POLONYALI ŞAİR ADAM MİCKİEWİCZ ve KIRIM SONELERİ

Yıl 2005, Cilt: 45 Sayı: 1, 57 - 76, 01.01.2005

Sabire Arık

Öz

Romantizm döneminin en büyük şairi Adam Mickiewicz, işgal yıllarında Çara karşı faaliyetlere giriştiği gerekçesiyle tutuklanır ve bir süre sonra Rusya 'nın önemli kalemleriyle, ihtilalci dekabristleriyle tanışacağı Petersburg'a sürülür. Buradan Odessa'ya gönderilir. Odessa'da kaldığı yıllarda Kırım'a yaptığı gezilerden çok etkilenerek "Kırım Soneleri" "Sonety Krımskie"ni yazar. 1826'da Rusya'da "Odessa Soneleri" "Sonety Odeskie " ile birlikte yayınlanır. Polonya edebiyatının klasikleri arasında yer alan bu çok ustaca yazılmış soneler, bir daha ülkesine dönme imkanı olmayan ve ülkesini çok özleyen şairin, Kırım'ın onu büyüleyen doğasına karşı hayranlığını ifade ederken kendi duygu ve düşüncelerini ortaya koyduğu mükemmel metaforlarla bezeli bir senfonidir.

Anahtar Kelimeler

Polonya, Lehistan, Romantizm, Bahçesaray, Adam Mickiewicz, Kırım, Sone, Oryantalizm

Polish Poet Adam Mickiewicz and "Crimean Sonnets

Öz

Adam Mickiewicz was born in Zaosie, in the former grand duchy of Lithuania, into an impoverished noble family. He studied at the University of Vilno in the years 1815-1819 and in 1819-23 he was a teacher in Kaunas. His early interest in the French Enlightenment philosopher Voltaire soon changed into admiration of the two great Romantic writers, Schiller and Byron. In Vilno he took part in a semisecret group known as the Philomaths and Philarets. It protested Russian control of Poland and in 1823 Mickiewicz was arrested with many other Philomaths by the Russian police. He was jailed for several months and then exiled to Russia. Mickiewicz never saw his home again. He lived in Odessa, Moscovv, and St. Petersburg. During this period he was befriended by many leading Russian writers, including Aleksandr Pushkin. In 1825 he visited the Crimea and published his Sonety krymskie 1826 . Although Mickiewicz was inspired by the landscapes of the steppe, his Polish nationalism intensified. In his poetical works Mickiewicz expressed a romantic view of the soul and the mysteries of life, often employing folk themes. His approach was fresh and new - when writers had depicted with polished language the life of the educated classes, Mickiewicz used colloauial expressions and portrayed peasants.

Anahtar Kelimeler

Poland, Lithuania, Wilno, Romanticism, Adam Mickiewicz, Crimea, Sonnet, Orientalizm

Kaynakça

• BOHDANOWICZ, Leon - Chazbijewicz, Selim - Tyszkiewicz, Jan. (1997). Tatarzy Muzulmanie w Polsce, Gdansk: Niezalezne Wydawnistwo "Rocznik Tatarow Polskich".
• EMİN, Mehmet. (1330/1813). Türk Yurduna; Ey Türk Uyan. İstanbul : Matbaa-i Hayriye.
• EREN, Hasan. (1998). Türklük Bilimi Sözlüğü. I. Cilt, Yabancı Türkologlar. Ankara.
• FLOREK, Ewa. (1998). Romantyzm Pozytywizm. Krakow.
• GARLICKI, Andrzej. (1998). Historia 1815-1939. Warszawa:Wydawnistwo Naukowe "Scholar".
• JABLONOWSKI, Aleksander. (1989). "Litvanya Büyük Prensliğinin Güneydoğuda Türkler ve Tatarlarla olan Hududu". Türk Dünyası Araştırmaları. Ağustos 1989. 10 (61), 185-203.
• JAWORSKI, Stanislaw. (1991). Slownik Terminy Literackie. Warszawa: Wydawnistwo Szkolne i Pedagogiczne.
• KURAT, Akdes Nimet. (1972). IV- XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz'in Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• KRZYANOWSKI, Julian. (1969). Dzieje Literatury Polskiej. Warszawa: Pahstwowe Wydawnistwo Naukowe.
• MAKOWSKI, Stanislaw. (1994). Romantyzm. Warszawa: Wydawnistwo Szkolne i Pedagogiczne.
• MICKIEWICZ, Adam. (1986). Wybor Poezji. c. II. (Haz. Czeslaw Zgorzelski). Wroclaw: Biblioteka Narodowa.
• MILOSZ, Czeslaw. (1994). Historia Literatury Polskiej. Krakow: Wydawnistwo ZNAK.
• ORTAY, Selim. (1936). O Niepodleglosc Krymu. Warszawa: Wydawnistwo Kwartalnika "Wschod".
• Okresy Literackie. (1990). ( Haz. Jan Majda ). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• ÖZTÜRK, Yücel. (2002). "Kırım Hanlığı". Türkler. 8. cilt., 500-513: Yeni Türkiye Yayınları.
• PITRZYK, Dariusz. (1994). Romantyzm.Kıakow: Agensja Wydawnicza "Greg".
• POLACY, Ktorych Poznac Warto. (1986). (Haz. Janina Michowicz). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• SAMRYNOWICZ, Eugeniusz - Makowski, Stanislaw - Libera, Zdzislaw. (1988). Romantyzm. Warszawa.
• SONETY KRYMSKIE, Romantyzm, http://www.literatura. zapis. net. Pl / okresy / romantyzm / mickiewicz / sonety _krymskie. htm
• The Great Emigration and Polish Romanticism. (1951). The Cambridge History of Poland, From Augustus II to Pilsudski (1697-1935). II. Cilt. Cambridge.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı. (1983). Osmanlı Tarihi, c. V. Ankara
• YÜCE, Neşe Taluy. (2002). Polonya Edebiyatında Aydınlanma-Romantizm- Realizm. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.