RUS MODERNLEŞMESİNDE SON AVANGART FENOMEN: OBERİU BİR OBERİU GÜNLÜĞÜ

Yıl 2013, Cilt: 53 Sayı: 2, 531 - 548, 01.01.2013

M. Özlem Parer

Öz

20. yüzyıl eşiğinde kültür ve sanat dünyasında modernleşmenin yaşandığı süreçte Rus edebiyatı için OBERİU, yenilikçi ve özgür sanat anlayışının yok edilmesiyle bir dönemin bitişinin ve aslında edebiyatta Stalin diktatoryasının başlangıcının sembolüdür. Gümüş çağda avangart hareketlerin son parlak örneği olan OBERİU, 1927–1930 yılları arasında üç yıldan kısa süreyle varlık göstermiş, ortak manifestosunun dışında bir ürün bırakmamıştır. Buna karşın, dönemin gerçeklerini özgün yeteneklerinin esinlediği anlatım tarzlarıyla aktarmak üzere bir araya gelen, çoğu genç ozanlardan oluşan grubun önde gelen temsilcisi, şiirlerinin ötesinde daha çok minyatür düzyazıları ve oyunlarıyla tanınan Harms olmuştur. Parodi, absürt diyalog ve grotesk ögelerinden yararlanan Harms, Batı Avrupa tiyatrosunun geç dönemde keşfettiği absürt tiyatronun özünü Yelizaveta Bam adlı oyununda aktarmıştır. OBERĐU temsilcilerinin bir kaçış olarak sığındığı çocuk yazını ürünleri de hâlâ bu alanın en seçkin örnekleridir. Bu çalışmada OBERİU'nun ortaya çıktığı ve tarihten silinmeye çalışıldığı koşullar, temsilcileri, manifestosu, genel ilkeleri ve sanat anlayışı dikkate alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

OBERiU, Çinari, Harms, Vvedenskiy Gümüş Çağ, Avangart, Absürt Tiyatro, Stalin Terörü

The Last Avant-garde Phenomenon in Russian Modernization: OBERIU A Diary of OBERIU

Öz

OBERIU, for the Russian literature at the threshold of the 20th century when the modernization process took place in culture and the art world, is the symbol of the end of an era and actually the beginning of Stalin's dictatorship in literature by the demolition of innovative and liberal sense of art. As the last bright example of avant-garde movements in the Silver Age, OBERIU, existed for less than three years between 1927 and 1930, and left no artwork except his common manifesto. However, Kharms, better known for his miniature prose and plays than his poems, became the leading representative of the group most of whose members were young poets who came together with the aim of conveying the realities of the period with their turns of phrase which drew inspiration from their original talent. Kharms who made use of parody, absurd dialogues and elements of the grotesque, conveyed the essence of Theater of the Absurd, which was discovered late by Western European theater, in his play Yelizaveta Bam. Children’s writings, in which representatives of OBERIU took refuge as an escape, are still distinguished examples of this area. In this article, conditions under which OBERIU emerged and were tried to be erased from history, and its representatives, manifesto, principles and sense of art are studied.

Anahtar Kelimeler

OBERIU, Chinari, Kharms, Vvedensky, Silver Age, Avant-garde, Theatre of the Absurd, Stalin's Terror

Kaynakça

• Bıçkov, V.V., "Avangard", S. Levit, Kulturologiya, XX vek, Entsiklopediya, 1998. Web: 05 Mayıs 2013 http://www.terme.ru/dictionary/182/word/avangard
• Çukovskaya, L., "Mihailu Şolohovu, avtoru Tihogo Dona", Soçineniya v dvuh tomah, C.2, Moskova: Art-Fleks ,2001. Web: 05 Mayıs 2013http://www.chukfamily.ru/Lidia/Publ/sholohov.htm
• Druskin, Ya. S., "Çinari", A. A. Vvedenskiy, Vsyo, Moskova: OGĐ, 2011, 346-360.
• Figes, O.G., Karanlıkta Fısıldaşanlar, Çev. N. Elhüseyni, Đstanbul: YKY, 2011.
• Gerasimova, A., "Ob Aleksandre Vvedenskom", Vsyo, Moskova: OGĐ, 2011, 7-27.
• Harms,D., Sobraniye soçineniy v tryoh tomah, Sankt-Peterburg:Azbuka, 2011, C. 3.
• Jakkard, J. Ph., Daniil Harms i konets russkogo avangarda, Çev., F.A. Perovskoy, SPb.; Akademiçeskiy proyekt, 1995.
• Grits, T.S., “Proza Velimira Hlebnikova”, Literaturnoye obozreniye, Moskova, 1996, S. 5/6, 19-29.
• Kasack, W., Leksikon russkoy literaturı XX veka, Moskova: Kultura, 1996.
• Kobrinskiy, A. A., "OBERĐU: istoriya i poetika", Russkaya literatura XX veka, Pod.red. Prof. S.Đ. Timina, Moskova: Logos, 2002.
• Mints, K., "OBERĐUTI", Voprosı literaturı, NO: 1, 2001, Web: 12 Haziran 2013 http://xarms.lipetsk.ru/texts/minz1.html.
• Riasonovsky, N.V. ve Steinberg, M.D., Rusya Tarihi, Çev. F.Dereli, Đstanbul: Đnkılap, 2011.
• Roberts, G., The Last Soviet Avantgarde: OBERIU-Fact, Fiction, Metafiction, Ed.by G.Roberts, Cambridge University Press, 1997.
• Rudnev, V., "Avangardskoye iskusstvo", Slovar kulturı XX veka, Web: 12 Haziran 2013 http://asmond.tripod.com/xxcent/avangard.htm
• Nikolayev,P.A. red. Russkiye pisateli 20 veka, Moskova: Randevu-Am, 2000.
• Zizek,S. Stalinizm, Çev. S. Gürses, Đstanbul: Encore, 2008.
• "Avangardskoye iskusstvo", Web: 12 Haziran 2013 http://asmond.tripod.com/xxcent/avangard.htm
• "Bolşoy terror", Politiçeskaya nauka: Slovar-spravoçnik, sos. Đ.Đ. Sanjarevskiy, 2010. Web: 15 Mayıs 2013 http://dic.academic.ru/dic.nsf/politology/473
• "Daniil Harms", Web: 07 Mayıs 2013 http://www.kapitoshkadom.ru/index.php?option=com_content&view=category&id=97:2012-09-28- 20-24-09&Itemid=36
• "Lauretı stalinskoy premii (Premiya imeni Stalina) v oblasti literaturı" Web: 15 Mayıs 2013 http://www.livelib.ru/selection/16292 Manifest OBERĐU Web: 05 Mayıs 2013 http://kloun-ada.ru/manifest.htm
• "M.Meylah", Litsa russkoy literaturı, Web: 15 Mayıs 2013 http://gallery.vavilon.ru/people/m/meilah/
• "Russkiy avangard", Russkaya filosofiya: slovar, Pod.red. M.A. Maslina, V.V. Sapov, Moskova: Respublika, 1995, Web: 07 Mayıs 2013 http://www.terme.ru/dictionary/198/word/ruskii-avangard
• Sledstvennıy izolyator No.1-"Krestı", Web: 01 Haziran 2013 http://www.petersburg-history.narod.ru/p307.htm
• "Smertnaya kazn v SSSR v 1937–1938 gg", Stalin: vremya, lyudi, imperiya, Web: 01 Haziran 2013 http://stalinism.ru/repressii/smertnaya-kazn-v-sssr-v-1937- 1938-gg.html;