ABİDİN PAŞA’NIN ANKARA VALİLİĞİ

Yıl 2013, Cilt: 53 Sayı: 2, 225 - 248, 01.01.2013

Özlem Gülenç İğdi

Öz

Abidin Paşa, 19. yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti’nin şüphesiz en önemli valilerinden biridir. Ankara’da görev yaptığı uzun yıllar 1886-1894 boyunca önemli işler başarmıştır. Özellikle Ankara’ya içme suyu getirmesi, yol yapımına önem vermesi, okul açtırması gibi hizmetlerinin yanı sıra güvenliği sağlayarak tarım ve ticaretin gelişmesine yönelik önlemler alması oldukça dikkat çekicidir. Öz geçmişi ile ilgili bilinenler de yeterli değildir. Abidin Paşa’nın bu başarılı çalışmaları genel hatlarıyla bilinmesine ve onun hakkında arşiv ve kaynaklarda yeterli bilgi olmasına rağmen, bu bilgiler henüz yeterince değerlendirilip aktarılamamıştır. Bu çalışmada Abidin Paşa’nın özellikle hükümete sunduğu raporlar başta olmak üzere arşiv ve kaynaklarda Ankara’da gerçekleştirdiği işlerle ilgili yer alan bilgiler değerlendirilerek, 19. yüzyılın sonlarında kentin sıkıntıları ve bu sıkıntıların giderilmesi için nelerin yapıldığı ayrıntılarıyla ortaya konulacaktır. Abidin Paşa’nın çalışmaları, valilerin hükümet merkezi ile ilişkileri, karar alma süreçleri, halkla olan münasebetleri açısından da önemli bir örnek oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Abidin Paşa, Arnavutluk, Preveze, Ankara Vilayeti, Elmadağı Suyu, Eymir Gölü, Hamidiye Medresesi, Darü’l-Muâllimin

The Governorship of Abidin Pasha

Öz

One of the leading governors of the late 19th century Ottoman Government was undoubtedly Abidin Pasha. He succedded very important works at Ankara province whe he served long years 1886-1894 .Especially,in addition to his services of bringing potable water supply to the city, placing emphasis on road building, opening school;, taking precautions against the development of agriculture and trade by providing security were also remarkable. The knowledge about his background is insufficient. The above stated works of the governor and successes were known in general terms and there are sufficient information about the details of these works in the archives and references. However, these informations were not evaluated or quoted. In this study, particularly his reports presented to the government, the information on the archives and references about his works done in Ankara will be evaluated and the problems of the late19th century's of the city and the works done solving these problems of the city will be presented detaily. The works of Abidin pasha will be an important example for the relationships of the governors with the government, resolution processes and the relationships with the public.

Anahtar Kelimeler

Abidin Pasha, Albania, Preveze, Ankara Province, Water of Elmadağı, Eymir Lake, Hamidiye Madrasa, Darül Muallimin

Kaynakça

• “Defter-i Abidin Paşa” ; No:19 ve 24 numaralı yazma CD-ROM No:83, TTK Kütüphanesi CD Kolleksiyonu. (Atıf Efendi Kütüphanesi Mehmet Zeki Pakalın Kolleksiyonunda bulunan defterlerden alınma)
• BOA,İ.MMS 131/5627, Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
• BOA,İ.MMS-105/4517 , Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
• BOA, 2 Za 1307(20 Haziran 1890), Dosya no: 18, Gömlek no 35, Fon Kodu:Y..PRK.BŞK.
• BOA, 27 N 1307(17 Mayıs 1890), Dosya no:16, Gömlek no:80, Fon Kodu:Y..PRK.AZI.
• BOA, 30 Z 1308(6 Ağustos 1891), Dosya no:22, Gömlek no:92, Fon Kodu:Y..PRK.BŞK.
• BOA, 2 Za 1307(20 Haziran 1890), Dosya no:18, Gömlek no:35, Fon kodu: Y..PRK.BŞK.
• BOA, 27 N 1309(25 Nisan 1892), Dosya no:24, Gömlek no:54, Fon Kodu:Y..PRK.UM
• BOA, 9 S 1306, Dosya no:1103, Gömlek no:85371, Fon Kodu:İ..DH..
• BOA, 4 Ca 1306 (5 Şubat 1889) Dosya no:38, Gömlek no:76,Fon Kodu:MV
• Raport, Defter-i Abidin Paşa” ; No:19
• Ankara Salnâme, Salnâme-i Vilayet-i Ankara, 1307.
• Ankara Salnâme Salnâme-i Vilayet-i Ankara, 1311.
• Ankara Gazete,Ankara Vilayet Gazetesi, No: 671, 30 Temmuz 1302 (11 Ağustos 1886)
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi, No: 789, 9 Muharrem 1307(5 Eylül 1889),
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi, No:674, 20 Ağustos 1302 ( 1Eylül 1886).
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi, No:679, 8 Teşrin-i Evvel 1302 (20 Ekim 1886).
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi, No:929,23 Kanûn-i Evvel 1308 (4 Ocak 1893).
• Ankara Gazete, Ankara Vilayeti Gazetesi, No: 696, 13 Receb 1304 (7 Nisan 1887)
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi, No: 949,14 Temmuz 1309 (28 Temmuz 1893).
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi, No: 957, 27 T.evvel 1309 (8 Kasım1893).
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi, No: 675 27 Ağustos 1302 (8 Eylül 1886)
• Ankara Gazete, Ankara Vilayet Gazetesi,no. 949, 14 Temmuz 1309 (26 Temmuz 1893).
• Ankara Vilayet Gazetesi No.679. 8 T.Evvel 1302 ( 20 Ekim 1886).
• Ankara Vilayet Gazetesi, No:690, 28 Kanûn-ı Sâni 1302 (9 Şubat 1887) Abidin Paşa, ( 1312) Saadet-i Dünya.
• Abidin Paşa, (1334)Terceme ve Şerh-i Mesnevi.
• Çadırcı, Musa, (2011)Tanzimat Sürecinde Türkiye, Anadolu Kentleri, Ankara, İmge,
• Çadırcı, Musa ve Gülenç İğdi, Özlem, (2012). “Tanzimat’tan II. Meşrutiyete Ankara Valileri (1840- 1908)”, A.Ü.DTCF Tarih Bölümü, Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu, Ankara.
• Gülenç İğdi, Özlem, (2009)Tanzimat’tan Sonra İdari Yapılanmada Ankara Örneği (1842-1908), A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).Ankara.
• Karpat, Kemal, (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914, İstanbul. Timaş.
• Kaya Kılıç, Selda, (1992). Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye’de İl Yönetimi, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara .
• Pakalın, M.Zeki, (2008). Sicil-i Osmani Zeyli, TTK, c.I Ankara.
• Yılmaz, Celali, ( 2011). Abidin Paşa Hava Oyunları Osmanlı Borsasında Finansal İşlemler” İstanbul,
• Yılmaz, Celali, Abidin-Pasa-20101010),“Abidin Paşa Ne Zaman Öldü” .www.scribd.com/celali2/d/41853457