Üçağızlı Mağarası Üst Paleolitik Dönem Ahmarian Taş Alet Kültürü

Yıl 2014, Cilt: 54 Sayı: 1, 149 - 170, 01.01.2014

Erksin Güleç İsmail Baykara

Öz

Paleolitik çağ fosil insanları, tabakalanmayı, kronolojiyi, kültürel olguları gösteren objelerin analizlerini, insanların adaptasyon süreçlerini, faunal ve bitkisel kalıntıların tanımlanmasını, yaşam alanlarının organizasyonlarını içine alan bir dönemdir. Paleolitik dönem kendi içerisinde alt, orta ve üst olarak dönemlere ayrılmaktadır ve 2.500.000 yıl ile 10.000 yılları arasına tarihlendirilir. Paleolitik dönem içerisinde insanın evrimsel sürecini tanımlamada kullanılan taş aletler, teknik ve biçimsel özelliklerine bakılarak, geçmişteki insanlara ait veriler sağlamaktadır. Bu bağlamda bu çalışmada Üçağızlı Mağarası’nın Ahmarian kültürü taş alet teknolojisi tartışılmıştır. Üçağızlı Mağarası 27-42.000 yıl öncesine tarihlendirilen ve kesintisiz olarak 12.000 yıl boyunca insanlar tarafından iskân edilmiş bir Üst Paleolitik dönem yerleşimdir. Mağaranın Ahmarian kültürü Üst Paleolitik dönemin son yerleşimin katmanını oluşturmaktadır. Bu kültür dilgi ve dilgicik aletlerin yüksek olması, düzeltili alet oranlarının düşük olması ve protoprizmatik çekirdeklerin varlığıyla belirgindir ve Aurignacien kültüründen farklılık göstermektedir. Üçağızlı Mağarası’nın bu özellikleri Levant’ın Paleolitik kültürü içerisinde yer aldığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Üçağızlı Mağarası, Ahmarian Kültürü, Üst Paleolitik, Hatay, Anadolu

Ahmarian Lithic Culture from Early Upper Paleolithic at Üçağızlı Cave

Öz

Paleolithic period reflects the stratigraphy, chronology, and cultural phenomenon with the help of fossil people, as well as within this period the people’s adaptation processes, the identification of the faunal and floral remnants, and organization of people’s living space are also investigated. Paleolithic period is divided into as lower, middle and upper, and those periods are dated between 2.500.000 and 10.000 years. Human evolutionary process in the Paleolithic time, stone tools technical and typological characteristics is made up past human population behaviors data. In this study, stone tool technology at Üçağızlı Cave in Ahmarian culture will be discussed. Üçağızlı Cave is an Upper Paleolithic settlement to dated 27 to 42,000 years ago and had been continuously inhabited by humans for 12,000 years. The culture of the Upper Paleolithic cave Ahmarian layers constitutes the final placement. This culture is characterized with higher blade/bladelet tool, lower unretouched tool and the presences of the protoprismatic cores, and it is different than Aurignacien culture. The features of Ahmarian cultures in Üçağızlı Cave show that their Upper Paleolithic culture is within the Levantine.

Anahtar Kelimeler

Üçağızlı Cave, Ahmarian Culture, Upper Paleolithic, Hatay, Anatolia

Kaynakça

• AMBROSE H.S. (2001). “Paleolithic Technology and Human Evolution”, Science, 291:1748-1753.
• BAR-YOSEF O. (1998) “on the Nature of Transitions: the Middle to Upper Palaeolithic and the Neolithic
• Revolution”, Cambridge Archaeological Journal, 8(2): 141 163
• BAR-YOSEF O. (2002). “The Upper Paleolithic Revolution”, Annual Review Antropology 2(31):363–393
• BAR-YOSEF O. (2006). “Defining the Aurignacian”. Towards a definition of the Aurignacian,
• Proceedings of the Symposium, (Ed. Bar-Yosef O and Zilhao J). Portugal.
• BAR-YOSEF O. AND VAN PEER P. (2009). The Chaine Operatoire Approach in Middle Paleolithicarchaeology, Current Anthropology, 50(1): 103-13.
• BAYKARA İ. (2010). “Üçağızlı Mağarası İnsanlarına Ait Dişlerin Paleoantropolojik Analizi”.
• Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Paleoantropoloji Bilim Dalı.
• BAYKARA İ. VE DİNÇER B. (2007). “İnsanın Evriminde Taş Aletler”, TMMOB, Haber Bülteni.
• BAYKARA İ. VE GÜLEÇ E. (2011). “Anadolu Orta Paleolitik Dönem Taş Alet Kültürleri”, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 75. Kuruluş Yıldönümü Anı Kitabı: Biyolojik Antropoloji. (Ed. E. Güleç, İ. Özer, M. Sağır, B. K. Özer). Ankara Üniversitesi, 47-71, Ankara, DTCF Yayınları Ankara.
• BAYKARA İ. VE GÜLEÇ E. (2014). “Üçağızlı Mağarası Öncül Üst Paleolitik Dönem Taş Alet Kültürü”,
• Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(1) 42-58.
• BELFEN-COHEN A. AND BAR-YOSEF O. (1999). The Levantine Aurignacian: 60 years of Research,
• Doroty Garrod and the Progress of the Palaeolithic Studies in the Prehistoric Archaeology of the Near East ans Europe. (Ed. W. Davies and R. Charles). Oxbow Books
• CONKLIN H. (1982). “Ethnoarchaeology: An Ethnographer’s Viewpoint”. In Ethnography by
• Archaeologists: 1978 Proceedings of the American Ethnological Society, American Ethnological Society, Washington.
• GILEAD I. (1981). “The Upper Paleolithic Tools Assemblages from the Negev and Sinai”. Prehistoiredu
• Levant, (Ed. Cauvin J. and Sanlaville P.). 331-42, Paris, CNRS.
• GILEAD I. (1991). “The Upper Paleolithic Period in the Levant”, Journal of World Prehistory, 5(2):105- 154.
• GÜLEÇ E., KUHN S.L., STINER M.C. (2001). “2000 Excavation at Üçağızlı Cave”. 23. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt I: 255-265.
• GÜLEÇ E., BAYKARA İ., ÖZER İ., SAĞIR M., AÇIKKOL A., ERKMAN A.C., YILMAZ H. (2009).
• “2008 Yılı Üçağızlı Mağarası Kazısı”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 1:121-132, Denizli.
• GOLDBERG P. (2003). “Some Observations on Middle to Upper Palaeolithic Ashy Cave and Rockshelter
• Deposits in the Near East. More Than Meets The Eye Studies on Upper Paleolithic Diversity in the Near East, (Ed. Gorring-Morris A. N. and Belfer-Cohen A.). Oxbow Books.
• GORING-MORRIS N. AND BELFEN-COHEN A. (2006). “a Hard Look at the Levantine
• Aurignacian:How Real is the Taxon?”. Towards a definition of the Aurignacian, (Ed. Bar-Yosef O and Zilhao J.). Proceedings of the Symposium, Portugal.
• HOURS F. (1974). “Remarques sur l’utilisation de listes-types pour létude de Paléolithique supérieur et de
• l’Epipaléolithique du Levant”. Paléorient 2, 3–18.
• KELLY R.L. (1995). “The Foraging Spectrum, Diversity in Hunter-Gatherer Lifeways”. New York: Percheron Press.
• KUHN S.L. (1995). “Mousterian Lithic Technology”. Princeton Universty Press, Princeton
• KUHN SL., STINER M.C., AND GÜLEÇ E. (1999). “İnitial Upper Paleolithic İn South- Central Turkey
• and its Regional Context: A Preliminary Report”, Antiquity, 73 (281): 505-517.
• KUHN SL., STINER MC., GÜLEÇ E., ÖZER İ., YILMAZ H., BAYKARA İ., AÇIKKOL A., GOLDBERG P., MOLINA KM., ÜNAY E., SUATA- ALPASLAN F. (2009). “The Early Upper
• Paleolithic Occupations at Üçağızlı Cave (Hatay, Turkey)”. Journal of Human Evolution. 56:87–113.
• LEMONNIER P (1992). “Elements for Anthropology of Technology, Anthropology Papers”. Museum of Anthropology, University of Michigan No.88.
• LINDLY M.J. (1997). “The Zagros Mousterian: A Regional Persperctive”. The Arizona State
• University Anthropology Department, Unpublished Graduate Thesis, Arizona, USA.
• MARKS A.E. (1981). “The Upper Paleolithic of the Levant”. Prehistoiredu Levant, (Ed. Cauvin J. and
• Sanlaville P.). 331-42, Paris, CNRS.
• MEIGNEN L. (2012). “Levantıne Perspectıves On The Middle to Upper Paleolıthıc Transıtıon”.
• Archaeology Ethnology and Anthropology Of Eurasia 40/3: 12–21
• MELLARS P. (2006). “Archeology and the Dispersal of Modern Humans in Europe: Deconstructing the Aurignacian”. Evolution Anthropology, 15:167-182.
• OTTE M. AND KOZLOWSKI J. (2003). “Constitution of the Aurignacian Through Eurasia”, the Chronology of the Aurignacian and of the Transitional Technocomplexes Dating, Stratigraphies,
• Cultural Implications, (Ed. Zilhao J. and d’Errico F),Proceedings of Symposium 6.1 of the XIVth Congress of the UISPP, Belgium.
• TOTH N. AND SCHICK K. (2007). “Overview of Paleolithic Archeology”. Handbook of
• Paleoanthropology, (Ed. Tattersall I., and Henke W.) Springer and Verlag Berlin Heidelberg New York.