Geçen Yüzyılda Türk Çocuk ve Adolesanlarında Boy ve Bacak Uzunluğunda Görülen Seküler Değişim

Yıl 2007, Cilt: 47 Sayı: 1, 95 - 114, 01.01.2007

Başak Koca Özer

Öz

Seküler değişim ve sosyo-ekonomik koşullarla etkileşimi geçmişte pek çok gelişmiş ülkede tespit edilmiştir. Çalışmanın amacını geçen yüzyılda Türk çocuk ve adölesanlarında görülen seküler değişimin analizi oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Ankara’da 1,427 709 erkek ve 718 kız sağlıklı okul çocuğu üzerinde kesitsel bir alan araştırması gerçekleştirilmiştir. Tarihsel veriler geçmiş araştırma raporlarından derlenmiştir. Standart antropometrik protokollere uygun olarak boy ve bacak uzunluğu ölçülmüş, sosyo-ekonomik düzeye ilişkin veri toplanmıştır. İstatistiki sonuçlar boy ve bacak uzunluğunun cinsiyetler arasında anlamlı farklılık gösterdiğini belirlemiştir ANOVA p<0.001 . Geçen yüzyılın ilk yarısı ile ilişkili olarak parametrelerde ani düşüş ve ardıl iyileşmeler gözlenmiştir. Ancak son 30 yıl sürecinde belirgin olan seküler değişimdeki hızlı ivme, bu değişimlerin beslenme, halk sağlığı, eğitim ve sosyo-ekonomik koşullardaki aşamalı iyileşmelere bağlı olduğunu düşündürmektedir. Bu veriler doğrultusunda Türk çocuklarındaki pozitif seküler değişimin ileride de devam edeceği tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Seküler Değişim, Antropometri, Boy, Bacak Uzunluğu, Çocuklar, Adölesanlar, 20. Yüzyıl, Türkiye

Secular Changes in Height and Leg Length among Turkish Children during the Last Century

Öz

The secular change and socio-economic impact on it within developed countries have been well-documented in the past. The purpose of the study is to evaluate the brief analytic summary of the secular changes in growth pattern among Turkish children and adolescents during the last century. A cross-sectional survey was conducted on 1,427 709 boys and 718 girls healthy schoolchildren aged 6-17 years in Ankara, Turkey. Historical data sets were obtained from previous survey reports. According to the standard anthropometric protocols height and iliospinal height measured, socio-economic status of the sample recorded. Results showed significant sexual dimorphism for height and iliospinal height ANOVA p<0.001 . Coinciding with the first half of the last century, periods of sudden decreases and subsequent recoveries were found. However, in the last three decades secular change accelerated. This appears to be a logical outcome of the gradual changes in nutrition, health care, education and economic conditions. Therefore, it can be concluded that we might expect further positive changes for Turkish children.

Anahtar Kelimeler

Secular Change, Anthropometry, Height, Leg Length, Children, Adolescents, 20th Century, Turkey

Kaynakça

• AKIN Galip. (1995). “Van il merkezinde 8-12 yas grubu ilkokul çocuklarında fiziksel büyüme ve gelişmenin antropometrik yöntem ile incelenmesi (Investigation of physical growth and development of primary school children (8-12 age group) from Van province, Eastern Turkey, in terms of anthropometric methods)”. J Rheum Med Rehab. 6(2), 104-110.
• ALANTAR İhsan Hilmi. (1938). “Türk çocuklarında antropometrik ölçüler (Anthropometric measurements in Turkish Children), Birinci Türk Çocuk Hekimliği Kongre Kitabı, Ekspres Basımevi, 3-31, Ankara.
• BAKİ Ali, Teziç Tahsin. (1986). Physical growth measurements of primary school children living in Trabzon, The Turkish Journal of Pediatrics, 28: 31-45
• BİNBAŞIOĞLU Cavit Oral. (1950). Ankara’da ilkokul çocuklarının beden gelişimi üzerinde bir inceleme (A research on body growth of primary school children in Ankara). Sanat Basimevi, Ankara.
• BODZSAR E. (1998). Secular Growth Changes in Hungary. In Bodzsar B.E. and Susanne C. (Eds.) Secular Growth Changes in Europe. Eotvos Univ. Press, Budapest.
• BOSTANCI Enver Yaşar. (1954). “Ankara’da Türk okul çocuklarının boy büyümesi üzerinde bir araştırma (Growth research on height in Turkish school children in Ankara)”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 12 (1-2), 41-75.
• BOSTANCI Enver Yaşar. (1955). “Türk okul çocuklarında büst ve alt taraf kısımlarının büyümesi üzerinde bir araştırma (Growth research on trunk and legs in Turkish school children in Ankara)”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 13 (1-2), 70-136.
• BOSTANCI Enver Yaşar. (1956). “Türk erkek ve kız çocuklarında kol, üst kol, on kol ve el büyümesi ile bedenin diğer kısımları arasındaki korelasyonlar üzerinde bir araştırma (Growth research on arm, upper arm and forearm length and hand length and width and the correlations in Turkish boys and girls)”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 14 (1-2), 103-203.
• BOSTANCI Enver Yaşar. (1957). “Türk erkek ve kız çocuklarında bedenin genişlemesine büyümesi ile proposyonların değişmesi üzerinde bir araştırma (A research on the growth and changing proportions in body width in Turkish boys and girls)”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi. 15 (1-3): 1-47.
• BOGIN B. (1999). Patterns of human growth. Cambridge University Press, Cambridge.
• ÇINAR Naciye. (1939). “Ankara, Devrim ilkokul talebelerinden 433 kız ve erkek çocuk üzerinde antropometrik bir tetkik ve neticeleri (Recherches anthropometrique sur 242 garçons et 201 filles eleves d'une ecole primaire d'Ankara)”, Türk Antropoloji Mecmuası. 15(19-22), 67-79 and 247-271.
• COLE Tim. (2003). “The secular trend in human physical growth: a biological view”. Economics and Human Biology. 1, 161-168.
• DITTMAR Manuela. (1998). “Secular growth changes in the stature and weight of Amerindian schoolchildren and adults in the Chilean Andes, 1972-1987”. American Journal of Human Biology. 10(5), 607-617.
• DUYAR İzzet. (1992). Growth standards in 12-17 years aged Turkish children. Hacettepe University, Graduate School of Social Sciences (Unpublished PhD Thesis).
• DUYAR İzzet. (1995). “Ankara’da yasayan çocukların bazı antropometrik ölçülerinde 1950-1986 yılları arasında gözlenen değişimler”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 12(1-2), 1-13.
• EVELETH PB., JM. Tanner. (1990). World Variation in Human Growth (2nd ed.). Cambridge University Press, Cambridge.
• FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION (FAO) (2001). Nutrition Country Profiles-Turkey. Rome.
• FREDRIKS AM, S. van Bruuen, WJM. van Heel, RHM. Dijkman-Neerincx, SP. Verloove-Vanhorick, JM. Wit. (2004). Nation-wide references for sitting height, leg length, and sitting height/height ratio, and their diagnostic values for disproportionate growth disorders. In: Fredriks AM. (Eds) Growth diagrams 1997, Fourth Dutch Nation-wide Survey; 2004.
• GÖKÇÜL Nebile. (1939). “Ankara İsmetpaşa ilkokul talebelerinden 422 kız ve erkek Türk çocuğu üzerinde antropometrik araştırmalar ve neticeleri (Anthropometric research on 422 female and male primary school students in Ankara Ismetpasa Primary school) (Recherches anthropometriques sur les eleves d'une ecole primaire d'Ankara)”. Türk Antropoloji Mecmuası. 15(19-22),176-186.
• GÜLTEKİN Timur, Hauspie Roland, Susanne Charles, Güleç Erksin. (2006) “Growth of children living in the outskirts of Ankara: Impact of low socio-economic status”. Annals of Human Biology. 33(1), 43-54.
• GÜLTEKİN Timur, Akın Galip, Koca Özer Başak. (2002). “Obesity in 12- 17 aged low socioeconomic level children”. Antropoloji. 14, 31-42.
• GÜLTEKİN Timur, Koca Özer Başak, Akın Galip. (2003). “Height and knee height values of 6 – 11 years old group school children: establishment of their percentiles by means of LMS method”. Antropoloji. 16, 53-69.
• GÜLTEKİN Timur, Akın G., Koca Özer Başak. (2005). “Gender Differences in fat patterning in children living in Ankara”. Antropologischer Anzeiger. 63(4), 1-11.
• HACETTEPE UNIVERSITY INSTITUTE OF POPULATION STUDIES (HUIPS), Ministry of Health, State Planning Organization, and European Union. (2004) 2003 Turkey Demographic and Health Survey. HUIPS; Ankara.
• KANSU Nafi Atuf. (1917). “Şakirtlerimizin nümayu bedenisi. Bursa mekteplerinde 125 kız ile 156 erkek çocuk neşvünemasını tetkik”. Muallim Mecmuası. 11: 348-351.
• KANSU Şevket Aziz. (1939). “Kız ve erkek Türk çocukları üzerinde antropometrik araştırmalar (Anthropometric research on Turkish girls and boys)”. Belleten. 9, 69-79.
• KAYIŞ B., Ozok A.F. (1986). İlkokul öğrencilerinin boyutsal ölçümlerinin saptanması. TUBITAK no: 128.
• KINAY Melih. (1939). “Ankara Gedikli ortaokulu talebelerinden 200 erkek çocuk üzerinde antropometrik bir tetkik ve neticeleri (La croissance chez les eleves de sexe masculin d'une ecole secondaire)”, Türk Antropoloji Mecmuası. 19-22,176-188.
• KOUCHI Makiko. (1996) “Secular change and socioeconomic difference in height in Japan”. Anthropological Science. 104(4), 325-340.
• KOMLOS John. (1999). “On the biological standard living in Russia and the Soviet Union”. Slavic Reviev. 58(1), 71-79.
• KORKMAZ Tuncer. (1989). “Çocuklarda boy büyümesi (The growth of stature in children)”. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3, 269-275.
• MALINA Robert M. (1990). “Research on secular trend on auxology”. Antropologischer Anzeiger. 48(3), 209-218.
• MINISTRY OF HEALTH OF TURKEY (MoH). (2004). Turkey Health Report. Ankara.
• NASHED Salwa, Bertan Münevver. (1968). “Growth and physical development of primary school children in Etimesgut”, Turkey, Turkish Journal of Pediatrics 10(4), 101-105.
• NEBİGİL I., Hızel S., Tanyer G., Dallar Y., Coşkun T. (1997). “Heights and weights of primary school children of different social background in Ankara, Turkey”. Journal of Tropical Pediatrics. 43, 297-300.
• NEYZİ Olcay, Yalçındağ Ayfer, Alp Hülya. (1973). “Heights and weights of Turkish children”. Journal of Tropical Pediatrics Environmental Child Health. 19(1), 5-13.
• NEYZİ Olcay, G. Saner, H. Alp. (1976). Relationship between body-weight in infancy and weight in later childhood and adolescence. In Laron Z. (Eds) Pediatric and Adolescent Endocrinology. Vol. 1. Basel: Karger.
• NEYZİ Olcay, Binyıldız Pervin, Alp Hülya. (1978). “Türk çocuklarında büyüme-gelişme normları I. tartı ve boy değerleri (Reference norms for Turkish children I. Height and weight measurements)”. İstanbul Tip Fakültesi Mecmuası. 41(Supplementum 74), 3-22.
• NEYZİ O, R. Bundak, H. Günöz, F. Darendeliler, N. Saka. (1996) Social class differences and secular trend in height in Turkish schoolchildren. In Bodzar BE, Susanne C. (Eds) Studies in Human Biology, Eotvos Univ. Press: Budapest.
• NEYZİ Olcay, Saka Nurçin. (2002). “Anthropometric studies in Turkish children”, Antropoloji 14: 81-113.
• NUREDDİN, Neşet Ömer, Moucht, Süreyya, İsmail Hakkı (1926-1927). “İstanbul’daki Türk, Rum, Ermeni ve Musevi ocuklarının neşvünemaları üzerinde tetkikler”. Türk Antropoloji Mecmuası. 2-3-4.
• PEKCAN Gulden. (2006). “Food and nutrition policies: what’s being done in Turkey”. Public Health Nutrition. 9(1), 158-162.
• PEKCAN Gülden, Karaağaoğlu N. (2000). “State of nutrition in Turkey”. Nutritional Health. 14(1), 41-52.
• PHEASANT S. (2002) Bodyspace Anthropometry, ergonomics and the design of work. Taylor and Francis, London.
• ROCHE A, S. Sun. (2003). Human Growth: Assessment and Interpretation. Cambridge University Press, Cambridge.
• SAATÇİOĞLU A. (1988). Growth standards for 7 to 11-year-old Turkish children. Publications of the University of Kuopio: Kuopio.
• SUSANNE C., E. Bodzar. (1998). Patterns of secular change of growth and development. In Bodzar BE, Susanne C. (Eds) Secular Growth Changes In Europe. Eotvos Univ. Press, Budapest.
• TANNER JM. (1992). “Growth as a measure of nutritional and hygienic status of a population”. Hormone Research. 38 (Suppl. 1),106-115.
• TURKISH STATISTICAL INSTITUTE (TURKSTAT). (2004) Statistical Indicators 1923-2004. Publication no: 535, Ankara.
• TURKISH STATISTICAL INSTITUTE (TURKSTAT). (2006). Statistical Year Book of Turkey 2005. Publication no: 3009, Ankara.
• TÜMAY Sezai Bedrettin. (1938). “Çocuklarda büyüme nispetleri (Growth ratios in children)”. Birinci Türk Çocuk Hekimliği Kongre Kitabı, Ekspres Basımevi, Ankara.
• ULIJASZEK SJ. (1998). The secular trend. In: Ulijaszek SJ., FE. Johnston, MA. Preece (Eds.) Cambridge Encyclopedia of Human Growth and Development, Cambridge University Press, Cambridge.
• WEINER JES., JA. Lourie. (1969). Human Biology: A Guide to Field Methods. IBP Handbook, No: 9, Oxford, Blackwell.
• VERCAUTEREN M., RC. Hauspie, C. Susanne (1998). Biometry of Belgian boys and girls: change since Quetelet. In Bodzsar B.E. and Susanne C. (Eds.) Secular Growth Changes in Europe. Eotvos Univ. Press, Budapest.
• YALIM Z. (1940). “Türkiye’de mektep çocuklarının boy ve ağırlıkları (Height and weights of Turkish schoolchildren)”. Tıp Fakültesi Mecmuası. 3(12), 1546-1558.