HATAY ORTA PALEOLİTİK DÖNEM TOPLUMLARINDA MOBİLİTE VE YERLEŞİM SİSTEMLERİ

Yıl 2013, Cilt: 53 Sayı: 2, 181 - 199, 01.01.2013

İsmail Baykara

Öz

Etnolojik araştırmaların artmasıyla birlikte yaşayan avcı-toplayıcıların yaşam biçimleri, günlük aktiviteleri ile ilgili birçok model oluşturulmuştur. Bu modeller 1980’li yılların başlangıcından itibaren prehistorik topluluklar üzerinde uygulanmıştır. Geçmişe ait modellerin oluşturulmasında, bu dönemlerde yaşamış insanların materyal kültürlerine ait kalıntılar incelenmiştir. Oluşturulan modeller yardımıyla Paleolitik dönem insanların mobiliteleri ve yerleşim sistemleri gibi birçok bilgiye ulaşılmıştır. Bu çalışma kapsamında Hatay’da bilinen ve Orta Paleolitik dönenme tarihlendirilen Üçağızlı II, Merdivenli ve Tıkalı Mağaralarında yaşamış insanların mobiliteleri ve yerleşim sistemleri araştırılmıştır. Bu çalışma sonucunda Hatay’da yaşamış Orta Paleolitik dönem insanlarının uzun ve kısa süreli yerleşimleri tercih ettikleri, lojistik ve meskensel mobilite uyguladıkları ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mobilite, Yerleşim Sistemleri, Orta Paleolitik, Hatay, Anadolu

Mobility and Settlement Pattern of Middle Paleolithic Assemblage in Hatay

Öz

With the increasing ethnological research, many models are created about hunter-gatherers in lifestyles and daily activities. From the beginning of the 1980s, these models were applied on prehistoric communities. In order to create of those models from past, material culture remains of people who lived in this period were examined.With the help of those models, the information about motilities’ of past people lived in Paleolithic period and the evidence such as settlement pattern was reached. In this study, mobility and settlement patterns of Middle Paleolithic Caves, Üçağızlı II, Merdivenli and Tıkalı at Hatay were investigated. As a result of this study past people lived in the Middle Paleolithic period in Hatay, preferred longand short-term settlements, the implementation of logistics and residential mobility were generated.

Anahtar Kelimeler

Mobility, Settlement Patterns, Middle Paleolithic, Hatay, Anatolia

Kaynakça

• BAMFORTH D.B. (1991). “Technological Organization and Hunter-Gatherer Land Use: A California Example”. American Antiquity. 56(2): 216–234.
• BAYKARA, İ. (2005). “Merdivenli Mağarası Buluntularının İncelenmesi”. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antropoloji Bölümü.
• BAYKARA, İ. ve Güleç, E. (2011). “Anadolu Orta Paleolitik Dönem Taş Alet Kültürleri”. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 75. Kuruluş Yıldönümü Anı Kitabı: Biyolojik Antropoloji (Ed. E. Güleç, İ. Özer, M. Sağır, B. K. Özer). (s. 47-71). Ankara: DTCF Yayınları.
• BINFORD, L. (1979). “Organization and Formation Processes: Looking at Curated Technologies”. Journal of Anthropological Research. 35: 255–273.
• BINFORD, L. (1980). “Willow Smoke and Dogs' Tails: Hunter-Gatherer Settlement Systems and Archaeological Site Formation”. American Antiquity. 45 (1): 4-20.
• BORDES, F.H. (1961). Typologie Du Paléolithiqueancienetmoyen. Institut De Préhistoire De I’université De Bordeaux. Memoir No.1.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, (1997). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lügat, 14.Baskı, Aydın Kitapevi Yayınları, Ankara.
• GÜLEÇ, E., Özer İ., Baykara İ., Sağır M. Şahin S. (2012). “2011 Yılı Gaziantep ve Hatay İlleri Yüzey Araştırması”. 34. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu. Çorum. 2: 257-266.
• GÜLEÇ E., İ. Baykara, İ. Özer, M. Sağır, A. Açıkkol, A.C. Erkman, H. Yılmaz. (2009). "2008 Yılı Üçağızlı Mağarası Kazısı", 31. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu. Denizli. 121-132.
• GÜLEÇ, E., Kuhn, S.L., Stiner, M.C., Özer, İ., Sağır, M., Erkman, A.C., Açıkkol, A. ve Baykara, İ. (2008). “2006-2007 Yılları Üçağızlı Mağarası Kazıları”. 30. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu. Ankara. 233-243.
• HENRY, D.O. (1995). “The Influence of Mobility Levels on Levallois Point Production, Late Levantine Mousterian, Southern Jordan”. The definition and Interpretation of Levallois technology. (Ed. Dibble H.L. and Bar-Yosef O.). (s.185-200). Monographs in World Archaeology No. 23.
• HENRY, D.O. (1998). “Intrasite Spatial Patterns and Behavioral Modernity, Indications from the Late Levantine Mousterian Rockshelter of Tor Faraj, Shouthern Jordan”. Eds. Neandertals and Modern Humans in Western Asia (Ed. Akazawa T., Aoki K., Bar-Yosef O.). (s. 127-142). Kluwer Academıc Publıshers.
• KELLY, R. (1995). “The Foraging Spectrum: Diversity in Hunter-Gatherer Lifeways”. Smithsonian Institution Press. Washington,DC.
• KUHN, S.L. (1992). “On planning and curated technologies in the Middle Paleolithic”. Journal of Anthropological Research. 48:185–214.
• KUHN S.L. (1995). “Mousterian Lithic Technology an Ecological Perspective”. Princeton University Press. Princeton.
• KUHN, S.L. (2004). “Upper Paleolithic raw material economies at Üçağızlı Cave, Turkey”. Journal of Anthropological Archaeology. 23: 431–448.
• KUHN S.L., Stiner MC., Güleç E., Özer İ., Yılmaz H., Baykara İ., Açıkkol A., Goldberg P., Molina
• K.M., Ünay E., Suata-Alpaslan F. (2009). “The Early Upper Paleolithic Occupations at Üçağızlı Cave (Hatay, Turkey)”. Journal of Human Evolution. 56:87–113.
• LIEBERMAN D.E. (1993). “The Rise and Fall of Seasonal Mobility among Hunter- Gatherers, The Case of the Southern Levant”. Current Anthropology. 34(5): 599-631.
• MARKS, A. E. and Friedel, D.A. (1977). “Prehistoric Settlement Patterns in the Avdat/Aqev Area”. in Prehistorya nd Paleoenvironments inthe Central Negev, Israel,V ol. 2, TheAvdat/AqevArea. (Ed Marks A. E.). (s.191-232). Dallas: Southern Methodist University.
• MEIGNEN, L. (1995). “Levallois lithic production systems in the Middle Palaeolithic of the Near East: The case of the unidirectional method”. The Definition and Interpretation of Levallois Technology. (Ed. Dibble H. L. and Bar-Yosef O.). (s.361–380). Madison: Prehistory.
• MEIGNEN L., Bar-Yosef O., Speth J.D. and Stiner M.C. (2006). “Middle Paleolithic Settlement Patterns in the Levant”. Transitions Before the Transition Evolution and Stability in the Middle Paleolithic and Middle Stone Age. (Ed. Hovers E. and Kuhn S.L.). (s.149-169). Springer. New York.
• SHEA J.J. (1998). “Neanderthal and Early Modern Human Behavioral Variability, a Regional-Scale Aprroach to Lithic Evidence for Hunting in the Levantine Mousterian”. Current Anthropology. 39: 45-78.
• SHEA, J. J. (2003). “Neandertals, competition, and the Origin of Modern Human Behavior in the Levant”. Evolutionary Anthropology. 12:173–187.
• SHOTT M. (1986). “Technological Organization and Settlement Mobility: An Ethnographic Examination”. Journal of Anthropological Research. 42(1):15-51.
• ŞENYÜREK, M. ve Bostancı, E. (1958). “Hatay Vilayetinde Prehistorya Araştırmaları”. Belleten. 23 (56):147-210.
• ŞENYÜREK M. (1959). “Tıkalı Mağarasının Paleolitik endüstrisine dair bir not”. Belleten. 23 (89): 9-58.
• WALLACE I.J. and Shea J.J. (2006). “Mobility Patterns and Core Technologies in the Middle Paleolithic of Levant”. Journal of Archaeological Sciense. 33(9):1293-1309.
• WOBST H. M. (1978). “The Archaeo-Ethnology of Hunter-Gatherers or the Tyranny of the Ethnographic Record in Archaeology”. American Antiquity. 43(2):303-309.