Jean-Paul Sartre’ın Varoluşçu Felsefesinden Gül-Bülbül İlişkisine Bir Bakış

Yıl 2014, Cilt: 54 Sayı: 2, 19 - 36, 01.01.2014

Fatma Dore

Öz

Bu çalışmada, Jean-Paul Sartre’ın felsefî başyapıtı Varlık ve Hiçlik’te bulunan varoluşçu yaklaşımlardan biri, klasik Şark şiirinde aşkın en ünlü temsillerinden biri olan Gül-Bülbül ilişkisine uyarlanmaktadır. Buna göre, Sartre’ın Ben ve Başkası kavram çifti, âşıklar olarak, Bülbül ile Gül paralelinde çözümlenmeye çalışılacaktır. Sartre’ın aşk ile kastettiği şeyin anlaşılabilmesi için, öncelikle onun bütün insan ilişkilerini Ben ve Başkası’na indirgediği gösterilecektir. Genel olarak bu ilişkiler, Georg Wilhelm Friedrich Hegel’in de, Efendi-Köle diyalektiğinde gösterdiği gibi muhakkak çatışmaya sürüklenmektedir. Ancak Sartre’ın nazarında kaçınılmaz gibi görünen bu çatışmadan kurtulmanın bir yolu vardır. Bu yol, sevilme tutkusuyla yanıp tutuşsa da, âşığın kendisini sevmesi için sevgilisini zorlayıp köleleştirmek yerine, onu özgür bırakmasıdır. Sonuç olarak, örnekler üzerinden Gül-Bülbül ilişkisinde, hem Efendi-Köle diyalektiğinin hem de Sartre’ın ima ettiği müstesna âşığın var olduğu gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sartre, Varlık ve Hiçlik, Ben, Başkası, Bakış, Efendi-Köle İlişkisi, Aşk, Gül-Bülbül İlişkisi

An Analysis of the Relationship Between Rose and Nightingale Through Jean-Paul Sartre’s Existential Philosophy

Öz

This article applies one aspect of Jean-Paul Sartre’s existentialist approach as found in his philosophic masterpiece Being and Nothingness to a particularly prevelant pair of characters in classical Near Eastern poetry. The aspect in question is the Self and the Other as modified in the case of a lover, and the characters are the Nightingale and the Rose, known by their original names as Bulbul and Gul respectively. To understand Sartre’s perspective on the lover, it will first be shown that Sartre regards all human relationships are reducible to the Self and the Other. In general, this inexorably leads to conflict in the systematic way put forward by Georg Wilhelm Friedrich Hegel, in his Phenomonology of Spirit, as the dialectic of the Master and the Slave. For Sartre though, as will be looked at, there is a single possible way of escape from this seemingly inevitable conflict. This is when the Self is a lover, who, in a desire for sincerely granted love, offers the Other – as a beloved – freedom rather than trying to enslave him or her. Finally, it shall be shown that both the dialectic of the Master and the Slave and the exceptional case of the lover is evidenced in the aforementioned poetic characters.

Anahtar Kelimeler

Sartre, Being and Nothingness, The Self, The Other, The Look, Master and Slave Dialectic, Love, The Relationship of Rose and Nightingale

Kaynakça

• Aristotle. The Nicomachean Ethics, (Translated by) J. A. K. Thomson, England: Penguin Books, 1976.
• Attâr, Feridüddîn. Kuşdili: Mantıku’t-tayr, (Çev.) Yaşar Keçeci, İstanbul: Kırkambar Yayınları, 1998.
• Bacon, Francis. The Major Works, (Ed.) Brian Vickers, New York: Oxford University Press, 2008.
• Barret, William. İrrasyonel İnsan, (Çev.) Salih Özer, Ankara: Hece Yayınları, 2003.
• Durant, Will. Felsefenin Öyküsü, (Çev. Ender Gürol), İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
• Fichte. “On the Spirit and the Letter in Philosophy”, German Idealist Philosophy içinde (Ed.) Rüdiger Bubner, London: Penguin Books, 1997.
• Frie, Roger. Subjectivity and Intersubjectivity in Modern Philosophy and Psychoanalaysis, USA: Rowman & Littlefield Publishers, Inc. 1997.
• Freud, Sigmund. “Being in Love and Hypnosis”, The Standart Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud içinde (Ed.) James Strachey, Volume XVIII, London: Vintage, 2001.
• Hâfız. Divân, (Çev.) Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul: MEB Yayınları, 1992.
• Heikens-Berenpas, Martine. “Jean-Paul Sartre and the Possibility of Authentic Love”, Kritikos, Volume 8, March-April-May 2011, ISSN 1552-5112; http://intertheory.org/heikens-berenpas.htm.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. “Tinin Fenomenolojisi”, Hegel içinde (Haz.) Nejat Bozkurt, İstanbul: Say Yayınları, 2011.
• İbn Sînâ. “Melankolinin Teşhis ve Tedavisi”, (Çev.) A. Sait Aykut, Cogito, Sayı: 51, İstanbul: YKY Yayınları, 2007.
• Kojeve, Alexandre. Hegel Felsefesine Giriş, (Çev.) Selahattin Hilav, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
• Krasnoff, Larry. Hegel’s Phenomenology of Spirit: An Introduction, USA: Cambridge University Press, 2008.
• Mazıoğlu, Hasibe. Fuzûlî ve Türkçe Divanı’ndan Seçmeler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2002.
• Moloney, Brian. “Psychoanalysis and Irony in ‘La Coscienza di Zeno’”, The Modern Language Review, Vol. 67, No. 2, pp. 309-318 1972, http://www.jstor.org/stable/3722314
• Nilchian, Elham. “Gul and Bulbul: Persian Love in Byron”, The Byron Journal, Volume 40, Issue 2, pp. 155-164, 2012.
• Öztekin, Nezahat. Fazlî, Gül ü Bülbül, İzmir: Akademi Kitabevi, 2002.
• Rifâî. Bülbül-nâme (Haz.) Hüseyin Ayan, İstanbul: Emek Matbaası, 1981.
• Rosen, Christine. “Romance in the Information Age”, The New Atlantis, Number 4, 2004, pp. 3-16. http://www.thenewatlantis.com/publications/romance-in-the- information-age
• Sartre, Jean-Paul. Varlık ve Hiçlik: Fenomenolojik Ontoloji Denemesi, (Çev.) Turhan Ilgaz ve Gaye Çankaya Eksen, İstanbul: İthaki Yayınları, 2009.
• --. Varoluşçuluk (Existentialisme), (Çev.) Asım Bezirci, İstanbul: Say Yayınları, 1993.
• --. Gizli Oturum (Huis Clos), (Çev.) Oktay Akbal, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1964.
• Schimmel, Annemarie. A Two-Colored Brocade: The Imagery of Persian Poetry, USA: University of North Carolina Press, 1992.
• Shakespeare, William. Hamlet, (Ed.) Cedric Watts, England: Wordswooth Edition Ltd., 1992.
• Spade, Paul Vincent. Jean-Paul Sartre’s Being and Nothingness, Class Lecture Notes, 1996.
• Şeyhülislâm Yahyâ. Dîvân, (Haz.) Hasan Kavruk, www.kulturturizm.gov.tr.
• Uhlmann, Anthony. “Beckett and Philosophy”, (Ed.) S. E. Gontarski, A Companion to Samuel Beckett, UK: Blackwell Publishing Ltd., 2010.
• Whall, Jean. Existentialisme’in Tarihi, (Çev.) Bertan Onaran, İstanbul: Ekin Basımevi, 1964.
• http://www.iranicaonline.org/articles/gol-o-bolbol.