Yunan Ortodoks Patriği Cyrillos Loukaris’in Hollanda Cumhuriyeti ile İlişkisi

Yıl 2014, Cilt: 54 Sayı: 2, 167 - 192, 01.01.2014

Mustafa Güleç

Öz

Osmanlı İmparatorluğu topraklarında İstanbul Rum Ortodoks Patriği olarak görev yapmış Cyrillos Loukaris, 17. Yüzyılın başında İstanbul’a gönderilen ilk Hollanda Büyükelçisi Cornelis Haga üzerinden, o dönemde Protestan kimliğini yapılandırma sürecinde olan Hollanda Cumhuriyeti ile yakın bir etkileşim içine girmiştir. Bu çalışma, Patrik Loukaris ve Büyükelçi Haga arasındaki iletişimi, birincil tarihsel kaynaktan yani Haga’nın İstanbul’a vardığı ilk günden itibaren tuttuğu günlükten yararlanarak, dinsel ve toplumsal dönüşüm hareketlerine uzun vadede etkide bulunabilecek dönemin dinsel çatışmalarının siyasi ve diplomatik sorunlarla olan bağlantısını çözümlemeyi amaçlamaktadır. Söz konusu kaynaklar ışığında, Patriğin ve ona bağlı Ortodoks cemaatin, 17. Yüzyılın ilk yarısında, Katolik-Protestan güç ve nüfuz çekişmesinin merkezinde yer aldığını gözlemliyoruz

Anahtar Kelimeler

Cyrillos Loukaris, Rum Ortodoks Patriği, Osmanlı İmparatorluğu, Hollanda Büyükelçisi Cornelis Haga, Hollanda Cumhuriyeti, Protestan, Katolik, Dinsel ve Toplumsal Reform Hareketleri

Greek Orthodox Patriarch Cyrillos Loukaris and His Connection with The Dutch Republic

Öz

This study concerns the connections of the Greek Orthodox Christian Patriarch of Istanbul with the Dutch State early in the 17th century through the mediation of the First Dutch Ambassador in Istanbul. In the presence of Patriarch Loukaris and Ambassador Haga, it discusses the relation of religious conflicts of the 17th century with political and diplomatic questions, which would have a certain impact on religious and social reforms in the long run. The contact of Loukaris as a progressive soul in the Orthodox community with the Dutch Republic, which symbolizes religious and social reforms of the period concerned, is analyzed mainly on the basis of the memories of Haga and the concept of social transformation is argued in this context.

Anahtar Kelimeler

Cyrillos Loukaris, Greek Orthodox Patriarch, Ottoman Empire, Cornelis Haga, Dutch Republic, Protestant, Catholic, Religious and Social Reform Movements

Kaynakça

• Berkes, N. 2004. Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş. İstanbul: Yapı Kredi
• Kültür Sanat Yayıncılık.
• Gibbon, E. 1900. Decline and Fall of the Roman Empire. Ed. by J.B. Bury, 7 Volumes. London: Methuen.
• Güleç, Mustafa. 2014. “Hollanda’da Aydınlanma Düşüncesi ve Spinoza” in: Batı Kültür ve
• Edebiyatlarında Aydınlanma. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 401, p. 281- 327.
• Haga, C. 2014. “Annex 1 – Memoir Book of Cornelius Haga (1578 – 1654) The First Dutch
• Ambassador in Istanbul (The Ottoman Empire)” in: Four Centuries of Diplomatic and Economic Relations Between Turkey & The Netherlands (1612 – 2012), In memory of Cornelius Haga, First Dutch Ambassasor to the The Ottoman Empire. Translated from the 17th Century Dutch to Modern English by Mustafa Güleç. Rotterdam: Panteia Press.
• Harai, Dénes. 2011. “Une chaire aux enchères: Ambassadeurs Catholiques et Protestants à la Conquête du Patriarcat Grec de Istanbul (1620 – 1638)” in: Revue d’Histoire Moderne et Contemporaine, 2011-2 (no: 58-2), p. 49-71.
• Heeringa, K. 1917. De Eerste Nederlandsche Gezant Bij De Verheven Porte. Utrecht: Oosthoek
• (Oosthoek’s Historische Bibliotheek onder leiding van Dr. K. E. W. Strootman).
• Hering, Gunnar. 1965. Ökumenisches Patriarchat und europäische Politik. Kyrillos Lukaris und die
• christlichen Staaten (1620 – 1638). Vienna: unpublished ph.d. thesis at the University of Vienna.
• Israel, Jonathan I. 1998. The Dutch Republic: Its Rise, Greatness and Fall, 1477 – 1806. New York:
• Oxford University Press.
• Israel, Jonathan I. 2010. Radicale Verlichting: Hoe radicale Nederlandse denkers het gezicht van onze
• cultuur voorgoed veranderden. Franeker: Uitgeverij Van Wijnen.
• İnalcık, H. 2011. Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı: Devlet, Kanun, Diplomasi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Karpat, K. 2006. Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluşlaşma. Translated by Dilek Özdemir.
• Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• McCarthy, J. 1997. The Ottoman Turks: An Introductory History to 1923. London: Longman Publishing.
• Nicol, Donald M. 2013. Konstantinos Paleologos, Ölümsüz İmparator, Romalıların Son İmparatoru
• Konstantinos Paleologos’un Hayatı ve Efsanesi. Translated by Efe Kurtluoğlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Van Der Sloot, H. & I. Van Der Vlis. 2012. Cornelis Haga 1578 – 1654 Diplomaat & Pionier in
• Istanbul. Amsterdam: Uitgeverij Boom.