KLASİK ÇĐN METİNLERĐNDE YABANCI HALKLAR: BAHAR VE GÜZ YILLIKLARINA GÖRE DİLER, RONGLAR VE HUNLARA BIRAKTIKLARI MİRAS

Yıl 2013, Cilt: 53 Sayı: 2, 263 - 293, 01.01.2013

Gürhan Kırilen

Öz

Çin düzlüklerinde Bahar-Güz Dönemindeki M.Ö. 722–482 siyasi olaylar, çoğunluğu göçebe-çoban olan yabancı kavimlerin etkinliklerine sahne olmuştur. Dönemin tarihsel olaylarını yorumlayan Zuozhuan, Gongyang ve Guliang’a göre, Yi, Di ve Rong adlarıyla anılan bu kavimler Zhou Sarayı’na tabi olan diğer beyliklerle olduğu gibi kendi aralarında ilişkiler kurmuş ve etkileşimde bulunmuşlardır. Çin Klasik Metinleri’nde görüldüğü kadarıyla, yabancılarla ilişkilerde, onları siyasi söylemin dışında tutmaya çalışan bir yaklaşım göze çarpmaktadır. Bu durum kültürel farklılıklar üzerinden zaman zaman hor gören bir söylemi de beraberinde getirmektedir. Gongyang metninde “Çin’in, yabancıların ellerine bırakılmaması gerektiği, ne olursa olsun onlar tarafından yönetilemeyeceği” vurgusu göze çarpmaktadır. Ancak aşağıda ele alınan kaynaklarda, Çin’in “yabancılarla” somut siyasi ilişkilerinin çok çeşitli şekillerde hayata geçirildiği görülmektedir. Buna göre, Zhou Hanedanı Dönemi’nde Yi, Di ve Rong gibi halklar ile Zhou Beylikleri arasındaki ilişkilerin, anlaşma ve ittifakları, evlilikleri, yazışma ve iyi niyet akitleri gibi sosyal etkileşimin pek çok yönünü kapsadığı anlaşılmaktadır. Zhou Döneminin sonunda M.Ö. 221 Hunlar’ın tarih sahnesine çıkışıyla birlikte, Yi, Di ve Rong gibi göçebe-çoban halkların kültürel ve siyasi mirası da büyük Hun Birliği’ne kalmıştır. Bu çalışma Güz-Bahar Döneminde meydana gelen olaylar içinde yabancı halkların siyasi etkinliklerini ele alarak Hunlara kalan kültürel ve siyasi mirası ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yi, Di, Rong, Zhou Hanedanlığı, Yabancı Halklar, Siyasi ve Kültürel İlişkiler

Foreign Peoples in The Chinese Classics: Yi, Di and Rong Peoples According to the Chun Qiu Commentaries and the Haritage Left to Xiongnu

Öz

During the Spring and Autumn Period 722–482 BC some foreign actors took part in political affairs on Chinese plains. According to the classical texts of Zuozhuan, Gongyang and Guliang, the Yi, Di and Rong people living in the north and western parts of “Central Plain” interacted intensively with the other states that belonged to the etiquettes of Zhou Palace. On the other hand it is commonly assumed that the political discourse of the period had an intension to keep the foreign peoples out of the established relationships of Zhou states. By labeling them as unruly and uncivilized, it is also shown that texts maintained a derogative approach towards them. And in Gongyang text we even see a warning repeatedly states “the Middle Kingdom cannot be left to the foreigners’ hands.” But a closer look into the Zhou states’ political relations with the foreigners reveals many aspects of similar interaction within the Zhou states also occurred in their relations with foreign peoples. According to the texts, these foreign people mentioned with the names of Yi, Di and Rong made treaties and alliances, engaged in political marriage, sent envoys and managed territory. In the end of the Zhou period the Sedantary Empire of Xiongnu emerged, a cultural and political heritage was left to them.

Anahtar Kelimeler

Yi, Di, Rong, Zhou Dynasty, Foreign Peoples, Political and Cultural Relations

Kaynakça

• BODDE, Derk, (1953) Harmony and Conflict in Chinese Philosophy. (A. F. Wright, ed. Studies in Chinese Thought içinde). University of Chicago Press. p. 19–81 Chicago.
• CASSIER, Ernst, (2005). Sembolik Formlar Felsefesi I (çev. Milay Köktürk). Ankara. Hece Yayınları.
• CHOW, Chuan-Ju, (1946). “The Study of Inscriptions on the Oracle Bones”, Philobiblon, Sayı 1., Nanking, s.3-4.
• DI COSMO, Nicola, (2002). Ancient China and its Enemies: The Rise of Nomadic Power in East Asian History, Cambridge University Press.
• DI COSMO (ed.) (2011) Military Culture in Imperial China. First Harvard University Press.
• DUAN, Yucai 段玉載, (1981). Shuwen Jiezi Zhu 說文解字注 (Shuowen Sözlüğüne Açıklama). Shanghai Guji Chubanshe. Shanghai.
• EKREM, Erkin, Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Kavimleri (1995). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ERYA 爾雅 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp. sinica.edu.tw
• GULIANG Zhuan 春 秋 穀 梁 傳 Academia Sinica Database http://hanchi. ihp. sinica.edu.tw HANSHU (Han Tarihi) 漢 書 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw
• HASSAN, Ümit. (2009). Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler. Ankara. Doğu Batı Yayınları.
• HUANG, Jingui 黄金贵.(1995). Gudai Wenhua Ciyiji Lei Biankao (GDWHCY) 古代文化词义集类辩考(Eski Kültürde Sözvarlığının Tasnifi).Shanghai Jiaoyu Chubanshe. Shanghai.
• KARLGREN, Bernhard. (1996). Grammata Serica Recensa. SMC Publishing Inc. Taipei.
• KAFESOĞLU, İbrahim. (2013). “Tarihte ‘Türk’ Adı”. Yeni Türkiye. Temmuz- Ağustos. Yıl 9, Sayı: 53–54, s. 248–256.
• KIRİLEN, Gürhan. (2012). Çin Klasik Metinlerinde Yabancılar: Yi, Di, Rong ve Hu Terimleri. A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• KIRİLEN, Gürhan. (2012b). “Eski Çin Metinlerinde Yer-Gök ve Yabancılar”. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. C. 52, Sayı 1. s. 53–70.
• LIJI 禮記 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw
• LOEWE, Michael(ed). (1999). The Cambridge History of Ancient China, USA. Cambridge University Pres..
• LUNYU 論語 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw
• MAOSHI 毛詩 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw
• MENGZI 孟子 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw/
• ONAT, Ayşe. (1992). “Eski Orta Asya Kavimlerinin Çin ile olan İlişkileri Hakkında Kısa bir İnceleme”. DTCF Dergisi. C:XV, Sayı:26.
• SHANGSHU 尚書 Academia Sinica Database.http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw/ SHIJI (Tarih Kayıtları) 史 記 Academia Sinica Database. http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw
• Yang Feijun, 杨 飞 骏 , Zhongguo Lidai Minzu Shi, 中 国 历 代 民 族 史 (Çin’de Halkların Tarihi), Shanghai, Huayu Chubanshe, 1963.
• YE, Fan. Houhanshu 後 漢 書 (Sonraki Han Tarihi) Academia Sinica Database.http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw
• WANG, Li. (2011). Hanyu Shigao 漢語史稿 (Çincenin Tarihi Üzerine). Zhonghua Shuju. Pekin.
• WANG, Kaixi 王 开 玺 . (1999). Gemo Chongtu yu Qutong 隔 膜 冲 突 与 趋 同 (Anlaşmazlık Karşıtlık ve Uzlaşı). Beijing Shifan Daxue Chubanshe. Pekin.
• YILI 儀禮 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw
• YU, Ying-shih. (1967). Trade And Expansion In Han China A Study in the Structure of Sino-Barbarian Economic Relations, University of California Pres. Berkeley And Los Angeles.
• ZHOULI 周禮 Academia Sinica Database http://hanchi.ihp. sinica.edu.tw
• ZHOUYI 周易 Academia Sinica Database. http://hanchi. ihp.sinica.edu.tw/
• ZUOZHUAN 左传 Academia SinicaDatabase.http://hanch i.ihp.sinica.edu.tw