Teknoşovenizm Kıskacında Risk-Fırsat Penceresinden Yapay Zekâ ve Demokrasi İlişkisi

Yıl 2025, Sayı: 83, 232 - 246, 30.01.2025

Sinem Şahnagil

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1578106

Öz

Teknolojik uygulamaların hayatın her alanına kolektif bir istekle entegre edildiği sistemi anlatan “teknoşovenizm”, sorun yeterince iyi tanımlanmışsa, teknolojinin tüm sorunları etkili ve en iyi şekilde çözebileceğini savunmaktadır. Teknoşovenizmin yapı taşlarından birisini ise yapay zekâ teknolojisi oluşturmaktadır. Ulusal ve uluslararası ölçekte, sosyal ve siyasal hayatta büyük değişimler yaratan yapay zekâ, bilginin en büyük sermaye ve servet kaynağı olduğu bir çağda, tüm ulusların rekabet gücünü belirleyen stratejik bir unsurdur. Bu nedenle yapay zekânın doğru kullanımı, aynı zamanda demokrasilerin geleceğini etkileyebilme ihtimali açısından önemlidir. Zira yapay zekâ, özellikle siber ortamda varlık gösteren vatandaşların karar alma süreçlerini şekillendirebilmekte, kolektif karar almanın nasıl gerçekleşeceğini yönlendirebilmektedir. Yapay zekâ teknolojilerinin demokratik değerleri, süreçleri ve vatandaşların sosyal ve siyasi davranışlarını etkilediğine yönelik giderek artan söz konusu kanaat, bu teknolojinin demokratik hayatın sürdürülebilirliği açısından risk ve fırsatlarıyla tartışmaya açılmasını bir gereklilik olarak ortaya koymuştur. Çalışmada yapay zekânın siyaseti yeniden şekillendirmeye yarayan yeni ve farklı yollar yarattığı tezinden hareketle demokrasinin bu uygulamalardan ne ölçüde etkilendiği tartışılmış, yöntem olarak nitel araştırma tekniklerinden metin analizi kullanılmıştır. Çalışmanın amacı demokrasi ve yapay zekânın doğal müttefikler mi olduğu, yoksa yapay zekânın demokratik amaçlara hizmet edebilmesi için aktif tasarım tercihlerine mi ihtiyaç duyulduğuna yönelik değerlendirme yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

Teknoşovenizm, Yapay zekâ, Demokrasi

The Relationship Between Artificial Intelligence and Democracy from the Risk-Opportunity Perspective in the Grip of Technochauvinism

Öz

“Technochauvinism”, which describes a system in which technological applications are integrated into all areas of life with a collective will, argues that technology can solve all problems effectively and in the best way if the problem is defined well enough. One of the building blocks of technochauvinism is artificial intelligence technology. Artificial intelligence, which creates major changes in social and political life on a national and international scale, is a strategic element that determines the competitiveness of all nations in an age where knowledge is the greatest source of capital and wealth. Therefore, the correct use of artificial intelligence is also important in terms of the possibility of affecting the future of democracies. Because artificial intelligence can shape the decision-making processes of citizens, especially those who exist in cyberspace, and can direct how collective decision-making will take place. The growing conviction that artificial intelligence technologies affect democratic values, processes and the social and political behavior of citizens has made it a necessity to discuss the risks and opportunities of this technology in terms of the sustainability of democratic life. Based on the thesis that artificial intelligence creates new and different ways to reshape politics, the study discusses to what extent democracy is affected by these practices. Text analysis, one of the qualitative research techniques, was used as the method. The aim of the study is to assess whether democracy and AI are natural allies or whether active design choices are needed for AI to serve democratic purposes.

Anahtar Kelimeler

Technochauvinism, Artificial intelligence, Democracy

Kaynakça

• Aslan, A. C. ve Begçecanlı, B. (2024). Yapay zekâ çağının yükselen trendi: tekno-politika. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/analiz-yapay-zeka-caginin-yukselen-trendi-tekno-politika/3245338
• Avrupa Komisyonu. (2020). White paper on artificial intelligence. Erişim adresi: commission-white-paper-artificial-intelligence-feb2020_en.pdf (europa.eu)
• Avrupa Parlementosu (2024). Artificial intelligence act: MEPs adopt landmark law. Erişim adresi:https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20240308IPR19015/artificial-intelligence-act-meps-adopt-landmark-law
• Bakir, V. (2020). Psychological operations in digital political campaigns: assessing cambridge analytica’s psychographic profiling and targeting. Frontiers in Communication, 5(67), 1-16. https://doi.org/10.3389/fcomm.2020.00067
• Basu, T. ve Hughes, T. (2024). Six ways to protect democracy against digital threats in a year of elections. Erişim adresi: https://www.opengovpartnership.org/stories/six-ways-to-protect-democracy-against-digital-threats-in-a-year-of-elections/
• Cadwalladr, C. (2018). The Cambridge Analytica files, “I made Steve Bannon’s psychological warfare tool”: meet the data war whistleblower, Erişim adresi: https://www.theguardian.com/news/2018/mar/17/data-war-whistleblower-christopher-wylie-faceook-nix-bannon-trump
• Cobbe, J. (2022). Technochauvinism. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.sciencespo.fr/public/chaire-numerique/wp-content/uploads/2022/06/website-.pdf. (Erişim Tarihi: 06.06.2024).
• Dilworth, R. (1988). Artificial intelligence: the time is now. Public Productivity Review, 12(2), 123-130.
• Eggers, W. Schatsky, D. ve Viechnicki, P. (2017). AI-AugmentedGovernment- Using cognitive technologies to redesign public sector work. Deloitte University Press.
• Erturan, İ. ve Ergin E. (2018). Dijital denetim ve dijital ikiz yönetimi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(4), 810-830.
• Forum to discuss combatting disinformation (2022). Erişim adresi: opengovpartnership.org/members/france/commitments/fr0106/
• Fuchs, C. (2019), Karl Marx in the age of big data capitalism, D. Chandler ve C. Fuchs (Eds.). Digital Objects Digital Subjects: Interdisciplinary Perspectives on Capitalism, Labour and Politics in the Age of Big Data (ss. 53-71). London: University of Westminster Press.
• Graham-Harrison, E. ve Cadwalladr, C. (2018). Revealed: 50 million Facebook profiles harvested for Cambridge Analytica in major data breach" The Guardian (İngilizce). (17 Mart 2018).
• Green, J., ve Issenberg, S. (2016). Inside the Trump Bunker, with days to go, in Bloomberg. Erişim adresi: https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-10-27/inside-the-trump-bunker-with-12-days-to-go.
• Güleryüz, D. (2021). Veriden bilgiye makine öğrenmesi. M. Kocaoğlu ve S. Usta (Ed.). Kurumsal Bilgi Yönetimi Teknolojik Eğilimler (ss.155-174). İstanbul: Eğitim Yayınevi.
• Gümüşoğlu, T. (2023). Sosyal bir kuram olarak demokrasi: yönetilenler alanı ve interaktif demokrasi. Ulusal ve Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Dergisi, 5(2), 241–280.
• Höchtl, J., Parycek, P. ve Schöllhammer, R. (2016) Big data in the policy cycle: policy decision making in the digital era, Journal of Organizational Computing and Electronic Commerce. 26(1), 147-169. doi: 10.1080/10919392.2015.1125187
• IE University (2019). AI4Democracy.IE center for the governance of change. Erişim adresi: https://www.ie.edu/cgc/research/ai4democracy/
• Innerarity, D. (2024). Yapay zekâ ve demokrasi. UNESCO.
• Jacob, V., Moore J. ve Whinston, A. (1988). Artificial intelligence and the management science practitioner: rational choice and artificial intelligence, Interfaces, 18(4), 24-35. doi: 10.1287/inte.18.4.24
• Kaiser, B. (2019). Targeted. My inside story of cambridge analytica and how trump, brexit and facebook broke democracy. New York: HarperCollins.
• Knill, C. (2013). The study of morality policy: analytical implications from a public policy perspective. Journal of European Public Policy, 20(3), 309-317. doi: 10.1080/13501763.2013.761494
• König P. D. ve Wenzelburger, G. (2021). Between technochauvinism and human centrism: Can algorithms improve decision making in democratic politics?, European Political Science, 21, 132-149. doi: 10.1057/s41304-020-00298-3
• Maréchal, N. ve Biddle, E. R. (2020). It's just the content, it's the business model: democracy's online speech challenge," New America, Erişim adresi: https://www.newamerica.org/oti/reports/its-not-just-content-its-business-model/
• Mechanism to Handle Election Disinformation (2022). Erişim adresi: opengovpartnership.org/members/indonesia/commitments/id0139/
• Meredith B. (2018). Artificial unintelligence: how computers misunderstand the world. MIT Press.
• Mert, E. ve Özgöker, U. (2004). Teknoloji ile gerçeğe dönüşen hayal doğrudan demokrasi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Morozov, E. (2013). To save everything, click here: technology, solutionism, and the urge to fix problems that don’t exist. London: Penguin Books Limited.
• Nemitz, P. (2018). Constitutional democracy and technology in the age of artificial intelligence. Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 376 (2133), 1–14. doi: 10.1098/rsta.2018.0089
• Noble, S. U. (2018). Algorithms of Oppression: How Search Engines Reinforce Racism. New York: NYU Press.
• Overdorf, R., Kulynych, B., Balsa, E., Troncoso, C. ve Gürses, S. (2018). POTs: protective optimization technologies. Erişim adresi: https://arxiv.org/abs/1806.02711
• Önder, M. ve Saygılı, H. (2018). Yapay zekâ ve kamu yönetimine yansımaları. Türk İdare Dergisi, 487, 629-670.
• Przeworski, A. (1999). Minimalist conception of democracy: a defense. In Democracy’s value, Cambridge: Cambridge University Press.
• Ratner, P. (2017). Putin Weighs in on artificial intelligence and Elon Musk is alarmed. Erişim adresi: https://bigthink.com/politics-current-affairs/putin-weighs-in-on-artificial-intelligence-and-elon-musk-is-alarmed/
• Risse, M. (2021). Artificial intelligence and the past, present, and future of democracy. Cam bridge, MA: Harvard Kennedy School.
• Scharpf, F.W. (1999). Governing in Europe: effective and democratic?, Oxford: Oxford University Press.
• Siddarth, D. (2023). How AI and democracy can fix each other. Erişim adresi: https://www.ted.com/talks/divya_siddarth_how_ai_and_democracy_can_fix_each_other/transcript?subtitle=en&delay=0s
• Strengthening Government Communication Architecture (2022). Erişim adresi: https://www.opengovpartnership.org/members/armenia/commitments/am0047/?_gl=1*3ok1x2*_ga*MzUyODExMTgzLjE3MDQyOTgyNDY.*_ga_T47DS22V65*MTcwNzM5MDk4Ny4zNS4xLjE3MDczOTI1MTcuNjAuMC4w (Erişim Tarihi: 03.07.2024).
• Song, M., Weng, X., Yao, S., ve He, Q. (2016). Path selection of urban public transportation based on artificial ıntelligence ant colony algorithm. IJSSST. 16(2): 1-17.
• Sucu, M. (2021). Dijital yönetim işletme yönetiminde yeni bir yaklaşım. Ankara: İksad Yayınları.
• The Electoral Commission (2018). Digital campaigning: increasing transparency for voters. Available online at: https://www.electoralcommission.org.uk/sites/ default/files/pdffile/Digital-campaigning-improving-transparency-for-voters. pdf
• Thiel, T. (2022). Yapay zekâ ve demokrasi. Erişim adresi: https://tr.boell.org/tr/2022/01/31/yapay-zeka-ve-demokrasi.
• TPQ (2022). Ethics of ai and democracy: UNESCO recommendation's insights. Erişim adresi: http://turkishpolicy.com/article/1091/ethics-of-ai-and-democracy-unesco-recommendations-insights.
• Urbinati, N. 2014. Democracy disfigured: opinion, truth, and the people. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Ünver, H. A. (2018). Artificial intelligence, authoritarianism, and the future of political systems, İstanbul: EDAM.
• Van Dijck, J. (2014). Datafication, dataism and dataveillance: Big Data between scientific paradigm ideology, Surveillance & Society. 12(2), 197-208. doi: 10.24908/ss.v12i2.4776
• Vashisht, M. (2017). How is artificial ıntelligence changing the public sector. Erişim adresi: https://www.ishir.com/blog/4662/artificial-intelligence-changing-public-sector.htm
• Yılmaz, V. ve Mecek, M. (2021). Kavram ve kuramsal açıdan türkiye’de dijital kamu yönetimi ve dönüşümü. B. Akıncı (Ed.). Kamu Yönetiminde Değişim Olgusu (ss.103-138). Ankara: Nobel.
• Williamson, B. (2023). The social life of AI in education, international journal of artificial intelligence in education. Erişim adresi: WilliamsonIJAIE2023TheSocialLifeOfAI.pdf (ed.ac.uk)
• Wylie, C. (2019). Mindf∗ck: inside Cambridge Analytica’s plot to break the world. London: Profile Books.