Macar Ulusal Kimliğinin Oluşumunda Türk Etkisi

Yıl 2007, Cilt: 47 Sayı: 2, 1 - 12, 01.01.2007

İsmail Doğan

Öz

Macarların çeşitli Türk kavimleriyle olan ilişkilerinin tarihi miladi 5. yüzyıla kadar gider. Macarlar 896 yılında bugünkü yurtlarına yerleşinceye kadar Türk kavimleriyle bir nevi simbiyotik ilişki içerisinde yaşamıştır. 896 tarihinden sonra ise Macaristan topraklarına Kuman ve Peçenek boyları yerleşmiştir. Tarihi ilişkilerin son safhasını Macaristan’daki Osmanlı hâkimiyeti dönemi teşkil eder. 5. yüzyıldan 1686 yılında Budin’in tekrar Macarlar tarafından ele geçirilmesine kadar olan dönemdeki Türk etkisine Macar ulusal kimliği üzerindeki dolaysız Türk etkisi diyorum. Özellikle 19. yüzyılda canlanan ulus inşası süreci Macarları kendi ulusal kimlikleri üzerinde düşünmeye zorlamıştır. Doğu kökenli olma, Hint-Avrupa dillerinden olmayan bir dil kullanma ve Türklerle akrabalık düşüncesi Macar ulusal kimliğinin diğer Avrupa milletlerininkinden farklı şekilde oluşmasına yol açmıştır. Türklerle akrabalık düşüncesi 19. yüzyıl Macar aydınlarının iki kampa bölünmesine yol açmıştır: İlk gruptakiler Macarların Türklerle akraba olduğunu, diğer gruptakiler ise Macarların bir Fin-Ugor kavmi olduğunu savunmuştur ve bu tartışmalar günümüzde de sürmektedir. Macar ulusal kimliğinin oluşmasında Türklerle akrabalık düşüncesi büyük bir rol oynamıştır; bu süreçteki etkiye de dolaylı Türk etkisi diyorum.

Anahtar Kelimeler

Macarlar, Ulusal Kimlik, Ulus İnşası, Etnik Formasyon, Macar-Türk İlişkileri, Macar Tarihi, Etnogenetik, Macarlık

Turkish Influence on the Formation of Hungarian National Identity

Öz

The history of relationship between Hungarians and several Turkish tribes goes back to the 5th century. We may call the relationship between Hungarians and Turks a kind of symbiotic relationship till 896 when Hungarians settled down in the Carpathian Basin. Also so many Cumanian and Pecheneg tribes settled down in Hungary after the Magyar conquest. The last period of the historical relations between the two nations is the Ottoman rule era in Hungary. From the 5th century to 1686 when Hungarians reoccupied Budapest is the period of the direct Turkish influence on the Hungarian national identity. The process of nation building, especially in the 19th century, made Hungarians compelled to reconsider their national identity. The Hungarian national identity is formed differently from other European nation because of their eastern origins, their non-indo-european language and so-called Turkic origins. Hungarian intellectuals were divided into two camps in 19th century on account of so-called Turkic origins of Magyars. Some of them believed that the ancestors of Hungarians are Turks and the other group believed that the ancestors of Hungarians are Finno-Ugrians; so this is what I call the indirect Turkish influence on the formation of Hungarian national identity.

Anahtar Kelimeler

Hungarians, National Identity, Nation Building, Ethnic Formation, Hungarian-Turkish Relations, Hungarian History, Ethnogeny, Hungarianness

Kaynakça

• ADY, Endre 1989. Összes versei. Budapest: Szépirodalmi Kiadó.
• BAŞTAV, Şerif 2001. “Macar-Türk Akrabalığı”. In: Tarih ve Toplum. Kasım 2001 ss. 58-65.
• DEMİRKAN, Tarık 2000. Macar Turancıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• ECKHARDT, Sándor 1982. “Efsanede Attila”. Németh 1982 içinde, ss. 123- 186.
• EREN, Hasan 2001. “Geçmişine Bakan Yalnız Bir Ulus: Macarlar”. In: Tarih ve Toplum. Kasım 2001 ss. 76-85.
• FODOR, Pál 1997. “Az apokaliptikus hagyomány és az aranyalma legendája”. In: Történelmi Szemle XXXIX ss. 21-49
• GERGELY, András 1991. “Magyarország története”. Kósa 1991 içinde, ss. 165-350.
• GYÖRFFY, György (der.) 1986. A magyarok elődeiről és a honfoglalásról. Budapest: Gondolat Kiadó.
• KÓSA, László (der.) 1991. A magyarságtudomány kézikönyve. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• KÖLCSEY, Ferenc 1988. Kölcsey Ferenc Összes Versei, Budapest.
• MORAVCSIK, Gyula 1958. Byzantinoturcia I-II, Berlin
• NÉMETH, Gyula (der.) 1982. Attila ve Hunları. çev. Şerif Baştav. Ankara: A.Ü.D.T.C.F. Yayınları.
• NÉMETH, Lászó 1975. Megmentett gondolatok. Budapest: Magvető Kiadó.
• ÖNEN, Nizam 2005. İki Turan. Macaristan ve Türkiye’de Turancılık. İstanbul: İletişim Yayınları.
• PUSZTAY, János 1995. Nyelvrokonság és nemzeti tudat. Szombathely: Savaria University Press.
• RÁSONYI, László 1993. Tarihte Türklük. Ankara: Türk Tarihini Araştırma Enstitüsü.
• RÉDEI, Károly 1998. Őstörténetünk kérdései. Budapest: Balassi Kiadó.
• TERBE, Lajos 1936. “Egy európai szállóige életrajza”. In: Egyetemes Philológiai Közlöny LX ss. 297-351.
• VÁSÁRY, István 2007. Eski İç Asya’nın Tarihi. çev. İsmail Doğan. İstanbul: Ötüken
• YUSUFOĞLU, Hicran 1995. “Macarlarda Hun-Macar Akrabalığı Geleneği”, In: Türk Kültürü, sayı: 387, yıl: XXXIII, Temmuz, ss. 397- 406
• ZRÍNYI, Miklós 1651 [1995]. Zrínyi Miklós összes versei. Budapest: Unikornis Kiadó.