JÖN TÜRKLER VE GENÇ ALMANLAR

Yıl 2011, Cilt: 51 Sayı: 2, 181 - 195, 01.01.2011

Can Bulut

Öz

Türkiye’deki yenilikçi hareketlerin temelinde genelde Fransa’nın etkisi öne çıkmakta ise de olayların ayrıntısına inildiğinde Almanya’daki gelişmelerle çok daha büyük paralellikler gösterdiği söylenebilir. Çünkü 1815–1849’da etkin bir toplumsal değişim süreci yaşayan Almanya’da bu değişim diğer Avrupa ülkelerininkinden oldukça farklıdır. Bu yüzden “jön” genç kelimesi Fransızca kaynaklı olmasına karşılık edebiyat ve siyasette bir kavram ve devir ismi olarak kullanılmasının Almanya kökenli olması kuvvetle muhtemeldir. Alman düşünürlerin tüm Avrupa’nın düşünce sistemini değiştirdiklerini göz önünde bulunduracak olursak Osmanlı dönemindeki yenilikçi hareketlerin Fransa’daki olaylardan ziyade “Genç Almanlar” hareketi ile benzerlik göstermesi doğaldır. Her iki ülkedeki yenilikçi faaliyetlerin başlama sebebi esas itibariyle geleneksel aristokrat sınıfın yeniden tesis edilmesi faaliyetidir. Konunun Almanya’daki mimarı olan Klemens von Metternich’in 1773-1859 devlet anlayışının altında yatan düşünce sistemi de zaten Aydınlanma’nın Prusya tarzı yorumudur. Almanya’daki hükümdarlara örnek teşkil eden Prusya’daki anlayışı, ıslahatlara gerek duyan Osmanlı padişahlarında da görmekteyiz. Fransa’ya karşın her iki ülkede monarşik yapı korunmakta ve tarihsel bir geleneğe işaret edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Jön Türkler, Genç Almanlar, Batılılaşma, Yenilikçi Hareketler, Anayasa Hukuku, Parlamentarizm, Siyaset Teorisi

Young Turks and Young Germans

Öz

Despite the fact that most of the reformist movements in Ottoman period are prominently French originated, a thorough examination of the developments reveals that they have far closer parallelism with the developments in Germany. For, the drastic social change which occurred in Germany between 1815 and 1849 displays a rather different character from those of other European countries. Though the word “young” is a French originated one, its usage to denote a “literary or political era” is quite possibly German originated. Considering that German thinkers have had a deep influence on the whole European thought system, the reformist movements during Ottoman period pose naturally more similarities to the “Young German Movement” than “the events in France”. The initiating factor behind these reformist movements in both countries are basically the efforts of the traditional aristocrats yearning for restoration. The architect of the movement in Germany is Klemens von Metternich 1773-1859 , and the thought system which lies underneath his understanding of “state” is the Prussian way of understanding the Enlightenment. The Prussian way of understanding the developments, which have became exemplar for the German rulers, are also observed by Ottoman sultans who realised the need for reformations. Contrary to France, monarchy has been protected, and historical tradition has been maintained both in Ottoman and in German Empire.

Anahtar Kelimeler

Young Turks, Young Germans, Westernisation, Reformist Movements, Constitutional Law, Parliamentarism, Political Theory

Kaynakça

• BLOESCH, Hans. (1903). Das junge Deutschland in seinen Beziehungen zu Frankreich. Bern: Buchdruckerei Büchler & Co.
• BUNZEL, Wolfgang, Peter Stein und Florian Vaßen. (2003). “Romantik’ und ‘Vormärz’ als rivalisierende Diskursformationen“. In Romantik und Vormärz. Zur Archäologie literarischer Kommunikation in der ersten Hälfte des 19. Jhs. (Ed. Wolfgan Bunzel, Peter Stein, Florian Vaßen). (9-49). Bielefeld: Aisthesis Verlag.
• GODERBAUER, Gabriele. (1989). Theoretiker des deutschen Vormärz als Vordenker moderner Volksvertretungen. München: Tuduv Verlag.
• HARDTWIG, Wolfgang. (1995). Deutsche Geschichte der neuesten Zeit. Vormärz. Der monarchische Staat und das Bürgertum. München: Deutscher Taschenbuch Verlag.
• KAYA KILIÇ, Selda. (2010). “Kanun-i Esasi Komisyonu ve Namık Kemal”. Namık Kemal Sempozyumu 20-22 Aralık 2010 Tekirdağ. Cilt II. (Ed. Orhan Kemal Tavukçu ve Ali Tilbe). içinde (673-690). Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi Yayını.
• KOOPMANN, Helmut. (1993). Das junge Deutschland. Darmstadt: Wissenchaftliche Buchgesellschaft.
• LEWIS, Bernard. (1984). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• LITT, Theodor. (1949). Kant und Herder. Als Deuter der geistigen Welt. Heidelberg: Quelle & Meyer Verlang.
• MARDİN, Şerif. (1998). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul.
• MARDİN, Şerif. (2002). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
• MAYER, Gerhart. (1992). Der deutsche Bildungsroman von der Aufklärung bis zur Gegenwart. Stuttgart: J.B. Metzler Verlag.
• PENZOLDT, Günther. (1968). Georg Büchner. Hannover: Friedrich Verlag.
• ROSENBERG, Rainer. (1999). “Eine ‘neue Literatur’ am Ende der ‘Kunst’ “. In Vormärz und Klassik. (Ed. Lothar Ehrlich, Hartmut Steinecke, Michael Vogt). (155-163). Bielefeld: Aisthesis Verlag.
• Sozialgeschichte der Deutschen Literatur von 1918 bis zur Gegenwart. (1981). (Ed. Autorenkolleg). Frankfurt: Fischer verlag.
• ZÜRCHER, Erik Jan. (2003). Milli Mücadelede İttihatçılık. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ZÜRCHER, Erik Jan. (2004). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.