım Hanlığı, takriben üç yüzyıl süren Osmanlı himayesinden sonra 1783 yılında Rusya tarafından ilhak edilmiştir. Sahip olduğu tarihi ve kültürel zenginliğiyle Kırım, çok sayıda araştırma ve araştırmacıya konu olmuştur. Bu minvalde biz de, makalemizde, Rus tarihçisi F. F. Laşkov’un Kırım tarihi üzerine yapmış olduğu çalışmaları değerlendirmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

F. F. Laşkov, Kırım Hanlığı, Rusya.

Kaynakça

• Filimonov, S. B. (1983). Dokumentalnıe materialı Tavriçeskoy uçenoy arhivnoy komissii i Tavriçeskovo obşestvo istorii, arheologii i etnografii 1920 – 1931 / Tavriya Bilimsel Arşiv Komisyonu ve Tavriya Tarih, Arkeoloji ve Etnografya Derneği'nin (1920 - 1931) Belge Materyalleri, Arheografiçeskiy ezherodnik za 1982 god., Moskva.
• Laşkov, F. F. (1881). Neskolka slov ob istoriçeskoy sudbe Krıma / Kırım'ın Tarihi Kaderi Hakkında Birkaç Söz, Tavrida, No: 6, 8, 9.
• Laşkov, F. F. (1881). İstoriçeskaya zapiski o Simferopolskoy gimnazii s osnovaniya yiyo po 1 iyunya 1881 g. / Kuruluşundan 1 Haziran 1881 Senesine Kadar Simferopol Spor Okulu Hakkında Tarihi Notlar, Simferopol.
• Laşkov, F. F. (1883). Prazdnovanie v. g. Simferopole stoletiya prisoyednineniya Krımskovo Hanstva k Rossiyskoy imperii / Kırım Hanlığı'nın Rus İmparatorluğu'na İlhakının Yüzüncü Yılı Simferopol'de Kutlandı, Simferopol.
• Laşkov, F. F. (1886). Posledniy Krımskiy Han - İstoriçskiy oçerk / Son Kırım Hanı – Tarihi Deneme, Kievskaya Starina, No: 9., Kiev.
• Laşkov, F. F. (1889). Arhivnıe dannıe o beylıkah v Krımskom Hanstve / Kırım Hanlığı’nda Beylikler Hakkında Arşiv Dokümanları, Trudı VI Arheologiçeskovo s’yezda v Odesse, T. 4, Odessa.
• Laşkov, F. F. (1886). Statistiçeskie svedeniya o Krıme, soobşennıe kaymakamani v 1783 g. / Kaymakamlar tarafından 1783 Senesinde Kırım Hakkında Rapor Edilen İstatistikî Bilgiler, Zapiski Odesskovo obşestva istorii d drevnostey (ZOOİD).
• Laşkov, F. F. (1887). Selskaya obşina v Krımskom Hanstve / Kırım Hanlığı’nda Kırsal Topluluk, ,Simferopol.
• Laşkov, F. F. (1888). O zakonodatelstve i sudoproizvodstve v Krımskom Hanstve, Vtoraya uçebnaya ekskursiya Simferopolskoy mujkoy gimnazii. Bahçisaray i yivo okrestnosti / Simferopol Erkek Spor Salonunun İkinci Eğitim Gezisi. Bahçesaray ve Çevresi, Simferopol.
• Laşkov, F. F. (1888) . İstoriçeskaya zapiska o soorujenii v Khersonise khrama sv. Ravnoapostolnovo knyazya Vladimira / Herson’da Bulunan Havarilere Eşit Aziz Prens Vladimir Katedralinin İnşasına İlişkin Tarihi Not, İTUAK, T. 5.
• Laşkov, F. F. (1888). Arhivnıe dokumentı otnasyaşiesya k istorii soorujeniya v Khersonise khrama sv.Ravnoapostolnovo knyazya Vladimira / Herson’da Bulunan Havarilere Moskova Eşit Aziz Prens Vladimir Katedralinin İnşa Tarihi İle İlgili Arşiv Belgeleri, İTUAK, T. 5.
• Laşkov, F. F. (1889). Rasporyajeniya svetleyşevo knyazya Potemkina Tavriçekovo pravitelyu Tavriçeskoy oblasti V.V. Kahovskomu za 1784 i 1785 gg. / Haşmetli Ekselans Tavriya Prensi Knez Potemkin’in Tavriya Bölge İdarecisi V. V. Kahovskiy’e 1784 ve 1785 Tarihli Emirleri, ZOOİD, T. 15.
• Laşkov, F. F. (1889). Ohrana Krıma vo vtoru Turetskuyu voynu 1787-1791 goda / 1787-1791 İkinci Türk Savaşı Sırasında Kırım'ın Muhafazası, İTUAK, T. 8.
• Laşkov, F. F. (1890). K voprosu o gubernskih istoriçeskih arhivah / Vilayet - Tarihi Arşivlerinin Sorunları, Trudı vosmova Arheologiçeskovo s’yezda v Moskve, 1890, T. 1, 1895, T. 2.
• Laşkov, F. F. (1890). Knyaz G.A. Potemkin-Tavriçeskiy kak deyatel Krıma: Kratkiy oçerk po arhivnım materialam / Bir Kırım Aktivisti Olarak Knez G. A. Potemkin - Tavriçeskiy: Arşiv Malzemeleri Üzerine Kısa Bir Deneme, Simferopol.
• Laşkov, F. F. (1890). Mogila Kapitana Amazonskoy rotı Elenı İvanovnı Şidyanskoy (Sarandova) v Simferopole / Amazon Bölüğü Yüzbaşısı Elena İvanovna Şidyanskoy’un (Sarandova) Simferopoldeki Mezarı, İTUAK, T. 7.
• Laşkov, F. F. (1890). Materialı dlya istorii vtoroy Turetskoy voynı 1787-1791 g., / 1787 – 1791 İkinci Türk Savaşı Tarihi Hakkında Materyaller, İTUAK, T. 10.
• Laşkov, F. F. (1891). Materialı dlya istorii vtoroy Turetskoy voynı 1787-1791 g., / 1787 – 1791 İkinci Türk Savaşı Tarihi Hakkında Materyaller, İTUAK, T. 12.
• Laşkov, F. F. (1891). Pamyatniki diplomatiçeskih snoşeniy Krımskovo Hanstva s Moskovskim gosudarstvom XVI i XVII vv., / Dışişleri Bakanlığında Mahfuz 16 – 17. Yüzyıllar Arasındaki Kırım Hanlığı’nın Moskova Devletiyle Diplomatik İlişkilerine Ait Tarihi Belgeler, İTUAK, T. 9, 1890: 1-47; T. 10, 1890: 9-60, T. 11, 1891: 1-56, T. 12, 1891: 1-62.
• Laşkov, F. F. (1891). Opisanie del Tavriçeskovo istoriçeskovo arhiva / Tavriya Tarihi Arşivindeki Dosyaların Mahiyeti, İTUAK, T. 12.
• Laşkov, F. F. (1891). Stateynıy spisok Moskovskovo poslanika v Krımu İvana Sudakova v 1587-1588 godu / 1587 - 1588 Tarihleri Arasında Moskova’nın Kırım Elçisi Ivan Sudakov’a Ait Raporların Listesi, İTUAK, T. 14.
• Laşkov, F. F. (1891). Reyestr delam Kırımskovo Dvora s 1474 po 1779 god, uçinennıy deystvitelnım statskim Sovetnikom Nikolaem Bantış Kamenskim v 1808 g., / Nikolay Bantış Kamenskiy’in Hazırladığı 1474’ten 1779 Senesine Kadar Kırım Mahkemesine Konu Olan Olayların Kaydı, İTUAK, T. 14.
• Laşkov, F. F. (1892). Stateynıy spisok Moskovskovo poslanika v Krım Semena Bezobrazova v 1593 g., / 1593 Tarihinde Moskova’nın Kırım Elçisi Semen Bezobrazov’a Ait Raporların Listesi, İTUAK, T. 15.
• Laşkov, F. F. (1892). Reyestr II Kırımskovo Dvora starıh let v stolpah soderjasimsya, s. 1579 po 1700 gg., / 1579’dan 1700 Senesine Kadar Sütunlarda Yer Alan Eski Yıllara Ait Kırım Mahkeme Kayıtları, İTUAK, T. 15.
• Laşkov, F. F. (1892). Reyestr II Kırımskovo Dvora starıh let v stolpah soderjasimsya, s. 1579 po 1700 gg., / 1579’dan 1700 Senesine Kadar Sütunlarda Yer Alan Eski Yıllara Ait Kırım Mahkeme Kayıtları, İTUAK, T. 16.
• Laşkov, F. F. (1892). Reyestr II Kırımskovo Dvora starıh let v stolpah soderjasimsya, s. 1579 po 1700 gg., / 1579’dan 1700 Senesine Kadar Sütunlarda Yer Alan Eski Yıllara Ait Kırım Mahkeme Kayıtları, İTUAK, T. 18.
• Laşkov, F. F. (1893). Reyestr adresam, upolnomoçiyam, aktam, note, pismam i kopiyam pisem Kırımskih velmozh i Tatarskih ord. Hana Kırımskovo vtsarstvovanie İmperatritsı Ekaterinı II / İmparatoriçe II. Katerina’nın Saltanatında Kırım Hanının Tatar Orduları ve Kırım Soylularının Yetkileri, Eylemleri, Yazışmaları, Mektup ve Mektup Suretlerine Havi Kayıtlar, İTUAK, T. 18.
• Laşkov, F. F. (1895). Rakopka kurganov v.d. Tavkel-Nayman, Evpatoriyskovo uezda Tavkel – Nayman / Evpatorya Uezdası Tavkel – Nayman Köylerindeki Kurgan Kazı Çalışmaları, İTUAK, T. 22.
• Laşkov, F. F. (1897). Soobşenie o peresmotre Çernomorskovo Tarifa 1782 g. / 1782 Tarihli Karadeniz Gümrük Tarifesinin Revise Edilmesi Hususunda Bildiri, İTUAK, T. 1.
• Laşkov, F. F. (1894). İstoriçeskiy oçerk Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Üzerine Tarihsel Bir Deneme, İTUAK, T. 21.
• Laşkov, F. F. (1895). İstoriçeskiy oçerk Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Üzerine Tarihsel Bir Deneme, İTUAK, T. 22.
• Laşkov, F. F. (1895). İstoriçeskiy oçerk Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Üzerine Tarihsel Bir Deneme, İTUAK, T. 23.
• Laşkov, F. F. (1896). İstoriçeskiy oçerk Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Üzerine Tarihsel Bir Deneme İTUAK, T. 24.
• Laşkov, F. F. (1896). İstoriçeskiy oçerk Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Üzerine Tarihsel Bir Deneme İTUAK, T. 25.
• Laşkov, F. F. (1895). Sbornik dokumentov po istorii Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Tarihi Hakkında Belge Koleksiyonu, İTUAK, T. 22.
• Laşkov, F. F. (1895). Sbornik dokumentov po istorii Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Tarihi Hakkında Belge Koleksiyonu, İTUAK, T. 23.
• Laşkov, F. F. (1896). Sbornik dokumentov po istorii Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Tarihi Hakkında Belge Koleksiyonu, İTUAK, T. 24.
• Laşkov, F. F. (1896). Sbornik dokumentov po istorii Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Tarihi Hakkında Belge Koleksiyonu, İTUAK, T. 25.
• Laşkov, F. F. (1897). Sbornik dokumentov po istorii Kırımsko-tatarskovo zemlevladeniya / Kırım - Tatar Toprak Mülkiyeti Tarihi Hakkında Belge Koleksiyonu, İTUAK, T. 26.
• Laşkov, F. F. (1897). Kameralnom opisanii Krıma 1784 g. / 1784 Senesi Kırım’ın Kameral Tasviri, İTUAK, T. 2.
• Laşkov, F. F. (1897). Kameralnom opisanii Krıma 1784 g. / 1784 Senesi Kırım’ın Kameral Tasviri, İTUAK, T. 3.
• Laşkov, F. F. (1897). Kameralnom opisanii Krıma 1784 g. / 1784 Senesi Kırım’ın Kameral Tasviri, İTUAK, T. 4.
• Laşkov, F. F. (1888). Kameralnom opisanii Krıma 1784 g. / 1784 Senesi Kırım’ın Kameral Tasviri, İTUAK, T. 6.
• Laşkov, F. F. (1889). Kameralnom opisanii Krıma 1784 g. / 1784 Senesi Kırım’ın Kameral Tasviri, İTUAK, T. 7.
• Laşkov, F. F. (1889). Kameralnom opisanii Krıma 1784 g. / 1784 Senesi Kırım’ın Kameral Tasviri, İTUAK, T. 8.
• Laşkov, F. F. (1894). (1871 goda). Prevod s peçatnoy tetradi Simona Starovolskovo s pokazaniem sposobov, kak mojna razorit Perekopskih (Krımskih) Tatar) / Perekop (Kırım) Tatarlarının Nasıl Mağlup Edileceğinin Anlatıldığı Matbu Defterin Tercümesi, Krımskie dela sv. 60, No: 29, ZOOİD, T. (17), 5, 6.
• Laşkov, F. F. (1894). (1596 Maya) - Delo o vıdaçe vızezjemu iz Krıma Greku Pashaliyu na monastır Salaçenskiy po jalovannoy gramote milostıni 15 rub. / (1596 Mayıs) - Kırım’dan Ayrılan Grek Kökenli Pashaliya’nın 15 Ruble Tutarındaki Ücretle Salaçensk Manastırı’na Gönderilmesine Dair Mahkeme Kararı, ZOOİD, T.17.
• Laşkov, F. F. (1895). Moskovskoe otdelenie obşeva arhiva Glavnova Shtaba / 1775 - 1776 tarihleri arasındaki Genelkurmay Arşivi - Moskova Bölümü’nde Kayıtlı Belgelerin Kataloğu, (Krımskie dela 1775-1776 g.), ZOOİD, T. 18.
• Laşkov, F. F. (1916). K vaprosu o koliçestve naseleniya Tavriçeskoy gubernii v naçale XIX stoletiya / 19. Yüzyılın Başlarında Tavriya Guberniyası Nüfusunun Sayısı Meselesi, İTUAK, T. 55.
• Laşkov, F. F. (1916). Materialı iz sobraniya dokumentov Tavriçeskoy Uçenoy Arhivnoy Komissii / Tavriya Bilimsel Arşiv Komisyonunun Topladığı Belgelerden Elde Edilen Materyaller, İTUAK, T. 55.
• Markeviç, A. İ. (1918). Pamyati F. F. Laşkova / F. F. Laşkov’un Hatırası (Ardından), İzvestiya Tavriçeskoy Uçenoy Arhivnoy Komissii (İTUAK), T. 55.
• Nepomnyashiy, A. A. (2005). Arseniy Markeviç: stranitsı istorii Kırımskovo kraevedeniya / Arseniy Markeviç: Kırım’ın Yerel Tarihinden Sayfalar, Biznes-İnform.
• Selivanova, L. L. (2010). Rossiyskie Amazonki na sluzhbe yiyo veliçestva / Majestelerinin Hizmetinde Rus Amazonları (Amazon Kadınları), Dialog so Vremenem, No: 31.
• Şarapa, V. F. Nepomnyashiy A. A. (1993). Laşkov F. F – Kra’eved Krıma / Kırım Yerel Tarihçisi F. F. Laşkov, Materialı po arheologii, istorii i etnografii Tavrii, T. 3.
• Şarapa, V. F., Nepomnyashiy A. A. (1999). Krımskiy krae’ved F. F. Laşkov (1858 -1917) (Po novımarhivnım dokumentam) / Yeni Arşiv Belgeleri Işığında Kırım Etnografı F. F. Laşkov (1858-1917), Postijenie istorii.