The Image of the Door in Andrei Tarkovsky's Films in the Context of the Relationship Between Painting and Cinema

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 9, 237 - 249, 16.03.2025

Cenan Öztürkler

Öz

The aim of the research is to evaluate the door image in Andrey Tarkovsky's cinema through the linguistic relationship between painting and cinema. In this context, in the first part of the research, the linguistic relationship between the arts of painting and cinema was examined, and in the second part, the door image used by Andrey Tarkovsky as a means of expression was discussed through the linguistic relationship between painting and cinema. Within the scope of the subject, Tarkovsky's films "The Stalker" and "The Mirror" are examined. As a result of the research, it is concluded that cinema is affected by the language of painting in terms of creating meaning and that the door image is an important means of expression in Tarkovsky's cinema as well as in painting. The document analysis method was used in the research process. The necessary data were obtained by examining the electronic and printed sources related to the research topic. In addition, the works of art included in the research were analyzed using the semiotic method, which helps in evaluation in terms of form and content.

Anahtar Kelimeler

Andrei Tarkovksy, Painting, Cinema, Door, Image

Resim ve Sinema İlişkisi Bağlamında Andrey Tarkovski Filmlerinde Kapı İmgesi

Öz

Araştırmanın amacı, Andrey Tarkovski sinemasındaki kapı imgesini resim ve sinemanın dilsel ilişkisi üzerinden değerlendirmektir. Bu bağlamda araştırmanın ilk bölümünde, resim ve sinema sanatları arasındaki dilsel ilişki incelenmiş, ikinci bölümde ise Andrey Tarkovski’nin bir ifade aracı olarak kullandığı kapı imgesi, resim ve sinemanın dilsel ilişkisi üzerinden ele alınmıştır. Konu kapsamında Tarkovski’nin “İz Sürücü” ve “Ayna” isimli filmleri incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda ise sinemanın anlam yaratımı konusunda resmin dilinden etkilendiği ve kapı imgesinin resimde olduğu gibi Tarkovski sinemasında da önemli bir ifade aracı olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırma sürecinde doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma konusu ile ilgili elektronik ve basılı ortamda yer alan kaynaklar incelenerek gerekli veriler elde edilmiştir. Ayrıca araştırmaya dahil edilen sanat eserleri ise biçim ve içerik açısından değerlendirmeye yardımcı olan göstergebilim yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Andrey Tarkovski, Resim, Sinema, Kapı, İmge

Kaynakça

• Antmen, A. (2010). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, 3. Basım, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Bakırcılar, G. (2024). “Resim ve Sinemanın Kesişen Noktası: Andrei Tarkovski”, Art-e Sanat Dergisi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, Sayı 34, s. 1056-1079.
• Berger, J. (2011). O Ana Adanmış, çev. Yurdanur Salman, Müge Gürsoy Sökmen, İstanbul: Metis Yayınları.
• Deleuze, G. (2021). Sinema 1 Hareket-İmge, çev. Soner Özdemir, İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Duyar, S. (2024). “Tarkovski: Bir Auteur’ün Yaşamı, Sanatı ve Filmleri”, TİRAD, Giresun: Tirebolu İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, Sayı 2, s. 155-160.
• Eco, U. (2019). Güzelliğin Tarihi, çev. Ali Cevat Akkoyunlu, İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Farthing, S. (2014). Sanatın Tüm Öyküsü, çev. Gizem Aldoğan, Firdevs Candil Çulcu, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Gülşen, E. (2016). Sinemanın Kökleri; Anlam Arayışında Sanat ve Sinema, 1. Basım, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Hacking, J. (2015). Fotoğrafın Tüm Öyküsü, çev. Abbas Bozkurt, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Hockney, D. ve Gayford, M. (2017). Resmin Tarihi, çev. Mine Haydaroğlu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Köseoğlu, E. (2022). “Truman Show ve Mekânda Algısal Gerçeklikler”, Yapı Dergisi, Sayı 481, s. 42-46.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Mulla, G. (2019). Bir Tanık Olarak Mekân, [Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı.
• Osmanoğlu, Ö. (2015). “Andrey Tarkovski’nin Şiirsel Ayna’sı”, Felsefe ve Sosyal-Siyasi İlimler Dergisi, Bakü: Azerbaycan Felsefi ve Sosyo-Politik Bilimler Derneği Yayınları, Cilt 1, Sayı 37, s. 81-104.
• Salt, F. (2018). Çağdaş Türk Sanatında Temsil Nesnesi Olarak Kapı, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı.
• Simmel, G. (2020). Harabe, Kapı ve Köprü, Kulp, çev. Alp Tümertekin, Nihat Ülner, İstanbul: Janus Yayıncılık.
• Sontag, S. (2011). Fotoğraf Üzerine, çev. Osman Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Sözer, Ö. (2019). Sanat; Görünendeki Görünmeyen, 1. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tarkovski, A. (2008). Mühürlenmiş Zaman, çev. Mazlum Beyhan, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Yıldız, S. (2014). Sinematografik Anlatım, 1. Basım, İstanbul: Su Yayınları.
• Yılmaz, A. F. (2022). “Tarkovski Sinemasında Düşünceye Dönüşen Resim”, SineFilozofi, Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yayınları, Özel Sayı 4, s. 87-105.
• Yılmaz, M. (2013). Fotoğraf Resimdir, 1. Basım, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Zaim, A. (2023). Bu Bir Kapı Değildir: Kahramanın Yolculuğunda Eşik ve Temsili, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo, Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı.
• İnternet Kaynakları
• “Ayna: Tarkovski Kendine Bakarken”, Altyazı, https://altyazi.net/yazilar/elestiriler/ayna-tarkovski-kendine-bakarken/, Erişim tarihi: 22.01.2025.
• “Bir İnsan Ömrünü Neye Vermeli?: Spring, Summer, Fall, Winter…and Spring”, Fil’m Hafızası, https://filmhafizasi.com/bir-insan-omrunu-neye-vermeli-spring-summer-fall-winter-spring/, Erişim tarihi: 25.02.2025.
• “Duvar”, https://sozluk.gov.tr/?ara=duvar, Erişim tarihi: 15.01.2025.
• “Kapı”, https://sozluk.gov.tr/?ara=kap%C4%B1, Erişim tarihi: 15.01.2025.
• Görsel Kaynaklar
• Görsel 1. Ceylan, “Kuru Otlar Üstüne”, 2023, Film, IMDB. https://www.imdb.com/title/tt13231544/?ref_=ttmi_ov. Erişim tarihi: 18.09.2024.
• Görsel 2. Friedrich, “Sis Denizi Üzerinde Bir Gezgin”, 1818, Tuval Üzerine Yağlı Boya, Hamburg Sanat Müzesi, Hamburg, Almanya. https://hamburger-kunsthalle.de/en/caspar-david-friedrich. Erişim tarihi: 18.09.2024.
• Görsel 3. Weir, “Truman Show”, 1998, Film, IMDB. https://www.imdb.com/title/tt0120382/. Erişim: 25.02.2025.
• Görsel 4. Ki-duk, “İlkbahar, Yaz, Sonbahar, Kış…ve Yine İlkbahar”, 2003, Film, IMDB. https://www.imdb.com/title/tt0374546/mediaindex/?ref_=tt_mv_sm. Erişim tarihi: 25.02.2025.
• Görsel 5. Vermeer, “Aşk Mektubu”, 1818, Tuval Üzerine Yağlı Boya, Rijks Müzesi, Amsterdam, Hollanda. https://artsandculture.google.com/asset/the-love-letter-0001/fwEiDs-Dommm3g. Erişim tarihi: 24.09.2024.
• Görsel 6. Tarkovski, “İz Sürücü”, 1979, Film, IMDB. https://www.imdb.com/title/tt0079944/?ref_=ttmi_ov. Erişim tarihi: 11.10.2024.
• Görsel 7. Hooch, “Korsajını Beşiğin Yanında Bağlayan Kadın”, 1660, Tuval Üzerine Yağlı Boya, Gemäldegalerie, Berlin, Almanya. https://www.smb.museum/en/museums-institutions/gemaeldegalerie/home/. Erişim tarihi: 11.10.2024.
• Görsel 8. Tarkovski, “Ayna”, 1975, Film, IMDB. https://www.imdb.com/title/tt0072443/. Erişim tarihi: 11.10.2024.