Denizli Kırsal Kesiminde Akraba Evliliği ve Bunu Etkileyen Faktörler

Yıl 2000, Cilt: 40 Sayı: 3-4, 67 - 80, 01.01.2000

Galip Akın

Öz

Araştırma, Denizli iline bağlı Çameli ve Sarayköy ilçeleri kırsal kesiminde yapılmıştır. Kültürel ve sosyoekonomik düzeyi, Sarayköy ilçesi kırsal kesimine göre daha düşük olan Çameli İlçesi kırsal kesiminden rastgele Örneklem yöntemiyle 1181 aile, Sarayköy ilçesi kırsal kesiminden 1272 aile seçilerek, ailelerden anket metoduyla akraba evliliğine ve bunu etkileyen faktörlerin tespitine yönelik veriler toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesiyle Çameli kırsal kesiminde akraba evliliği % 22,27, Sarayköy kırsal kesiminde ise % 12,89 oranında bulunmuştur. Bu iki kırsal yörenin birlikte değerlendirilmesiyle, % 17,41'lik akraba evliliği oranı elde edilmiştir. Akraba evliliğinin normal ve özürlü çocuk sayısı üzerine etkisi tespit edilememiştir. Bu iki yörede akraba evliliklerinin yapılmasında, sosyoekonomik etmenlerden daha fazla kültürel etmenlerin etkili olduğu gözlenmiştir. İki ayrı kırsal yörede yapılan araştırmanın birlikte değerlendirilmesiyle saptanan % 17,41'lik akraba evliliği oranı, Ege Bölgesi ortalamasından % 12,8 büyüktür. Ülkemizde kırsal kesimlerde yapılan tüm araştırmalarda, şehir merkezlerinde yapılan araştırmalara göre akraba evliliği oranı yüksek bulunmuştur. Aynı durum yaptığımız araştırmada da söz konusudur. Araştırmada sağlanan veriler, ülkemizde bu konuda değişik yöre ve zamanlarda yapılan araştırmaların verileriyle birlikte değerlendirilmiştir.

Kaynakça

• Akın, G. (1995) Kan yakını evliliklerin Van populasyonunda sıklığı ve bazı etkileri üzerine araştırmalar (1), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXXVII (1-2): 249 -258.
• Akın, G., Batur, E., Öcalan, N., Sakallı, S. (1990) Kan yakını evliliklerin Van populasyonunda sıklığı ve bazı etkileri üzerine araştırmalar (2). Hacettepe Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(A): 121 - 132.
• Akın, G. (1991) Kan yakını evliliklerinin Van populasyonunda sıklığı ve bazı etkileri üzerine araştırmalar (3). Anadolu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi 3 (2): 39 - 47.
• Altuntek, N.S, (1993) Van Yöresinde Akraba Evliliği, Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları: 190, Gelenek- Görenek ve inançlar Dizisi: 14, Sistem ofset, Ankara.
• Arsebük, G (1995) İnsan ve Evrim, Ege Yayınları 2, Bilim Dizisi 1, İstanbul.
• Başaran, N., Şaylı, B. (1972) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmalar:ll, Türkiye'deki kan yakını evlenmelerin sıklığına dair ilk bulgular, Ankara Üniversitesi, Diyarbakır Tıp Fakültesi Dergisi, 1 : 539 - 545.
• Başaran, N. (1973a) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmalar: III. Diyarbakır ve çevresinde yaşayan insanlar arasındaki kan yakını evlenmeler ve bunların mediko-sosyal yönü: II, Ankara Üniversitesi, Diyarbakır Tıp Fakültesi Dergisi, 2 (l):71-86.
• Başaran,N. (1973b) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmalar: III. Diyarbakır ve çevresinde yaşayan insanlar arasındaki kan yakını evlenmeler ve bunların mediko-sosyal yönü:I, Evlenme yaşları, evlenme mevsimleri, poligami, kan yakını evlilik nispeti ve ortalama soyluluk katsayısı, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2 (3-4), Özel sayı: 535 - 550 .
• Başaran, N. (1973c) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmalar:IV. Diyarbakır'da kan yakını evlilikler, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2 (3-4), Özel sayı: 589 - 596.
• Başaran, N. (1983) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmalar: V, Türkiye'de akraba evlilikleri, Anadolu Tıp Dergisi, 5(1): 189-206.
• Başaran, N. (1984) Tıbbi Genetik, Anadolu Üniversitesi Esbav Yayınları, No: 2, s. 167, Eskişehir.
• Budak, T., Alp, M.N., Çelik, M.Y., Elbistan, M. (1985) Kan yakını evliliklerin Diyarbakır toplumundaki sıklığı ve bazı etkileri üzerine araştırmalar (1). Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 12 (3-4): 149 - 160.
• Conray, G.C. (1997) Reconstructing Human Origins: A Modern Synthesis, W.W. Norton & Company Inc. New York.
• Düzcan, F., Sezgin, İ, Çolak, A., Çınar, Z., Perçin, F. (1995) Sivas populasyonunda akraba evliliği sıklığı ve ilk evlenme yaşı ile eğitim düzeyi arasındaki ilişkiler, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17 (3): 157 - 161.
• İlbars, Z. (1975) Aile-akrabalık ilişkileri ve değişmeler üzerine bir araştırma, Antropoloji, sayı 7: 201 - 206.
• Kalyoncu, C, Cenani, A., Vural, S. (1979) Dünya ve Türkiye'de akraba evlilikleri: XVII. Türk Pediatri Kongresi, Türk Çocuğunun Sağlık Sorunları, 283-287, 10- 14 Haziran, İstanbul.
• Kalyoncu, C. (1980) Akraba evlilikleri ve doğuştan kusurlar, Trakya Tıp Fakültesi Dergisi, 2(2): 152-165.
• Sezgin, İ, Sezgin, A., Aksu, D. (1983) Kan akrabalığının sıklığı hakkında bir araştırma, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 5 (3 - 4): 37 - 42.
• Sümer, H., Koçoğlu, G., Polat, H.H., Koçoğlu, F. (1996) Sivas il merkezi ve köylerinde akraba evliliği sıklığı ve ana-çocuk sağlığına etkileri, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi dergisi, 18 (4): 291 - 294.
• Şaylı, B.S. (1969) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmaları : 1, Kan yakını evlenmelerin çeşit ve sıklıklarına dair ilk bulgularımız, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, XXII (11) : 207 - 213.
• Şaylı, B.S., Arslanöz, A. (1983) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmalar: VI, Akraba evliliklerine ilişkin yeni bulgular, Ankara Üniversitesi Ankara Tıp Mecmuası, 36: (3), 313 - 328.
• Şaylı, B.S., Tüccar, E. (1985) Anadolu'nun genetik yapısı üzerine çalışmalar: IX, Eş akrabalığı bulunan ve bulunmayan evliliklerde fötal kayıplar, Gata Bülteni, 27 (4): 659 - 669.
• Tunçbilek, E. (1985) Türkiye'de akraba evlilikleri, Katkı 6 (2): 129 - 136.