KÜLTÜR MERKEZLERİNE YÖNELİK SOSYOMEKÂNSAL BİR ANALİZ: ANKARA ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 61 Sayı: 1, 28 - 67, 24.06.2021

Volkan İdris Sarı Nurettin Özgen

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2021.61.1.2

Öz

Fiziki mekân sembolik anlamlardan arınmış boş bir mekân değildir. Kentsel alanlarda
mekân somut ve soyut birçok faktörle birlikte üretilir. Bu üretim sürecindeki
belirleyicilerden birisi de ideolojidir. Zira iktidar çeşitli araçlar ile mekânın üretim
süreçlerine müdahale eder. Kamusal mekânların ideolojik yapıya uyumlu politikalarla
üretilmesi ya da dönüştürülmesi için toplumsal aidiyet ve kimlik inşa süreçleri aktif olarak
kullanılmaktadır. Bu çalışma ile söz konusu inşa sürecinde aktif olarak kullanılan kültür
merkezlerindeki faaliyetler Althusser'in devletin ideolojik aygıtları yaklaşımı çerçevesinde
ele alınmıştır. Ankara'nın merkez ilçelerindeki faal kültür merkezleri çalışma sahası
olarak belirlenmiştir. Çalışmada karma araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Bunu
yaparken kültür merkezlerinden yararlanan katılımcıların öznel değerlendirmelerini
almak için yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Buradan elde edilen nitel
veriler, nicel analiz yöntemlerinden yararlanılarak değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Bu
kapsamda cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, meslek ve mevcut durum/öneri kategorileri
itibarıyla sonuçların istatistiksel anlamlılığı test edilmiştir. Çalışma sonucunda kültür
merkezlerinin siyasal yönetimler tarafından kültürün yeniden inşa edildiği ideolojik
temelli mekânlar olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kent, Kültür, Mekân, İktidar, İdeoloji, Beşeri Coğrafya

Kaynakça

• Alaeddinoğlu, Faruk ve Ramazan Okudum. ‘Boş Zaman Etkinlikleri ve Tüketim Mekânları’. Sosyal Coğrafya. Ed. Nurettin Özgen. Ankara: Pegem Akademi, 2018. 323-348.
• Alptekin, M. Yavuz. “Zarfa ve Mazrufa Dair: Mekân ve İnsan.” Şehir ve Toplum 5.1 (2016): 37-56.
• Althusser, Luis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki, 2014.
• Arayıcı, Osman. Mekân ve Tasarım Üzerine Tanımlar. İzmir: Ege Basım, 2015.
• Bauman, Zygmunt. Kimlik. Çev. Mesut Hazır. Ankara: Heretik, 2017.
• Best, Steven ve Douglas Kellner. Postmodern Teori. Çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı, 1998.
• Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma, 1999.
• Demir, Ömer ve Mustafa Acar. Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Ağaç, 1992.
• Demir, Gökhan ve A. Yalçın Göymen. “Antonio Gramsci’nin Organik Bütünlük Anlayışı Çerçevesinde Devrimi Yeniden Düşünmek.” Praxis 27 (2011): 85-106. Web. 10 Eylül 2020.
• Eagleton, Terry. İdeoloji. Çev. Muttalip Özcan. İstanbul: Ayrıntı, 2015.
• Edgü, Erincik. “Evin Direği, Sokağın Bekçisi”. Kadın ve Mekân-Tutsaklık mı? Sultanlık mı?. Ed. Ayşen Akpınar, Gönül Bakay ve Handan Dedehayır, İstanbul: Turkuvaz Kitap ve Yayıncılık, 2010. 72-79.
• Ertürk, Mustafa. Mekânın Diyalojisi: Kent-Mekânı-Kent Öznesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2013. Web. 10 Aralık 2020.
• Foucault, Michel. Toplumu Savunmak Gerekir. Çev. Şehsuvar Aktaş. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2011.
• Ghulyan, Husik. “Lefebvre'nin Mekân Kuramının Yapısal ve Kavramsal Çerçevesine Dair Bir Okuma.” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi 26.3 (2017):1-29. Web. 19 Kasım 2020.
• Gustafson, Per. “Roots and routes exploring the relationship between place attachment and mobility.” Environment and Behavior 33.5 (2001): 667-686. Web. 23 Ekim 2020.
• Gutek, L. Gerald. Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar. Ankara: Ütopya, 2001.
• Gülbetekin, Murat. Mekânın Hafızası: Yer Adları. Ankara: Hitabevi, 2017.
• Güleç Solak, Sevcan. “Mekân-kimlik etkileşimi: kavramsal ve kuramsal bir bakış.” MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 6.1 (2017):13-37. Web. 11 Ağustos 2020.
• Günay A ktaş, S emra v e Ö nder Y ayla. “ Mekân v e Y aşamsal Ö rüntüleri.” Sosyal Coğrafya. Ed. Nurettin Özgen. Ankara: Pegem Akademi, 2018. 227-250.
• Hubbard, Philip ve Rob Kitchin. Mekân ve Yer Üzerine Büyük Düşünürler. İstanbul: Litera, 2018.
• İnceoğlu, Metin. Tutum, Algı ve İletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi, 2010.
• Köşker, Nilüfer. “Mekân ve Yer.” Sosyal Coğrafya. Ed.Nurettin Özgen. Ankara: Pegem Akademi, 2018. 77-108.
• Lapierre, Jean-William. “İdeoloji Nedir?.” İlimler ve İdeolojiler. Ed. Jean Onimus. Çev. Fahrettin Arslan. Ankara: Umran, 1981.
• Lefebvre, Henri. Mekânın Üretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2016.
• Logan, R. John. “Making a place for space: spatial thinking in social science.” Annual Review of Sociology 38 (2012): 507–524. Web. 9 Mayıs 2020.
• Manzo, Lynne C. “Beyond House And Haven: Toward a Revisioning of Emotional Relationships With Places.” Journal of Environmental Psychology 23.1 (2003): 47–61. Web. 17 Haziran 2020.
• Marx, Karl ve Friedriech Engels. Alman İdeolojisi. Çev. Emir Aktan. Ankara: Alter Yayıncılık, 2011.
• “Mekân.” Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu, 2011. Web. 18 Ağustos 2020.
• Özgen, Nurettin. “Davranışsal Coğrafyada Temel Kavramlar.” Davranışsal Coğrafya. Ed. Nurettin Özgen ve Seyit Coşkun. Ankara: Pegem Akademi, 2020. 1-51.
• ---. “Kimlik-Toplumsal Eşitsizlik ve Ayrımcılık.” Sosyal Coğrafya. Ed. Nurettin Özgen. Ankara: Pegem Akademi, 2018. 109-172.
• Özgen, Nurettin ve Volkan İdris Sarı. “Siyasal İdeolojiler Bağlamında Mekân İsimlendirmeleri: Ankara’daki Kültür Merkezleri Örneği.” Ankara Araştırmaları Dergisi 9.1 (2021).
• Özgen, Nurettin ve Volkan İdris Sarı. “Kentsel Mekânda Kültürel Kimliğin Yeniden Üretimi: Ankara’daki Kültür Merkezleri Örneği.” Coğrafi Bilimler Dergisi 19.1 (2021).
• Özgüç, Nazmiye ve Erol Tümertekin. Coğrafya: Geçmiş, Kavramlar ve Coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi, 2017.
• Rapoport, Amos. Human Aspects of Urban Form. New York: Pergamon, 1977.
• ---. The Meaning of the Built Environment: A Nonverbal Communication Approach. Tucson: The University of Arizona Pres, 1990.
• Russell, Bertrand. İktidar. Çev. Mete Ergin. İzmir: Cem, 2014.
• Soja, W. Edward. Postmodern Coğrafyalar: Eleştirel Toplumsal Teoride Mekânın Yeniden İleri Sürülmesi. İstanbul: Sel, 2017.
• Taşçı, Hasan. Bir Hayat Tarzı Olarak Şehir, Mekân, Meydan. İstanbul: Kaknüs, 2014.
• Tekeli, İlhan. “Sunuş.” Cumhuriyetin Ankarası Özcan Altaban’a Armağan. Ed. Tansı Şenyapılı, Ankara: ODTÜ, 2006. xiii-xviii.
• ---. “Modernizm, Modernite ve Türkiye’nin Kent Planlama Tarihi.” Ankara: Tarih Vakfı Yurt, 2009.
• Yakar, Mustafa. “Yaşlanma ve Yaşlılığa Coğrafi Bir Yaklaşım.” Sosyal Coğrafya. Ed. Nurettin Özgen. Ankara: Pegem Akademi, 2018. 349-382.