Jean-Jacques Rousseau ve Şemseddin Sami’de Dil Üzerine Görüşler: “Dillerin Kökeni Üzerine Deneme” ve “Lisân”

Yıl 2007, Cilt: 47 Sayı: 1, 63 - 75, 01.01.2007

Nurmelek Demir

Öz

Aralarında bir yüzyıllık bir zaman farkı olmakla birlikte Jean-Jacques Rousseau’nun “Dillerin Kökeni Üzerine Deneme”adlı yapıtı ile Şemseddin Sami’nin “Lisân”ı arasında karşılaştırmalı bir çalışma yapmak ilginç sonuçlar doğuracaktır. Rousseau ve Sami, sözün, yani konuşma dilinin doğuşuna ilişkin benzer sorular sormakta, ancak hem içinde bulundukları siyasal ve toplumsal koşullar, hem de bilimlerin gösterdiği gelişmeler doğrultusunda cevaplarında farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Rousseau, düşüncesini henüz kesin sonuçlara ulaşmamış bilimsel araştırmalara dayandırırken, Sami sosyal bilimler alanındaki ilerlemelerden doğrudan faydalanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Jean-Jacques Rousseau, Şemseddin Sami, Dillerin Kökeni, Dil, Söz, İlkel İnsan, Türk Aydını, Dilbilim, Antropoloji

RÉFLEXIONS SUR LA LANGUE CHEZ JEANJACQUES ROUSSEAU ET ŞEMSEDDİN SAMİ: ESSAI SUR L’ORIGINE DES LANGUES ET LİSÂN LA LANGUE

Öz

Bien qu’il y ait un siècle d’intervalle entre “ l’Essai sur l’origine des langues” de Jean-Jacques Rousseau et “Lisân” la Langue de Şemseddin Sami, procéder à une étude comparée entre les deux ouvrages, qui ont pour but commun de mettre au point l’origine et la formation des langues, s’avère intéressant. Rousseau et Sami se posent des questions similaires sur la naissance de la parole et du langage, mais leurs réponses varient suivant les circonstances socio-politiques et le développement des sciences. Alors que le premier évoque des recherches scientifiques sur l’homme dont les résultats ne sont pas encore définitifs, Sami semble être plus avantagé vu les progrès des sciences sociales et naturelles.

Anahtar Kelimeler

Jean-Jacques Rousseau, Şemseddin Sami, origine des langues, langue, parole, homme primitif, intelligentsia turque, linguistique, anthropologie.

Kaynakça

• CASSIRER, Ernst. (1987). Le Problème Jean-Jacques Rousseau. (Trad. Marc B. De Launay). Paris: Hachette.
• DIDEROT&D’ALEMBERT. (1996). Ansiklopedi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• DEMİR, Remzi. (2007). Philosophia Ottomanica. Tome III. Ankara: Lotus.
• DOĞAN, Atila. (2006). Osmanlı Aydınları ve Sosyal Darwinizm. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• LAVOCAT, Françoise. (1991). Rousseau. Nathan.
• OLENDER, Maurice. (1998). Cennetin Dilleri. (Trad. Nevzat Yılmaz). Ankara: Dost.
• ROUSSEAU, Jean-Jacques. (1990). Essai sur l’origine des langues. Gallimard.
• ROUSSEAU, Jean-Jacques. (1996). Du Contrat social. Discours sur l’origine et les fondements de l’inégalité. Paris: Bookking International.
• RUHLEN, Merritt. (2006). Dilin Kökeni, Ana Dilin Evriminin İzinde. (Trad. İsmail Ulutaş). Ankara: Hece.
• SAMİ, Şemseddin. (1997). Lisân. (Trad. İsmail Doğan). Ankara: Gündoğan.
• STAROBINSKI, Jean. (1971). Jean-Jacques Rousseau: la transparence et l’obstacle. Gallimard.