Pietro Della Valle, Osmanlı Topraklarında Bir İtalyan Gezgin Roma 1586 – 1652 Pietro Della Valle – Onyedinci Yüzyıla Ait Bir Not Defterinin İncelenmesi

Yıl 2006, Cilt: 46 Sayı: 1, 1 - 16, 01.01.2006

Nevin Özkan

Öz

İtalya’da Modena kenti arşivlerinde bulunan ve onyedinci yüzyıl gezgini Pietro Della Valle’ye ait olan bir not defteri, bu bildirinin konusunu oluşturmaktadır. Defter, 1586-1652 yılları arasında yaşayan ve Osmanlı İmparatorluğu, İran ve Hindistan’a yolculuk eden Roma kökenli şair ve gezgin della Valle’nin ilişki kurduğu çevreler ve ilgilendiği konulara işaret etmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Yazarın yaptığı yolculukları anlattığı mektupları ile ‘Divan’ olarak nitelendirilebilecek, şiir ve düz yazılardan oluşan bir yapıtı vardır. Çokdilliliğin hakim olduğu not defteri, gezginin engin kültürü ve bilimsel titizliği konusunda bilgi vermektedir. Not defterinde sözcüklerin kökeni üzerinde duran della Valle, örneklendirme yönteminden sıkça faydalanmış ve olabildiğince kolay anlaşılabilir ifadeler kullanmayı yeğlemiştir. Yaşadığı yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu, İran ve Hindistan ile ilgili çok değerli bilgileri birinci elden güzel betimlemeler ve önemli ayrıntılar ile nakleden gezginin bu çalışması, onun dil konusundaki kabiliyetini ve bilimsel merakını ortaya koymakta ve onyedinci yüzyılın bu ilginç kişisini farklı bir yönüyle okuyucunun karşısına çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Pietro Della Valle, El Yazması, Divan, Mısır, İran, Doğu, Mektuplar

Pietro Della Valle, An Italian Traveler in Ottoman Lands Rome 1586 - 1652 Pietro Della Valle - An Analysis of a Seventeenth Century Notebook

Öz

A notebook found in the archives of the city of Modena in Italy, belonging to the seventeenth century traveler Pietro Della Valle, constitutes the subject of this essay. The notebook is of great significance in terms of points of interest to the circles and subjects of the Roman poet and traveler Della Valle who lived between 1586 and 1652 and traveled to the Ottoman Empire, Iran and India. The notebook includes writings about the journeys of the author, poems and prose which can be specified as a 'Diwan'. The notebook, in which multilingualism is predominant, provides information about the traveler's vast culture and scientific rigor. Della Valle, who focuses on the origin of words in his notebook, frequently utilizes a method of exemplification and prefers to use expressions that could easily be understood. This work of this traveler, which conveys invaluable first-hand information on the Ottoman Empire, Iran and India of his time with beautiful descriptions and important details, manifests his talent and scientific curiosity on language and brings this interesting person of the seventeenth century with a different aspect of him to the reader.

Anahtar Kelimeler

Pietro Della Valle, Manuscript, Diwan, Egypt, Iran, East, Letters

Kaynakça

• ÖZKAN, N., Nuovi autografi di Pietro Della Valle, (konferans, Dortmund, 3. Internationale Reinoldustage) Almanya, 2005.
• SPEELMAN, R, Uno sconosciuto “ West-Östlicher Divan’ di Pietro Della Valle”, in Electronic Journal of Oriental Studies (EJOS), 2002.
• SPEELMAN, R., Pietro Della Valle, a gentleman traveler in the Otoman Empire, (konferans) Hacettepe Üniveristesi, Ankara, 2004.
• PİETRO DELLA VALLE, Raccolta delle Voci persiane, Fondo Campori 697-y.6.3.3. (cod.Cart. in quarto, cc. 67), Modena Este Kütüphanesi, İtalya. BİANCONİ, L., Viaggio in Levante, Firenze, 1942.
• GAETA, F., Lettere alla Persia, Istituto Poligrafico dello Stato, İtalya, BULL, G., The Pilgrim: the travels of Pietro Della Valle (çeviri), Londra, 1989.
• COMİSSO, G, Gli ambasciatori venetei 1525-1792, Longanesi, Milano,
• CARACİ, İ.L., Scopritori e viaggatori del cinquecento, Ricciardi, Milano-Napoli, 1991.
• CARLETTİ, F., Ragionamenti intorno al mio viaggio nel mondo, Einaudi, Torino, 1958.
• SELBOURNE, D., The city of light, Little, Brown+co., Londra, 1997.