Mirziyoyev Dönemindeki Dış Politika Değişikliğinin Özbekistan Turizminin Gelişimine Etkisi

Yıl 2024, Sayı: 80, 345 - 359, 26.04.2024

Kadir Kürşat Yılmaz

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1436950

Öz

Selefi Kerimov’un güvenlik kaygılarını paylaşmakla birlikte Mirziyoyev, Özbekistan dış politikasının tamamen güvenlik sorunlarına odaklanmasını ortadan kaldırmıştır. Ülke nüfusunun hızla artmasına karşılık ekonomik kalkınmanın bu hıza cevap vermekte zorlanması bu değişimin temel sebebi olduğu ileri sürülebilir. Çünkü vatandaş-devlet ilişkilerinin düzelmesi ve en büyük güvenlik tehdidi olan radikal dini/siyasi grupların destek bulmasının önlenmesi ancak ekonomik kalkınma ile mümkün olabilecektir.
Güvenlik odaklı dış politikaların etkisi ile önemli potansiyeli olmasına karşın Özbekistan turizmi arka planda kalmıştır. Gerekli yatırımın yapılması ve dış politika desteği ile turizmin hızlı gelişme şansına sahip olması, Mirziyoyev yönetiminin dış politika-turizm ilişkisini geliştirmesine katkı yapmıştır. Ülke imajının düzeltilmesine yönelik çabaların, vize muafiyetlerinin, komşu ülkelerle sorunların çözüme kavuşturulmasının ve diğer ülkelerle diplomatik ilişkilerin artırılmasının temel sebebi ülke turizminin geliştirilmek istenmesidir. Dolayısıyla bu çalışma, dış politikada yaşanan değişim üzerinden Özbekistan dış politikasının ülke turizminin gelişmesi için araç olarak kullanıldığını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Özbekistan, Kerimov, Mirziyoyev, Dış politika, Turizm

The Effect of Foreign Policy Change During Mirziyoyev's Period on the Development of Uzbekistan Tourism

Öz

Although sharing his predecessor Karimov's security concerns, Mirziyoyev eliminated the focus of Uzbekistan's foreign policy on security issues. It can be argued that the main reason for this change is that despite the rapid increase in the country's population, the economic development has difficulty in responding to this pace. Because improving citizen-state relations and preventing radical religious/political groups, which are the biggest security threat, from gaining support will only be possible with economic development.
Despite having significant potential due to the influence of security-oriented foreign policies, tourism in Uzbekistan has remained in the background. The fact that tourism has the opportunity to develop rapidly with the necessary investment and foreign policy support has contributed to the Mirziyoyev administration's development of the foreign policy-tourism relationship. The main reason for efforts to improve the country's image, visa exemptions, resolving problems with neighboring countries and increasing diplomatic relations with other countries is the desire to develop the country's tourism. Therefore, this study aims to reveal that Uzbekistan's foreign policy is used as a tool for the development of the country's tourism through the change in foreign policy.

Anahtar Kelimeler

Uzbekistan, Karimov, Mirziyoyev, Foreign policy, Tourism

Kaynakça

• 2024 yılında görülmesi gereken yerler açıklandı: Türkiye de listede. (2024). https://www.ntv.com.tr/galeri/n-life/gezi/2024-yilinda-gorulmesi-gereken-yerler-aciklandi-turkiye-de-listede,q9UOGPb7mEGapXMmR_Q87g Erişim Tarihi: 05.02.2024.
• 2024'ün en iyi gezi rotaları (2024 yılında görülmesi gereken yerler). (2023). https://www.ntv.com.tr/galeri/n-life/gezi/2024un-en-iyi-gezi-rotalari-2024-yilinda-gorulmesi-gereken-yerler,jVGaNS6oZkeWF25Q2vR8Rg/LKj4KdqFdE-8ZJYvJ7cj1Q Erişim Tarihi: 25.01.2024.
• Abdülkerimov, B. (2023). Özbekistan’a 2023'ün 11 ayında 6 milyon 134 bin yabancı turist geldi. https://www.aa.com.tr/tr/yasam/ozbekistana-2023un-11-ayinda-6-milyon-134-bin-yabanci-turist-geldi/3085529 Erişim Tarihi: 26.01.2024.
• Avcı, M. ve Norbaev S. (2021). İpek Yolu’nda inanç turizminin geliştirilmesi: Özbekistan örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 208-125. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1848548 Erişim Tarihi: 25.10.2023.
• Bağımsız Devletler Topluluğu [BDT]. (2021). Bol'shoye interv'yu prezidenta SH.Mirziyoeva – «Novyy Uzbekistan stanovitsya stranoy demokraticheskikh peremen, bol'shikh vozmozhnostey i prakticheskoy raboty». https://cis.minsk.by/news/20029/bolshoe_intervju_prezidenta_sh.mirzijoeva_%E2%80%93_%C2%ABnovyj_uzbekistan_stanovitsja_stranoj_demokraticheskih_peremen_bolshih_vozmozhnostej_i_prakticheskoj_raboty%C2%BB Erişim Tarihi: 20.10.2023.
• Bozkurt, R. (2010, 7 Ağustos). Ülke imajı: nasıl yaratılır?. Dünya. https://www.dunya.com/kose-yazisi/ulke-imaji-nasil-yaratilir/7624 Erişim Tarihi: 15.11.2023.
• Erol, M. S. (2004). Orta Asya’da güvenlik sorunları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 85-112.
• Erol, M. S. (2019). Yeni Özbekistan: “geçiş süreci”nden “yükseliş süreci”ne değişimin diğer adı. https://ankasam.org/yeni-ozbekistan-gecis-surecinden-yukselis-surecine-degisimin-diger-adi/ Erişim Tarihi: 15.10.2023.
• Forbes dergisi, Özbekistan'ı yılın en iyi turistik yerleri listesine aldı. (2024). https://www.qha.com.tr/turk-dunyasi/forbes-dergisi-ozbekistan-i-yilin-en-iyi-turistik-yerleri-listesine-aldi-483590 Erişim Tarihi: 10.02.2024.
• Güneş, İ. (2017). 'Gelin Özbekistan'ı yeniden inşa edelim'. https://www.dunya.com/ekonomi/gelin-ozbekistani-yeniden-insa-edelim-haberi-388308 Erişim Tarihi: 05.01.2024.
• İletişim Başkanlığı. (2023). 21. yüzyılın parlayan yıldızı: Türk Devletleri Teşkilatı. İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/21_YUZYILIN_PARLAYAN_YILDIZI_TDT.pdf Erişim Tarihi: 11.01.2024.
• İskit, Temel. (t.y). Dış politika ve dış ekonomik ilişkilerin yönetimi. https://www.mfa.gov.tr/dis-politika-ve-dis-ekonomik-iliskilerin-yonetimi.tr.mfa Erişim Tarihi: 05.12.2023.
• Kamilov Afg‘on masalasida katta intervyu berdi. (2020). https://www.gazeta.uz/oz/2020/02/29/komilov/ Erişim Tarihi: 15.12.2023.
• Kazakistan’da “2018 Özbekistan yılı” etkinlikleri. (2018). https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/kazakistan-da-2018-ozbekistan-yili-etkinlikleri/5aabca6f01a30a1bb84423c0 Erişim Tarihi: 25.09.2023.
• Konya Ticaret Odası. (2017). Özbekistan Cumhuriyeti ülke raporu. https://www.kto.org.tr/d/file/ozbekistan-ulke-raporu-2017.pdf Erişim Tarihi: 11.09.2023.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2017). Bakan Avcı, Özbekistan başbakan yardımcısı Azimov ile görüştü. https://basin.ktb.gov.tr/TR-174972/bakan-avci-ozbekistan-basbakan-yardimcisi-azimov-ile-gorustu.html Erişim Tarihi: 15.10.2023.
• Mayling, S. (2019). Uzbekistan, Borneo and Costa Rica are rising stars, says Titan. https://travelweekly.co.uk/articles/349735/uzbekistan-borneo-and-costa-rica-are-rising-stars-says-titan Erişim Tarihi: 11.11.2023.
• O‘Zbekiston Statistika Agentligi. (2024). https://stat.uz/uz/ Erişim Tarihi: 10.02.2024.
• Özbekistan hava yolları Taşkent-İstanbul sefer sayısını artıracak. (2018). https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/ozbekistan-hava-yollari-taskent-istanbul-sefer-sayisini-artiracak/5ad6f7d001a30a1374a88e1f Erişim Tarihi: 15.09.2023.
• Özbekistan Türkiye'den 100 bin turist bekliyor. (2018). https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/ozbekistan-turkiyeden-100-bin-turist-bekliyor/5a79772b01a30a08d0e96f64 Erişim Tarihi: 05.10.2023.
• Özbekistan, turizmde Türkiye'yi örnek alacak. (2018). https://tr.kabar.kg/news/ozbekistan-turizmde-turkiyeyi-ornek-alacak/ Erişim Tarihi: 09.10.2023.
• Özbekistan’daki Şehrisebz şehri “2024 EİT turizm başkenti” ilan edildi. (2022). https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/ozbekistan-daki-sehrisebz-sehri-2024-eit-turizm-baskenti-ilan-edildi/63a0951d01a30a323c700c24#:~:text=%C3%96zbekistan%20Turizm%20ve%20K%C3%BClt%C3%BCrel%20Miras,Turizm%20Ba%C5%9Fkenti%22%20ilan%20edildi%C4%9Fi%20belirtildi Erişim Tarihi: 25.11.2023.
• Özbekistan’ın Semerkant şehri, 2024 yılı BDT kültür başkenti oldu. (2024). https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/ozbekistan-in-semerkant-sehri-2024-yili-bdt-kultur-baskenti-oldu/65ae9f893e603fa6e0c30a47 Erişim Tarihi: 11.02.2024.
• Özbekistan'a gelen turist sayısı her geçen gün artıyor. (2017). https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/ozbekistana-gelen-turist-sayisi-her-gecen-gun-artiyor/5982eb1601a30a1ccc4a8e76 Erişim Tarihi: 25.10.2023.
• Özbekistan'dan 2030 için iddialı turizm hedefi!. (2023). https://www.turizmajansi.com/haber/ozbekistan-dan-2030-icin-iddiali-turizm-hedefi-h64384 Erişim Tarihi: 15.01.2024.
• Özbekistan'ı geçen sene 6 milyon 626 bin 300 turist ziyaret etti. (2024). https://www.haberler.com/guncel/ozbekistan-i-gecen-sene-6-milyon-626-bin-300-turist-ziyaret-etti-16750659-haberi/ Erişim Tarihi: 25.01.2024.
• Özcan, S. A. (2023). Orta Asya’da artan Çin Etkisi ve Çin/Çinli karşıtlığı. https://www.perspektif.online/orta-asyada-artan-cin-etkisi-ve-cin-cinli-karsitligi/ Erişim Tarihi: 10.01.2024.
• Prazdnik Nakshbandiya proydet v Uzbekistane. (2018). https://www.gazeta.uz/ru/2018/11/06/tourism/ Erişim Tarihi: 15.09.2023.
• Purtaş, F. (2021). Yeni Özbekistan ve Türk Dünyası. Kriter, 6(62), https://kriterdergi.com/dosya-turk-devletleri-teskilati/yeni-ozbekistan-ve-turk-dunyasi Erişim Tarihi: 19.09.2023.
• Rusya’daki Özbekistanlı işçilerin yıllık toplam kazancı 4 milyara ulaştı. (2019). https://orasam.manas.edu.kg/index.php/tr/ulkeler/ozbekistan-ulke/1828-rusya-daki-zbekistanli-i-ilerin-yillik-toplam-kazanci-4-milyara-ula-ti Erişim Tarihi: 15.12.2023.
• Semerkant ilk kez UNWTO genel kurulu’nun ev sahibi. (2023). https://www.gmdergi.com/sektorel-haberler/semerkant-ilk-kez-unwto-genel-kurulunun-ev-sahibi/ Erişim Tarihi: 11.02.2024.
• Taldybaeva, D. (2020). Türkiye-Özbekistan ilişkilerinin yeni dönemi. Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi, Avrasya Araştırma Enstitüsü. https://www.eurasian-research.org/publication/turkiye-ozbekistan-iliskilerinin-yeni-donemi/?lang=tr Erişim Tarihi: 16.09.2023.
• Taşkent Ticaret Müşavirliği. (2023). Özbekistan yurt dışı yatırım ülke profili. https://ticaret.gov.tr/data/5c2d32b613b876192c45b9b7/%C3%96zbekistan_Yurt_%20D%C4%B1%C5%9F%C4%B1_Yat%C4%B1r%C4%B1m_Profili_%202023.pdf Erişim Tarihi: 13.02.2024.
• Ticaret Bakanlığı. (2023). Özbekistan ülke profili. https://ticaret.gov.tr/data/5ef20f4213b876b1f88518d8/%C3%96zbekistan_2023.pdf Erişim Tarihi: 11.01.2024.
• Topçu, G. (2019). Kahire ve Buhara 2020 İslam Dünyası kültür başkenti seçildi. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kahire-ve-buhara-2020-islam-dunyasi-kultur-baskenti-secildi/1676783#:~:text=Tunus,D%C3%BCnyas%C4%B1%20K%C3%BClt%C3%BCr%20Ba%C5%9Fkenti%20se%C3%A7ildi%C4%9Fini%20a%C3%A7%C4%B1klad%C4%B1 Erişim Tarihi: 21.09.2023.
• Toprak, İ. (2022). İslam İşbirliği Teşkilatı, Şanlıurfa'yı 2023 turizm kenti seçti. https://www.aa.com.tr/tr/kultur/islam-isbirligi-teskilati-sanliurfayi-2023-turizm-kenti-secti/2624394#:~:text=Ankara,%C3%BClkelerinin%202023%20turizm%20kenti%20oldu Erişim Tarihi: 22.09.2023.
• Tuna, M., Aydın, S. ve Djumanazarovna, F. (2023). Özbekistan’da inanç turizmi. Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi. https://www.ayu.edu.tr/mypanel/_app/upload/yayin/dosya/077e29b11be80ab57e1a2ecabb7da330.pdf Erişim Tarihi: 01.01.2024.
• Turisticheskaya ploshchadka «Tabarruk Ziyerat» otkrylas' v Uzbekistane. (2023). https://dunyo.info/ru/turizm/v-uzbekistane-zapuschena-turisticheskaya-platforma-tabarruk-zierat?fbclid=IwAR39RPJn_uf1Mceuq1pWnp5ZI9kdER4IBOtDlSrkVE1FEuhhHI_76TQPwNw Erişim Tarihi: 09.01.2024.
• Türk Devletleri Teşkilatı. (2021). Sekizinci zirve bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/haberler/8-zirve-deklarasyonu-2395-94.pdf Erişim Tarihi: 21.09.2023.
• Türk Devletleri Teşkilatı. (2023). Türk Devletleri Teşkilatı Tabarruk Ziyarat Projesi ortak eylem planı kabul edildi. https://www.turkicstates.org/tr/haberler/turk-devletleri-teskilati-tabarruk-ziyarat-projesi-ortak-eylem-plani-kabul-edildi_2757#:~:text=Proje%2C%20TDT%20%C3%9Cye%20ve%20G%C3%B6zlemci,daha%20fazla%20turist%20%C3%A7ekmeyi%20ama%C3%A7lamaktad%C4%B1r Erişim Tarihi: 29.12.2023.
• Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı [TİKA]. (2012). Türkiye-Özbekistan arasında turizm alanında bilgi ve tecrübe paylaşımı hızlandı. https://tika.gov.tr/detailturkiye_ozbekistan_arasinda_turizm_alaninda_bilgi_ve_tecrube_paylasimi_hizlandi/ Erişim Tarihi: 15.10.2023.
• Türkiye, 2023'te Özbekistan'da en çok şirket kuran üçüncü ülke oldu. (2023). https://istanbulticaretgazetesi.com/tr/turkiye-2023te-ozbekistanda-en-cok-sirket-kuran-ucuncu-ulke-oldu#:~:text=2023'te%20%C3%96zbekistan'da%20yabanc%C4%B1,%C5%9Firket%20ile%20T%C3%BCrkiye%20%C3%BC%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC%20oldu Erişim Tarihi: 25.01.2024.
• Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı [TÜRKSOY]. (2023). Özbekistan kültürel mirası: yeni bir rönesansın temelleri kongresi Semerkant'ta düzenlendi. https://www.turksoy.org/haberler/ozbekistan-kulturel-mirasi-yeni-bir-ronesansin-temelleri-semerkantta-duzenlendi Erişim Tarihi: 11.02.2024.
• V 2024 godu vvedetsya novyy status «Posol uzbekskoy kul'tury» dlya lits, propagandiruyushchikh uzbekskuyu kul'turu za rubezhom. (2023). https://kun.uz/ru/news/2023/12/29/v-2024-godu-vvedetsya-novyy-status-posol-uzbekskoy-kultury-dlya-lits-propagandiruyushchix-uzbekskuyu-kulturu-za-rubejom Erişim Tarihi: 09.01.2024.
• Yalçınkaya, A. (2006). Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan Cumhuriyetleri arasında Fergana serbest ticaret bölgesi. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 34, 67-104.
• Yalçınkaya, A. ve Abidzhanov, K. (2020). Özbekistan ve Kırgızistan’daki anklav/eksklav alanlarının çözüm süreci. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 2653-2667.
• Yaldız, A. Ç. (2018). Özbekistan. A. Ç. Yaldız ve M.Yılmaz (Ed.), Bağımsızlıklarının yirmi yedinci yılında Türk Cumhuriyetleri içinde (ss. 283-344). Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları.