Samiha Ayverdi’nin Romanlarında Betimlemenin İşlevleri

Yıl 2012, Cilt: 52 Sayı: 2, 1 - 14, 01.01.2012

Emine Gözde Özgürel

Öz

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na sekizi roman olmak üzere kırk yapıt kazandırmış önemli bir kalem olan Samiha Ayverdi 1906-1993 , romanlarında, bireyin İslam tasavvufu temelinde gelişen manevi arayış ve aydınlanmasını konu eder. Ayverdi’nin roman kurgusunda kullandığı araçlardan biri olan betimleme edimi, felsefi kavramları dramatize ederek romanların kurgusal platformuna taşımak; bireysel-psikolojik dönüşüm sürecini canlandırmak ve roman kişilerinin mizaç özelliklerini, hayata ilişkin tutumlarını, birey-uzam ilişkisi üzerinden görselleştirmek işlevlerine sahiptir. Ayverdi’nin betimleme edimine yüklediği bu işlevler, romancılığının önemli özelliklerinden biri olarak belirmektedir. Bu yazıda, Samiha Ayverdi’nin Son Menzil, Ateş Ağacı, İnsan ve Şeytan adlı üç romanı odak alınmak üzere, betimlemenin romanların itibari dünyasındaki kurucu etkinliği, bahsi geçen işlevler ışığında irdelenecektir

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Roman, Betimleme, Uzam, Metafor, İmglem, Sufilik, Realizm

Functions of Description in Samiha Ayverdi’s Novels

Öz

Eight novels written by Samiha Ayverdi 1906-1993 , one of the most important writers of the Republican Period Turkish Literature involves the spiritual search and illumination that develops on a basis of Islamic Sufism. This wring will focus on Ayverdi’s three novels named Son Menzil Last Range , Ateş Ağacı Fever Tree , İnsan ve Şeytan Human and Devil which implies to metaphysical planes in terms of its topics, transforms philosophical concepts into descriptions and conveys it to the fictional plane of the novels; reflects the characteristic features and lives of the characters; animates the individual-physiological process period; studies feelings and thoughts that are not directly spoken by means of imagery and the descriptions present the actions in the nominal world of the novels.

Anahtar Kelimeler

Literature, Novel, Description, Location, Metaphor, Imaginary, Sufism, Realism

Kaynakça

• AYVERDİ, Samiha (1938). Aşk Budur. 4. baskı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• AYVERDİ, Samiha (2000). Mesihpaşa İmamı. 3.baskı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• AYVERDİ, Samiha (2004). Batmayan Gün. 4.baskı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• AYVERDİ, Samiha (2005). Yaşayan Ölü. 4.baskı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• AYVERDİ, Samiha (2007). Son Menzil. 3.baskı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• AYVERDİ, Samiha (2009a). Ateş Ağacı. 5.baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• AYVERDİ, Samiha (2009b). İnsan ve Şeytan. 5.baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• AYVERDİ, Samiha, Safiye Erol, Nezihe Araz, Sofi Huri (2003). Ken’an Rifâî ve Yirminci Asrın Işığında Müslümanlık. 5.baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• BAYRAV, Süheylâ. (1999). Dilbilimsel Edebiyat Eleştirisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• BOLAY, S. Hayri. (2004). Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü. 9.baskı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• CAN, Şefik. (2001). Cevâhir-i Mesneviyye I-II. 1. baskı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• CAMPBELL, Joseph. (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. çev: Sabri Gürses. 2. baskı. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• CEBECİOĞLU, Ethem. (2009). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. 5. baskı. İstanbul: Ağaç Yayınları.
• ÇETİN, Nurullah. (2010). Roman Çözümleme Yöntemi. 8.baskı. Ankara: Öncü Yayınları.
• DEMİRLİ, Ekrem. (2008). Fusûsu’l Hikem, İbnü’l Arabî, Çeviri ve Şerh. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• HAKÎM, Suad. (2005). İbnü’l Arabî Sözlüğü. çev: Ekrem Demirli. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• KÖVECSES, Zoltán. (2003). ―Edebiyatta Metafor‖. çev: Ali Kaftan. Kitap-lık. S. 65. s.79-84. İstanbul.
• LAKOFF, George, Mark Turner. (1989). More than Cool Reason-A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago and London: The University of Chıcago Press.
• LAKOFF, George, Mark Johnson. (2003). ―Eğretileme Kuramında Gelişmeler‖. çev: Mehmet H. Doğan. Kitap-lık. S. 65. s.59-64. İstanbul.
• RİFÂİ, Kenân. (2009). Şerhli Mesnevî-i Şerif. 3. baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.