Osmanlı Hilalinin Altında Bir Venezuelalı ve Anlatılarında Yer Alan 1915 Yılı Olayları Hakkında Bazı Değerlendirmeler

Yıl 2006, Cilt: 46 Sayı: 2, 163 - 179, 01.01.2006

Mehmet Necati Kutlu

Öz

Rafael de Nogales Méndez Birinci Dünya Savaşı döneminde, yabancı askeri uzman olarak Osmanlı Ordusunda görev yapmış bir Venezuela vatandaşıdır. 14 Ekim 1877'de Venezuela'nın Táchira eyaletinin başkenti olan San Cristobal şehrinde doğan Rafael de Nogales Méndez, 1915 yılının Ocak ayında İstanbul'a gelmiş, 1919 yılına kadar Osmanlı Ordusunda önce Yüzbaşı, daha sonra Binbaşı olarak görev yapmıştır. Nogales yaşamının bu dönemi ile ilgili bilgi ve hatıralarını derleyerek daha sonra yayımlanan “Hilal Altında Dört Yıl” ve “Hatıralar” adlı kitaplarına yansıtmıştır. Bu çalışma kapsamında Nogales’in yaşamı ve ülkemizdeki faaliyetlerine kısaca değinildikten sonra, bu esrarengiz asker-yazarın 1915 yılında bizzat şahit olduğu Van Ermeni ayaklanması hakkındaki ifadelerinden bazıları ortaya konacak ve bu konuda bazı yorumlar öne sürülecektir.

Anahtar Kelimeler

Nogales, Méndez, Osmanlı İmparatorluğu, Birinci Dünya Savaşı, Venezuela, Van, Ermeni İsyanı, 1915

A Venezuelan under the Ottoman Crescent and Some Evaluations on the 1915 Van Incidents based on his Testimonies

Öz

Rafael de Nogales Méndez is a Venezuelan citizen who served in the Ottoman Army as a foreign expert during the First World War. Rafael de Nogales Méndez who was born in 1877 in San Cristobal, the capital of the Venezuelan State of Táchira, had come to İstanbul in January 1915 and had served in the Ottoman Army, first as captain and as a major later. Nogales compiled information and his memoirs and reflected them into his books titled “Four Years Beneath The Crescent” and “Memoirs” edited later. In the context of this study first of all, some basic information on Nogales’ life and his activities in our country will be provided, later some observations by Nogales on the Armenian Revolt that occurred in Van during 1915 will be given and some commentaries on this subject will be made.

Anahtar Kelimeler

Nogales, Méndez, Ottoman Empire, First World War, Venezuela, Van, Armenian Revolt, 1915

Kaynakça

• DE NOGALES MENDEZ, Rafael. (1924). Cuatro años bajo la media luna (Hilal Altında Dört Yıl). Berlin: La Editora Internacional.
• DE NOGALES MENDEZ, Rafael. (1974). Memorias del General Rafael de Nogales Méndez (General Rafel de Nogales Méndez’in Hatıraları). Caracas: Ediciones Abril.
• GÖNCÜ, Gürsel. (2001). “Istırap: Ermeni Tehciri”. Atlas, Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi. Özel Sayı, Haziran İstanbul, Haziran.
• KUTLU, Mehmet Necati. (2000). Türkiye’de Bir Gezgin Şövalye, Nogales Méndez. İstanbul: Gendaş A. Ş.
• MUDRA, V. (1953). Goltz Paşa’nın Hatırası ve Hal Tercümesi (Çeviren: Emekli General Pertev Demirhan). İstanbul: Kara Kuvvetleri Komutanlığı İstanbul Askeri Basımevi.
• NWEIHED, Kaldone G. (2005). Venezuelalı Nogales Bey’in Dünyası. Ankara: Türkiye’deki Venezuela Bolivar Cumhuriyeti Büyükelçiliği Yayınları.
• OMURTAK, Salih, YÜCEL, Hasan Âli, SUNGU, İhsan, KARAL, Enver Ziya, UNAT, Faik Reşit, SÖKMEN, Enver, İĞDEMİR, Uluğ. (1970). Atatürk. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• ÜZÜMERİ, M. Ekrem, DİNÇER, Selâmi, KAZANCI, Sadi. (1958). Türkiye Ansiklopedisi, Cilt VI, Ankara.
• _. (1993). “Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Kafkas Cephesi 3. Ordu Harekâtı”, Cilt I, T.C. Ankara: Genelkurmay Başkanlığı, Genelkurmay Basımevi.
• _. (1993). “Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi, Garp Ordusu, Karadağ Cephesi, III. Cilt, 3. Kısım”, Ankara: T. C. Genelkurmay Basımevi.