RUS EDEBİYATINDA FÜTÜRİZM

Yıl 2002, Cilt: 42 Sayı: 1-2, 43 - 65, 01.01.2002

M. Özlem Parer

Öz

Fütürizm, Rus edebiyatının "gümüş çağ" olarak adlandırılan modernleşme döneminde edebiyat geleneğine başkaldırının en güçlü temsilcisidir. Yaklaşık olarak 1910-1928 yılları arasında varlık gösteren fütürizm, kübofütürizm, egofütürizm, tsentrfüg gibi çeşitli gruplara ayrılmıştır. Ancak Mayakovski, Hlebnikov, Kruçyonıh, Kamenski gibi temsilcileriyle kübofütürizm, akımın özelliklerini en çarpıcı şekilde uygulayan gruptur. 1912 yılında yazdıkları "Toplumsal Zevke Tokat" adlı manifestolarında yalnızca kendilerini "Zamanın çehresi" olarak gördüklerini açıklamışlardır. "Puşkin, Tolstoy, Dostoyevski ve diğerlerini çağdaşlığın gemisinden atmak" gerektiğini öne sürmüşlerdir. "Geleceğin sanatı" iddiasındaki fütüristler, şiirde günlük dili kullanmış, tema ve söz sanatlarında yenilikler arayışıyla sözcük kurgusunda imla ve gramer kurallarının yıkılmasını savunmuşlardır. "Kendi kendini oluşturan sözcük" "samovitoye slovo" ve "salt sözcük" "slovo kak takogo" kuramlarıyla yapay bir dil olarak doğan "akılötesi dil"i türetmişlerdir. Böylece sözcüğün anlamından bağımsız olarak fonetik ve morfolojik yapısı vurgulanırken, edebiyat yapıtının da biçimi ön plana çıkarılmıştır. Fütürist kuram ve uygulamalar, Rus edebiyat eleştirisinin geleneksel ölçütü olan içeriğe bağımlı incelemeyi yıkma yolunda öncü olmuştur. Fütürist ilke ve metotlar Rus biçimciliğine öncülük etmiştir.

FUTURISM IN RUSSIAN LITERATURE

Öz

Futurism is the strongest representative of the rise of Russian literature to the literary tradition during the modernization period called "silver age". It is divided into various groups, such as cubofuturism, egofuturism, tsentrfüg, which existed between 1910 and 1928. However, with representatives such as Mayakovski, Hlebnikov, Crucifix, Kamenski, cuboidalism is the group that implements the most striking features of the current. In their manifestations "A Slap in Social Pleasure", written in 1912, they only described themselves as "the face of time". They claimed that "Pushkin, Tolstoy, Dostoevsky and others had to be thrown out of the ship of contemporaneity”. Concerned with "the art of the future", futurists used daily language in poetry and advocated the destruction of the rules of imitation and grammar in word-wrestling in search of novelties in themes and vocabulary. They have developed a "mental language" which emerges as an artificial language with the theories of "self-composed word" "samovitoye slovo" and "salt word" "slovo kak takogo" . Thus, while the phonetic and morphological structure is emphasized independently of the meaning of the word, the form of the literary work has been foregrounded. Futurist theories and practices have been pioneers in the destruction of the traditional criterion of Russian literary criticism, the content-dependent examination. Futurist principles and methods pioneered Russian formalism.

Kaynakça

• Bolşaya sovetsakaya entsiklopediya, 2-oye izd., Moskova, red. wedenski, B.A., 1956, C. 46.
• Bristol, E., A History ofRusssian Poetry, New York, Oxford University Press, 1991.
• Bryusov, V., "Vçera, segodnya i zavtra russkoy poezii", Russkaya sovetskaya poeziya, Moskova, "Hudojestvennaya literatura", 1990, ss. 609-615.
• Çernıh, P.Ya., Istoriko-etimologiçeskiy slovar russkogo yazıka, Moskova, "Russkiy yazık", 1994, C. 2.
• Engelgardt,B-, Formalnıy metod v istorii literaturı, Leningrad, Academia, 1927.
• Erlich,V., Russkiy formalizm: İstoriya i teoriya, Sankt-Peterburg, İzd. "Akademiçeskiy proekt", 1996.
• Eyhenbaum, B.M., O literatüre. Rabotı raznıh let, İzd. "Sovetskiy pisatel", Moskova, 1987.
• Eyhenbaum, B.M., "Kak sdelana Şinel Gogolya", O proze, Leningrad, İzd. "Hudojestvennaya literatura", 1969, ss. 306-327.
• Grits,T.S., "Proza Velimira Hlebnikova", Literaturnoye obozreniye, Moskova, 1996, S. 5/6, ss. 19-29.
• "İz pisem k V.B. Şklovskomu", Neva, Leningrad, 1987, S. 5, ss. 156-164.
• Kasack, W., Leksikon russkoy literaturı XX veka, "Kultura", Moskova, 1996.
• Kling, O., "Fütürizm i 'Starıy simvolistiçeskiy hmel' ", Voprosı literaturı, Moskova, Sentyabr-oktyabr, 1996, ss. 59-63.
• Kruçyonıh, A.Ye., "O Velimire Hlebnikova", Literaturnoye obozreniye, Moskova, 1996, S. 5/6, ss. 29-40.
• Lawton, A., "Introduction", Russian Futurism Through Its Manifestoes 1912- 1928, ed. Anna Lawton, Ithaca and London, Cornell University Press, 1988, ss. 1-35.
• Lejnev,A., "Hudojestvennaya literatura", Peçat i revolyutsiya, Moskova, 1927, S. 7, ss. 81-119.
• Markov, V., "K voprosu o granitsah dekadansa v russkoy poezii", O svobode v poezii, Peterburg, İzd. Çernışeva, 1994.
• Mayakovski, V.V., Soçineniye v dvuh tomah, Moskova, İzd. "Pravda", 1988, C. 2.
• Medvedev, PJN., Formalizm i formalisti, İzdatelstvo pisateley, Leningrad, 1934.
• Myasnikov, A., "Problemi rannego russkogo formalizma", Kontekst, Moskova, 1974, ss. 78-134.
• Ognyov, V., "Neskolko slov o russkoy poezii sovetskogo perioda", Russkaya sovetskaya poeziya, Moskova, "Hudojestvennaya literatura", 1990, ss. 3-16.
• Pike.C, "Introduction", The Futurist, the Formalist, and the Marxist Critiaue, London, "Ink Links",1979, ss. 1-39.
• Roberts, G., The Last Soviet Avantgarde: OBERIU- Fact, Fiction, Metafiction, Ed.by Graham Roberts, Cambridge University Press, 1997.
• Russkiye pisateli. Bibliografiçeskiy slovar, pod.red. P.A. Nikolayeva, Moskova, "Prosveşeniye", 1990, C.l, C. 3.
• Slovar literaturovedçeskih terminov, Moskova, red. L.N. Timofeyev, S.V. Turayev, "Prosveşçeniye", 1974.
• Sheldon, R., "Viktor Shklovsky and the Device of Ostensible Surrender", Grits, T.S.,The Work of
• Viktor Shklovsky, Ed. & Trans. by R.Sheldon, Ann Arbor, Ardis, 1977, ss. vii-xxix.
• Sokolov, A.G., Mihaylova, M.V., Russkaya literaturnaya kritika (kontsa XIX-naçala XX veka), Moskova, İzd.
• "Vısşaya şkola", 1982.
• Şklovski, V.B., "İskusstvo kak priyom", Gamburgskiy sçyot, Moskova, İzd. "Sovetskiy pisatel'", 1990, ss. 58-74.
• Şklovski, V.B., Jili-bıli, İzd. "Sovetskiy pisatel'", Moskova, 1966.
• Şklovski, V.B., "O poezii i zaumnom yazıke", POETİKA, Petrograd, 1919, ss. 13- 26.
• Şklovski, V.B., Voskreseniye slova, S.Peterburg, SPb., 1914.
• Yakobson, R., Rabotı po poetike, Moskova, Porgress, 1987.
• Yejov, İ., S., Şamurin, Ye. İ., "Antologiya russkoy liriki pervoy çetverti XX veka", Osnovnıye teçeniya vdorevolyutsionnoy russkoy poezii XX veka, Moskova, İzd. "Amirus", 1991, ss.xviii-xxxv.
• Yerşov,L.F., Istoriya russkoy sovetskoy literaturı, 2-oye izd., Moskova, "Vısşaya şkola", 1988.