Development Process of the City of Kütahya Until the Republic Period

Yıl 2022, Sayı: 73, 171 - 184, 29.07.2022

Arif Kolay

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1112952

Öz

Kütahya is one of the ancient cities of Anatolia. The city, which was founded in the pre-Christian era, witnessed important settlements in the Roman period, became a religious and commercial center in the Byzantine period and continued to increase its importance. Byzantine emperors built walls and bastions in Kütahya Castle on the high hill overlooking the city. The conquest of Kütahya took place between the years 1075-1078, after the Turks defeated Byzantium in 1071 and started to keep Anatolia as their homeland. After the conquest, the city was prosperous during both the Germiyanoğulları and Ottoman periods. In the study, XIII BC. The development process of Kütahya in terms of urbanism and the environment will be discussed starting from the Phrygian period in the XVIII century until the Republican period.

Anahtar Kelimeler

Kütahya, urbanization, environment, development

Cumhuriyet Dönemine Kadar Kütahya Şehrinin Gelişim Süreci

Öz

Kütahya Anadolu’nun kadim şehirlerinden biridir. Milattan önceki dönemlerde kurulan şehir Roma devrinde önemli iskânlara sahne olmuş, Bizans döneminde dini ve ticari merkez haline gelmiş ve önemini artırarak devam ettirmiştir. Bizans imparatorları şehre hâkim yüksek tepe üzerinde Kütahya Kalesi’nde sur ve burçları inşa etmişlerdir. Türklerin, 1071 tarihi ile Bizans’ı kesin olarak yenilgiye uğratıp Anadolu’yu yurt tutmaya başlamasından sonra 1075-1078 yılları arasında da Kütahya’nın fethi gerçekleşmiştir. Fetihten sonra gerek Germiyanoğulları gerekse Osmanlılar döneminde şehir mamur hale getirilmiştir. Çalışmada M. Ö. XIII. Yüzyılda Frigler döneminden itibaren başlayarak Cumhuriyet dönemine kadar Kütahya’nın şehircilik ve çevre açısından gelişim süreci ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kütahya, şehirleşme, çevre, gelişme

Kaynakça

• Altun, A. (1981/1982). Kütahya’nın Türk devri mimarisi. Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan içinde (ss. 171-700). İstanbul.
• Arıkan, R. (2010). Tanzimat Döneminde Kütahya.[Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Bayartan, M. (2003). XIX. Yüzyılda Kütahya’nın tarihi coğrafyası. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayartan, M. (2009). Osmanlı’dan günümüze Kütahya şehrinin yapı taşları: Mahalleler. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, 18, 57-70.
• Boz, M. (2014). XIII-XV. Yüzyıllarda anadolu kentleri ve kentliler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırklareli.
• Bülbül, C. (2009). Eski anadolu tarihinde Frigler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (27).
• Çiftçioğlu, İ. (2006). Germiyanoğulları dönemi Kütahya medreseleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 161-180.
• Çini, R. (1991). Türk çiniciliğinde Kütahya. İstanbul.
• Derdiyok, İ. Ç. (2003). Sadi’nin Bostan’ı ve Ezop Masalları’nda ortak temalar. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(12). 1-14.
• Dönmez Y. (1981/1982). Kütahya ve çevresinin fiziki coğrafyası. Atatürk’ün doğumunun 100. yılına armağan Kütahya içinde (ss. 1-13), İstanbul.
• Gedik, E. (2015). Arşiv belgelerine göre Kütahya Redif Taburu ve Redif Kışlası, [yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Gedik, E. (2017). Germiyan Beyi II. Yakub Külliyesine ait taş vakfiye ve vakfedilmiş mülklerin ad ve bulundukları yer açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Tarih, Kültür ve Medeniyet Sempozyumu-III Germiyanoğulları Beyliği Bildiriler Kitabı. (M. Ersan ve M. Şeker, Haz.). içinde (ss. 105-135). Ankara: TTK Yayını.
• Gedik, E. (2019). Yakupoğlu’nun resimlerinde Kütahya’nın kaybolan mekânları. I. Uluslararası Ahmet Yakupoğlu Şehir, Sanat ve Tasarım Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (ss. 117-133). Kütahya.
• Girgin, İsmail. (2019). Kütahya Rüşdiye ve Mekteb-i İdadisi (Kuruluşu, gelişimi ve sosyo-kültürel hizmetleri). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Gökbilgin, M. T. (1956). Kütahya, MEB İslam Ansiklopedisi içinde ( C. 6, ss. 1118-1126). Ankara.
• Güner, H. (1964). Kütahya camileri. İstanbul.
• Günhan, Ali. (2009, Nisan 19). Kuruluşundan günümüze Kütahya Belediyesi ve başkanları. Yeni Kütahya Gazetesi, s. 4.
• Hadîdî. (1991). Tevârih-i Âl-i Osman (1299-1523). (H. Öztürk, Haz.). İstanbul.
• Kalfazade, S. (2012). Vacidiye Medresesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 42, ss. 409-410). İstanbul: TDVİAM.
• Kalyon, M. M. (2018). Kütahya’da Selçuklu-Germiyan ve Osmanlı eserleri. Ankara: Kütahya Belediyesi Yayını.
• Karakaya, E. (2002). Kütahya (Mimari). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 26, ss. 584-587). İstanbul: TDVİAM.
• Karkar Y. N. (1963). Railway Development in the Ottoman Empire. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Indiana University, Indiana.
• Kolay, A. vd. (2015). Kütahya tarih atlası. Kütahya: Beylerbeyi Derneği Yayını.
• Kolay, A. (2019). Anadolu’da işletmeye açılan ilk demiryolu: İzmir-Kasaba hattı ve uzantıları. Ankara: TTK Yayını.
• Kuban, D. (1968). Anadolu-Türk şehri: Tarihî gelişmesi, sosyal ve fizikî özellikleri üzerinde bazı gelişmeler. Vakıflar Dergisi, 7, 53-73.
• Kuş, F. (2012). Kütahya Ulu Camii. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 42, ss. 107-108). İstanbul: TDVİAM.
• Merçil, E. (1991). Müslüman Türk Devletleri tarihi. Ankara.
• Okumuş, E. (2007). Evliya Çelebi Kütahya’da. DEÜİFD, XXVI.. 83-120.
• Özcan, K, (2006). Anadolu-Türk kent tarihinden bir kesit: Selçuklu Döneminde Anadolu-Türk Kent Model(ler)i. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 161-184.
• Strabon, (2000). Antik Anadolu coğrafyası: Geographika XII-XIII-XIV. (A. Pekman, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Şahin, F. (1981/1982). Kütahya’da Çinili Eserler. Atatürk'ün Doğumunun 100. Yılına Armağan Kütahya. (ss. 111-170). İstanbul.
• Tanyeli, U., Anadolu-Türk kentinde fiziksel yapının evrim süreci (11.-15. yy). [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tulay, A. S. (1981/1982). Kütahya arkeolojisi. Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan içinde (ss. 53-68). İstanbul.
• Turan, Ş, (2009). XIII. Yüzyılda Orta ve Doğu Anadolu’dan Batı Anadolu’ya göçler. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Uzunçarşılı, İ, H. (1932). Kütahya şehri. İstanbul.
• Varlık, M. Ç. (1974). Germiyan-Oğulları Tarihi 1300-1429. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayını.
• Varlık, M. Ç. (1986). XVI. Yüzyıl Osmanlı idari teşkilatında Kütahya. Marmara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi, 2, 201-239.
• Varlık, M. Ç. (1991). Anadolu Eyaleti. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 3, ss. 143-144). İstanbul: TDVİAM.
• Yalçın, R. ve Önder, Ö. (2019). II. Meşrutiyet döneminde Kütahya taşra idaresi. Kütahya.
• Yeşil, M. (1937). Kütahya ilinin kısa tarihi. İstanbul.
• Yıldız, H. D. (1981-1982). Kütahya’nın tarihçesi. Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan, içinde (ss. 35-51). İstanbul.
• Yücel, T. (1960). Demiryollarımızın istasyon nüfuslarına etkisi. İstanbul.