Üstkurmaca Metinlerin Okunması

Yıl 2005, Cilt: 45 Sayı: 1, 115 - 132, 01.01.2005

Çiğdem Ünal

Öz

Bu çalışmada, ana kurgu öğesi olarak üstkurmacanın kullanıldığı edebi metinlerin içerik ve yapı özellikleri araştırılmış, ayrıca bu tür metinlerin hangi bakış açısıyla okunması gerektiği konusu incelenmiştir. Bu metinlerde 'gerçek' ile 'kurmaca' kavramları yazar tarafından bilinçli olarak çakıştırıldığından, okuma sürecine ilişkin belirgin yapı farklılıkları da oluşmaktadır. Okur, bir yandan kurgulanmış metnin içerisinde gerçek kurgu dışı yaşamdan kesitlerle karşılaşırken, diğer yandan okuduğu metnin kendisine yaşattıklarının özde yalnızca kurgulama yoluyla gerçekleştiğini görmektedir. Üstkurmaca kullanımının okurun karşısına koyduğu genel tablo, insan yaşamı içerisinde 'kurgu' ve 'gerçek' düzlemlerinin kesin sınırlarla birbirinden ayrılmasının mümkün olmadığıdır.

Anahtar Kelimeler

Üstkurmaca, Yazar-Anlatıcı, Kurgu Dışı, Kurgulama, İlluzyonun Kırılması, Kurmaca Dünya, Gerçek Dünya, Yazınsal Okuma Süreci

DIE LEKTÜRE VON METAFIKTIONALEN TEXTEN

Öz

Dieser Artikel erforscht die inhaltlichen und strukturellen Merkmale der literarischen Metafiktion und untersucht die Perspektive des Lesers von metafiktionalen Texten. In solchen Texten lässt der Autor die Ebene der ,Fiktion' und die Ebene der .Wirklichkeit' bewusst überschneiden, weshalb während des Leseaktes neue Strukturunterschiede sich bemerkbar machen. Der Leser begegnet einerseits innerhalb des fiktiven Textes Elementen aus der außerliterarischen bzw. wirklichen Wirklichkeit, andererseits muss er erkennen, dass der von ihm gelesene Text durch die literarische Fiktion in ihm alternative Realitäten hervorbringt. Durch den Gebrauch von Metafiktion entsteht für den Leser ein Gesamtbild, wo die Grenzen zwischen .Fiktion' und .Wirklichkeit' im menschlichen Leben voneinander nicht deutlich zu unterscheiden sind.

Anahtar Kelimeler

metafiktion, autor-erzähler, außerliterarisch, fiktionalisierung, illusionsenthüllung, fiktive welt, wirkliche welt, literarischer leseakt.

Kaynakça

• BROT, Max. (1953). Hochzeitsvorbereitungen auf dem Lande. Frankfurt am Main: Fischer.
• FEDERMAN, Raymond. (1975). Surfiction, Fiction Now and Tomorrow. Chicago: Swallow.
• HUTCHEON, Linda. (1980). Narcissistic Narrative: The metafictional paradox. Toronto, Ontario: ECW.
• IRMER, Thomas. (1995). Metafiction, Moving Pictures, Moving Histories, Der historische Roman in der Literatur der amerikanischen Postmoderne. Tübingen: Gunter Narr.
• KRYSINSKI, Wladimir. (1988). „Metafictional Structures in Slavic Literatues: Toward an archeology of Metafiction". Postmodern Fiction in Europe and the Americas. Amsterdam: Radopi, 63-81.
• LOMBARDO, Agostino. (1991). The Artist and his masks: William Faulkner's metafiction. Roma: Bulzoni.
• LÜTZELER, Paul Michael. (1991). Spätmoderne und Postmoderne, Beiträge zur deutschsprachigen Gegenwartsliteratur. Frankfurt am Main: Fischer.
• McCAFFERY, Larry. (1982). The metafictional muse. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• SHEPHERD, David. (1992). Beyond metafiction: self-consciousness in Soviet Literature. New York: Oxford University Press.
• SMYTH, Edmund L. (1991). Postmodernism and contemporary Fiction. London: London Batsford.
• WAUGH, Patricia. (1984). Metafiction: the theory and practice of selfconscious fiction. London: Methuen.