Batı Trakya Müslüman Türk Azınlığının Sorunları: Eğitim

Yıl 2025, Sayı: 83, 247 - 267, 30.01.2025

Gılmaz Impramoglou , Cengiz Çağla

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1578150

Öz

1Günümüzde Batı Trakya Müslüman Türk Azınlığının (BTMTA) temel meselelerinden birisi azınlık eğitimidir. Çalışma, mevcut akademik kaynakların güncellenmesi doğrultusunda literatüre katkı sunmayı hedeflemektedir. Çalışmada Yunanistan’ın Avrupa Birliği (AB) üyeliğinin, azınlık eğitimine olan etkilerine cevap arayacaktır. Bu doğrultuda öncelikle azınlık eğitimi tarihi süreç içinde detaylandırılarak, sorunlar ve bu sorunların etkileri ortaya konacaktır. Sorunlar anaokulu seviyesinden, üniversite seviyesine kadar kategorik olarak incelenmektedir. Eğitim konusunda çok hassas olan azınlık toplumu bu konuda 1923 yılından bu yana sürekli bir mücadele halindedir. Örneğin, 1920 yılından itibaren değişik zamanlarda farklı müdahaleler yoluyla azınlık eğitimi sürekli olarak değiştirilmiştir. En önemli müdahalelerden ilki, 1936 yılında iktidara gelen ve 5 yıl Yunanistan’ı dikta rejimi ile yöneten Ioannis Metaksas döneminde yaşanmıştır. Yunanistan İç Savaşı yıllarında (1946-1949) azınlık eğitimi tamamen Yunanistan devleti kontrolüne geçmiştir. 1950’de Gümülcine (Komotini) ve daha sonra da İskeçe’de (Ksanthi) ilk defa iki azınlık ortaokulu açılmıştır. 1968 yılında BTMTA Selanik Özel Pedagoji Akademisi (SÖPA) kurulmuştur. 1967 yılında Cunta Hükümeti azınlık okul encümen kurullarının geçerli olması için valilik onayı istemiş ve azınlık okullarının tabelalarında bulunan Türk ibaresi Azınlık ibaresi ile değiştirilmiştir. Daha sonraki yıllarda da Trakya’daki Müslüman Azınlık Çocuklarının Eğitimi (PEM) ve Trakya’daki Azınlık Çocuklarının Eğitimi Destek Merkezi (KESPEM) olarak adlandırılan iki eğitim sistemi, azınlık okullarında uygulamaya sokulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Azınlık eğitimi, Lozan Antlaşması, İnsan hakları, Selanik Özel Pedagoji Akademisi

Etik Beyan

Değerli Editörüm, Etik yayın ilkelerini benimsemiş ve bu doğrultuda makalemizi yazmış olmak ve takdirlerinize göndermekten mutluluk duymaktayız.

Problems of the Muslım Turkish Minority of Western Thrace: Education

Öz

Today, one of the main issues of the Muslim Turkish Minority of Western Thrace (BTMTA) is minority education. The study aims to contribute to the literature by updating existing academic resources. The study will seek to answer the question of the impact of Greece's European Union (EU) membership on minority education. In this regard, the history of minority education will first be detailed, and the issues and their effects will be identified. Problems are categorically examined from the kindergarten level to the university level. The minority society, which is very sensitive about education, has been in a constant struggle on this issue since 1923. For example, since 1920, minority education has been constantly changed through different interventions at different times. The first of the most important interventions took place during the reign of Ioannis Metaxas, who came to power in 1936 and ruled Greece with a dictatorial regime for 5 years. During the years of the Greek Civil War (1946-1949), minority education was completely transferred to the control of the Greek state. In 1950, two minority secondary schools were opened for the first time in Gumulcine (Komotini) and later in Iskece (Xanthi). In 1968, BTMTA Thessaloniki Private Pedagogical Academy (SÖPA) was established. In 1967, the Junta Government requested the governor's approval for the minority school council boards to be valid, and the Turkish phrase found on the signs of minority schools was replaced with the Minority phrase. In the following years, two education systems called Education of Muslim Minority Children in Thrace (PEM) and Education Support Center for Minority Children in Thrace (KESPEM) have been implemented in minority schools.

Anahtar Kelimeler

Minority education, Treaty of Lausanne, Human rights, Thessaloniki Private Pedagogical Academy

Kaynakça

• Aarbakke, V. (2000). The Muslim minority of Greek Thrace. [Yayımlanmamış doktora tezi].Bergen University, Bergen.
• Alioğlu, C. (1998). Batı Trakya Davası’nın Avrupa cephesi. İzmir: İnal Ofset.
• Alioğlu, C. (2005). Dünden bugüne Batı Trakya. Bursa: Dizayn Ofset.
• Askouni, N. (2006). İ Ekpedevsi tis Thraki. Atina: Aleksandreia Yayınevi.
• BAKEŞ’ten ana dili günü mesajı. (2024, 21 Şubat). Avrupa’nın Sesi Gazetesi, Erişim adresi: https://www.avrupaninsesi.com/bakes-ten-ana-dili-gunu-mesaji-19818.
• Batı Trakya Türkleri Eğitim Raporu (1988, Mayıs-Haziran). Batı Trakya’nın Sesi, 1(4), 28-33.
• Batı Trakya’da Eğitim Sorunu. (2015, 15 Ekim). Anadolu Ajansı, Erişim adresi: https://www.sondakika.com/guncel/haber-bati-trakya-da-egitim-sorunu-7799341/.
• Birleşmiş Milletler (1992). BM Ulusal veya Etnik, Dini ve Dilsel Azınlıklara Mensup Kişilerin Haklarına Dair Bildiri, A/RES/47/135.
• Birleşmiş Milletler Kongresi (1993). Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıklara Mensup Olan Kişilerin Haklarına Dair Bildiri.
• Batı Trakya'da dört Türk azınlık ilkokulu daha kapatılacak. (2024, 20 Temmuz). Cumhuriyet Gazetesi, Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/bati-trakyada-dort-turk-azinlik-ilkokulu-daha-kapatilacak-2229305.
• Divani, L. (1999). Ellada kai Meionotites. Atina: Kastaniotis Yayınevi.
• Dragona, T. (2014). A Minority education reform in Western Thrace. Greece: Psychosocial and political perspectives. T.Magioglou (Ed.), Culture and Political Psychology: a Societal Perspective (ss.351-369). Charlotte: Information Age Publishers.
• Dragona, T. ve Frangoudaki, A. (2006). Educating the Muslim minority in Western Thrace. Islam and Christian-Muslim Relations Journal, 17(1), 21-41.
• Hacıpaşaoğlu, N. (2019). Batı Trakya Türk azınlığının iki dilli eğitim modeline yönelik bir değerlendirme. Balkanistik Dil ve Edebiyat Dergisi, 1 (1). 81-96.
• Hayrullah, P., Hüseyinoğlu, A. ve Kabza, C. (2014). Batı Trakya Türk azınlığı üzerine bir rapor. Komotini. BAKEŞ Yayınları.
• Human Rights Watch Report, Destroying Ethnic Identity: The Turks Of Greece. (1990). Helsinki Watch Report. Erişim adresi: https://www.hrw.org/reports/pdfs/g/greece/greece908.pdf.
• Hurşit, Ş. (2006). Lozan Antlaşması’ndan günümüze batı Trakya Türkleri eğitim tarihi. Komotini.
• Hüseyinoğlu, A. (2017). Batı Trakya’da İslam ve dini özerklik bağlamında 240 İmam Yasası, Yeni Türkiye, 23(7), 50-59.
• Hüseyinoğlu A. (2012). Impacts of transition from an official Greek Viewpoint: The Case of the Turkish Muslim Minority in Western Thrace-Greece (1923-1933). ODTÜ Gelisme Dergisi, 39, 275-298.
• Hüseyinoğlu, A. (2005). Continuities and Changes In The Minority Policy of Greece: The Case of Western Thrace. Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ]. YÖK Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı.
• Jelavich, B. (2015). Balkan tarihi 20. Yüzyıl. İstanbul: Küre Yayınları.
• Kelağa, A. İ. (2006). Yunanistan’da (Batı Trakya’da) azınlık eğitim sistemi içinde iki dilli (Türkçe-Yunanca) Azınlık İlkokulları. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 4, 1-12.
• Kelağa, A. İ. (2005). Yunanistan’da (Batı Trakya’da) ikidilli eğitim veren azınlık okullarında eğitim gören öğrencilerin okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerinin değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı.
• Lozan Barış Andlaşması (1923, 24 Temmuz), Türkiye Büyük Millet Meclisi, Erişim, adresi:https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc002/kanuntbmmc002/kanuntbmmc00200343.pdf
• McDougal, G. (2009, Şubat 18). Birleşmiş Milletler Genel Kurulu. Azınlıklarla İlgili Bağımsız Uzman Raporu: Yunanistan Raporu. HRC/10/11/Add.3. paragraf 27. New York.
• Medrese-i-Hayriye Öğrencilerinden Türkçe Dersi Protestosu. (2018, 25 Kasım). Yeni Asya. Erişim adresi:https://www.yeniasya.com.tr/gundem/gumulcinmedrese-i-hayriye-ogrencilerinden-turkce-dersi-protestosu_479284.
• Millet Gazetesi, 31 Mart 2021.
• Osman, N. (2016). Batı Trakya Türklerinin Ana Dili Korunumu, Dil Kullanımı ve Kimlik Algıları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rodop’tan 135 Azınlık Öğrencisi Üniversiteyi Kazandı. (2016, 21 Şubat). Batı Trakya Haber, Erişim adresi: http://www.azinlikca.net/bati-trakya-haber/rodoptan-135-azinlik-ogrencisi-universiteyi-kazandi- 8282015.html
• Trakya’daki Müslüman Azınlık Çocukların Eğitimi. (2016, Ekim 01). Museduc, Erişim adresi: http://www.museduc.gr/tr/το-προγραμμα/προηγουμενεσ-φασεισ.
• Tsitselikis, K. ve Baltsiotis L. (2007). İ Meionotiki Ekpededevsi tis Thrakis, Sillogi Nomothessias-Sholia. Atina: Sakkoula Yayınevi.
• Tsitselikis, K. ve Mavromatis, G. (2019). The Turkish Language in Education in Greece, Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning, 2nd edition.
• Tsioumis, K.A, (1994). İ Mousoulmaniki Meionotita tis Dytikis Thrakis kai i Ellinotourkikes Shesis (1923-1940. (Doktora Tezi, Thessaloniki Aristoteles University).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı SC-2, 18 Ocak 2013 Güncel Açıklaması, Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/sc-2_-18-ocak-2013_-disisleri-bakanligi-sozcusunun-kamuoyunda-_240-imam-yasasi_-olarak-bilinen-2007-tarihli-yasada-degisiklik.tr.mfa)
• Uyar, L. (2016). Birleşmiş Milletler’de insan hakları yorumları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Verhas, E. (2019). Batı Trakya’daki Türk azınlık: uzun yıllardır süren hak ve tanınma mücadelesi. Avrupa Azınlık Hakları Grubu-MRGE. Erişim adresi: https://minorityrights.org/app/uploads/2023/12/mrg-rep-wthra-tk-oct19-online.pdf
• Yunanistan: Ulusal Rapor, Evrensel Dönemsel Gözden Geçirme, 2. döngü: 2016, /HRC/WG.6/25/GRC 1 para. 82.