Habibü’s-Sîyer’e Göre Türkiye Selçukluları

Yıl 2014, Cilt: 54 Sayı: 1, 21 - 40, 01.01.2014

Mustafa Şahin

Öz

Timurlular döneminin önde gelen tarihçilerinden olan Hândmîr; yalnızca dönemi ile ilgili verdiği bilgiler açısından değil, kendinden önceki dönemlere ait verdiği bilgiler açısından da oldukça önemli bir yazardır. Günümüze ulaşmamış bir kısım eserleri görüp faydalanmış olması da onun eserlerinin kıymetini bir kat daha arttırmaktadır. Çalışmamızda Gıyâsüddîn-i Hândmîr’in Habibü’s-Sîyer adlı eserine göre Türkiye Selçukluları ele alınmıştır. Anadolu’nun tarihine ve kültürüne yaklaşık 250 yıl damgasını vurmuş, kendisinden sonra gelen beylikler ve bilhassa Osmanlılar’ın sağlam bir kültürel temele oturmasında birincil rol oynamış olan bu devletin çeşitli kaynaklara göre incelenmesi onu daha iyi tanımamıza sebep olacaktır. İşte bu çalışma Hândmîr’in eserindeki bilgileri olduğu gibi vererek tarihçilerin faydasına sunmayı amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Hândmîr, Habibü’s-Sîyer, Anadolu, Türkiye Selçuklu Devleti, Moğol

Turkish Seljuqs: According to Habibü’s-Siyer

Öz

One of the important historians in the time of Timours- Khwandamir is very significant writer not only for his giving important information about his time but also for his giving information about the time before him. Benefitting from the works which do not exist now also enhanced the value of his works. In our study, Turkish Seljuqs were handled according to Gıyasüddin Khwandamir’s work Habibü’s-Siyer. Investigation this state-which had a great infulence to Anatolian’s history and culture for about 250 years and which had initial role in getting a strong cultural basic of the seigniories after it and especially Ottomans-according to different sources will help us to know it beter. This study aims to serve in favour of historians by giving the information in Khwandamir’s work exactly.

Anahtar Kelimeler

Khwandamir, Habibu's Sîyar, Anatolia, Turkish Seljuq State, Mongol

Kaynakça

• AKA, İsmail. (1994). Mirza Şahruh ve Zamanı. Ankara: TTK.
• AKA, İsmail. (2005a). “Hândmîr”, DİA. c.XV. içinde (150-152). İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı yay.
• AKA, İsmail. (2005b). “Hândmîr” . Makaleler. III. (Yay. haz. E. Semih Yalçın- Şarika Gedikli) içinde (199-203). Ankara: Berikan yay.
• ANNA KOMENA. (1996). Alexiad. (Çev. Bilge Umar). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Anonim Selçuknâme (Târih-i Âl-i Selçûk der Anadolu), Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III (1952). (Neşr. ve Çev. Feridun Nafiz Uzluk). Ankara.
• AZİMÎ. (1988). Azimî Tarihi: Selçuklularla İlgili Bölümler, (H.430- 538=1038/1039-1143/1144) (yay. haz. Ali Sevim). Ankara.
• BARTHOLD, Wilhem. (1971). İslam Medeniyeti Tarihi. (Çev. M. Fuad Köprülü), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yay.
• CLEMENTS, R., Marchom. (MDCCCLIX). Narrative of the Embassy of Ruy Gonzales De Clavıjo to the Court of Timour At Samarkand A.D. 1403-6, London.
• JUVANİ (CÜVEYNÎ), Ala-addin Ata-Malik. (1997). Genghis Khan (The History of The World Conqueror) . (Translated from the text of Mizra Muhammed Qazvini by J. A. Boyle). England: Manchester Universty Press Unesco Publishing.
• DEMİR, Mustafa. (2007). “İslam Ortaçağı’nda İran Bölgesindeki Tarih Yazıcılığı In the Persian Territory Historiograpy In the Islam Medieval”. Atatürk Ünv. Türkiyat Araştırmaları Enst. Dergisi. S. 34/255-273.
• DEMİRKENT, Işın. (2002). “Kılıçarslan I”, DİA. c.25 içinde (396). İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı yay.
• EL BUNDARÎ. (1999). Zubdat al-Nusra ve Nuhbat al-Usra, (Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi). (Çev. Kıvameddin Burslan). 2. Baskı. Ankara: TTK.
• ER-RAVENDÎ, Ebû Bekir Necmeddin Muhammed b. Ali b. Süleyman b. Muhammed b. Ahmed. (1999). Râhatu's-sudûr ve Âyet-üs-Sürûr. I. (Çev. Ahmet Ateş). Ankara: TTK.
• GÖKSU, Erkan. (2008). Türk Kültüründe Silah. İstanbul: Ötüken yay.
• GÖKYAY, Orhan Şaik. (1997). Kâtip Çelebi’den Seçmeler. III. İstanbul: MEB.
• GREGORY EBÛ’L-FEREC. (1987). Ebû’l-Ferec Tarihi. II. (Çev. Ömer Rıza Doğrul). Ankara: TTK.
• HÂNDMÎR, Gıyâseddîn b. Hâce Hümâmiddîn Muhammed b. Hace Celâliddîn-i Muhammed. (1371). Düstûr el Vüzerâ. (Tassih Ed. Said Nefisi). Tahran: İntişârat-ı İkbal.
• HÂNDMÎR, Gıyâseddîn b. Hâce Hümâmiddîn Muhammed b. Hace Celâliddîn-i Muhammed. (1333). Târîhu Habibü’s-Sîyer fi Ahbârî Efrâdi’l-Beşer. II. Tahran: Kitabhâne-i Hayyam.
• İBN BİBİ, El Hüseyin b. Muhammed b. Ali El- Ca’fer er-Rugadî. (1996). El Evamirü’l-Alaiye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçukname). I. (Çev. Mürsel Öztürk). Ankara.
• İBNU’L-CEVZÎ. (2011). Mîr’ Âtü’z-Zamân Fî Târîhi’l-Âyân’da Selçuklular. (Seçim, Tercüme ve Değerlendirme, Ali Sevim). Ankara: TTK.
• İBNÜ’L-ESÎR, İzzeddîn Ebu’l Hasan Ali b. Muhammed. (1987). İslâm Tarihi el- Kâmil fi’t-Tarih Tercümesi C.X. (Türkçe Terc. A. Özaydın-A. Ağırakça). İstanbul.
• İBNÜ’L-ÂDİM. (1989). Bugyetü’t-Taleb fî Tarihi Haleb (Seçmeler) (Biyografilerle Selçuklular Tarihi). (Çeviri, notlar ve açıklamalar, Ali Sevim). Ankara: TTK.
• İSFİZÂRÎ, Muhammed b. Abdullah Herevî Muinüddîn. Ravzâtü’l-Cennât fî Evsâf-ı Medineti Herât. II. (Tashih M. Kâzım İmam). Tahran: İntişârat-ı Dânişgâh-ı Tahran.
• KAFESOĞLU, İbrahim. (1991). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Boğaziçi yay.
• KAFESOĞLU, İbrahim. (1992). Selçuklu Tarihi. İstanbul.
• KAFESOĞLU, İbrahim. (1953). Sultan Melikşah Devrinde Selçuklu Büyük İmparatorluğu. İstanbul.
• KHWANDAMIR. (1994). Habıbu's Sîyar, Central Asıan Sources I, The Reign Of The Mongol and Turk. Part Two: Shakrukh Mirza-Shah İsmail. (Trnsl. V. M. Thackston. Edt. Şinasi Tekin and Gönül Alpay Tekin). Harvard.
• KILIÇ, Mahmut Erol. (2001). “İbnü’l-Arabî’nin I. İzzeddîn Keykavus’a Yazdığı Mektubun Işığında Dinî ve Siyasî Tarihine Bakış”. I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildirileri II. Konya: Selçuklu Araştırma Merkezi yay.
• KÖYMEN, M. Altay. (1989). Selçuklu Devri Türk Tarihi. Ankara : TTK.
• KURAT, Akdes Nimet. (1966). Çakabey. Ankara: Türk Kült. Araşt. Enst. Yay.
• LEVİ-C., R.Sela. (2009). Islamic Central Asia: An Antology of Historical Sources. USA: İndiana Ünv.
• MİNHÂC-İ SİRÂC EL-CÜZCÂNÎ. (2011). Tabakât-ı Nâsırî Selçuklular. (Tercüme ve Notlar, Erkan Göksu). Tokat: Taşhan Kitap.
• MÜNECCİMBAŞI AHMED B. LÜTFULLAH. (2001). Câmiu’d-Düvel Selçuklular Tarihi II Anadolu Selçukluları ve Beylikle. (Yay. haz. Ali Öngül). İzmir: Akademi Kitabevi.
• NESEVÎ. (1934). Celaleddin Harzemşah. (Çev.Necip Asım). İstanbul:
• ÖZGÜDENLİ, Osman Gazi. (2006). Ortaçağ Türk-İran Tarihi Araştırmaları. İstanbul: Kaknüs yay.
• SAYAR, I. M. “The Empire of The Salcuqids of Asia Minor”. Eastern Sutudies, Vol.10, No:4, (Oct. 1951), s.268-280.
• SEVİM, Ali, Yaşar Yücel. (1989). Türkiye Tarihi (Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi). Ankara: TTK.
• SPULER, Bertold. (1987). İran Moğolları. (çev. Cemal Köprülü). Ankara: TTK.
• Süryani Patrik Mihail’in Vakayinamesi II. Kısım 1042-1195 (1944). (Türkçe terc. Hrant D. Andreasyan)
• SÜMER, Faruk. (2002). “Keykubad I”, DİA, c.25 içinde (358-359). Ankara: Diy. İşl. Bşk. Yay.
• ŞEKER, Mehmet. (2002). Anadolu’da Bir Arada Yaşama Tecrübesi (Türkiye Selçukluları ve Osmanlılarda Müslim-Gayr-i Müslim İlişkileri). Ankara: Diy. İşl. Başk. yay.
• ŞEKER, Mehmet. (2007). Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması: 2. Baskı. Ankara: Diy. İşl. Bşk. Yay.,
• ŞEŞEN, Ramazan. (1988). Müslüman Türklerde Tarih-Coğrafya Yazıcılığı. İstanbul.
• TOGAN, Z. Velidi. (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş. İstanbul: Enderun yayınevi.
• TOGAN, Zeki Velidi. (1988). “Handmîr”. İA. C.V-1 içinde (210-211) İstanbul: MEB.
• TURAN, Osman. (1988a). “Süleymanşah I”. İA. C.XI içinde (201-219). İstanbul: MEB:
• TURAN, Osman. (1988b). “Tutuş”. İA. C.XII-2 içinde (134-137). İstanbul: MEB.
• TURAN, Osman. (2010). Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti. 12. Baskı., İstanbul: Ötüken yay.
• TURAN, Osman. (1998). Selçuklular Zamanında Türkiye (Siyasî Tarih Alp Arslan’dan Osman Gazi’ye 1072-1328). 6. Baskı. İstanbul: Boğaziçi yay.
• TURAN, Osman (1973). Türkler Anadoluda. İstanbul: Hareket yay.
• Urfalı Mateos’un Vekâyinâmesi ve Papaz Gregor’un Zeyli. (1136-1162) (1987). (Türkçeye çev. Hrant Andrasyan). Ankara. EKLER: