Wechsler Yetişkinler İçin Zekâ Ölçeği Gözden Geçirilmiş Formu WAIS-R Türkiye Standardizasyonu: Ön Çalışma

Yıl 2014, Cilt: 54 Sayı: 1, 451 - 480, 01.01.2014

Nilhan Sezgin Gülbahar Baştuğ Sibel Yargıcı Karaağaç Banu Yılmaz

Öz

Bu araştırmanın amacı, Wechsler Yetişkinler için Zekâ Ölçeği Gözden Geçirilmiş Formu’nun WAIS-R Türk kültürüne uygun normlarının belirlenebilmesi için bir ön çalışmanın yapılması ve standardizasyon çalışması için gerekli ön verilerin elde edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda, oluşturulan WAIS-R Türkçe formu 16-70 yaş arasındaki, üç farklı sosyoekonomik düzeyden 67 kadın ve 67 erkek, toplam 134 kişiye uygulanarak ön çalışmanın verileri toplanmıştır. Yapılan istatistik çözümlemeler sonucunda özellikle Genel Bilgi, Resim Tamamlama, Yargılama, Resim Düzenleme ve Küplerle Desen alt ölçekleri maddelerinin zorluk sıralamalarında bazı değişiklikler olduğu görülmüştür. Varyans analizi sonuçları ile, sosyoekonomik düzey temel etkisinin WAIS-R'ın 11 alt ölçek ham puanlarının hepsi üzerinde, anlamlı olduğu saptanmış; farkın yönünün genel olarak üst sosyoekonomik düzey lehinde olduğu belirlenmiştir. Genel Bilgi, Sözcük Dağarcığı, Aritmetik ve Yargılama alt ölçekleri dışında diğer alt ölçeklerde yaş temel etkisi belirlenirken, cinsiyet temel etkisinin sadece Genel Bilgi ve Aritmetik alt ölçeğinde anlamlı olduğu saptanmıştır. Şifre alt ölçeğinde ise yaş ve sosyoekonomik düzey değişkenlerinin ikili ortak etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. WAIS-R’ın tüm alt ölçekleri ve tüm ölçek için hesaplanan Spearman-Brown ve Cronbach Alpha katsayıları oldukça yüksektir. Alt ölçeklerden alınan ham puanların birbirleriyle olan ilişkilerini belirlemek amacıyla hesaplanan korelasyon katsayılarının da yüksek ve anlamlı olduğu saptanmıştır. WAIS-R’ın olası standardizasyon çalışması ile ilgili öneriler bu bulgular ışığında tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Yetişkin Zeka Testi, WAIS-R, WAIS-R Türkiye Standardizasyonu, Türk Yetişkin Zeka Ölçümü

Turkish Standardization of Wechsler Adult Intelligence Scale- Revised WAIS-R : Pilot Study

Öz

The aim of this study was to gather data for the pilot study of Wechsler Adult Intelligence Scale-Revised WAIS-R . The Turkish translation of WAIS-R was individually administered to 134 adults 67 males, 67 females , from three socioeconomic groups SES between ages 16-70. The results of the statistical analysis showed that there were modifications in the item difficulties of the Information, Picture Completion, Comprehension, Picture Arrangement, Vocabulary and Block Design sub-scales. The results of the analysis of variance indicated that the main effect of SES and age were statistically significant on most of the sub-scales. On the other hand the main effect of sex was statistically significant on the sum of raw scores of Information and Arithmetic sub-scales, in favor of males. Moreover the interaction effect of age and SES was significant only on the raw score of the Digit Symbol sub-scale. No other interaction effect was significant on other sub-scales. The Spearman-Brown, Cronbach Alpha coefficients and inter- correlations calculated were very high and significant, indicating that the internal consistency of the Turkish WAIS-R is high. The suggestions for the future standardisation study were discussed in the light of the findings of this pilot study.

Anahtar Kelimeler

Adult Intelligence Test, WAIS-R, WAIS-R Turkish Standardization, Turkish Adult Intelligence Assessment

Kaynakça

• ANASTASI, A. (1988). Psychological Testing. Fifth Edition. New York: Macmillan Publishing Company.
• ANASTASI, A. & Urbina, S. (1997). Psychological Testing. Seventh Edition. NJ: Prentice- Hall, Inc.
• ARCENEAUX, J.M., Cheramine, G.M. & Smith C.,W. (1996). Gender Differences In WAIS-R Age Corrected Scaled Scores. Perceptual and Motor Skills, 83, 1211-1215.
• ANDERSON, E. (2008), Cognitive change in old age, Oxford Textbook of Old Age Psychiatry, ed. Jacoby, R., Oppenheimer, C., Denning,T., Thomas A., Oxford Univ. Press,.
• BAŞTUĞ, G. (2000). Wechsler Yetişkinler için Zekâ Ölçeği Gözden Geçirilmiş Formu (WAIS-R)'nun Genel Bilgi, Sayı Dizisi, Aritmetik, Yargılama ve Benzerlikler Alt Ölçeklerinin Standardizasyonu: Ön Çalışma. (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi) Ankara: Ankara Üniversitesi.
• CATTELL, R.B. (1971). Abilities- Their Structure, Growth and Action. Boston:Houghton Mifflin Company.
• DANIEL, M. H. (1997). Intelligence Testing-Status & Trends. American Psychologist, 52(10), 1038-1045.
• DRENTH, P. J. D. (1972). Implications of Testing for Individual and Society. In L.J. Cronbach & P.J.D. Drenth (Eds.) Mental Tests and Cultural Adaptation. Hague: Mouton Publishers.
• EPİR, S. & İskit, Ü. (1972). Wechsler Yetişkinler Zekâ Ölçeği Türkçe Çevirisinin Ön Analizi ve Üniversite Danışmanlık Merkezlerindeki Uygulama Potansiyeli. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4 (2), 198-205.
• ERTEN, Ç. (1988). WAIS-R Kelime Alt Testi Ön Uyarlama Çalışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İzmir: Ege Üniversitesi.
• FELLERS, G., McInnis, C., Capelli,M., Cragg,S., ve Vaillancourt, R. (1987).
• WAIS-R Information subtest item bias for Canadian high school students, Canadian Journal of Behavioral Science, 19(1), 109-114.
• HATTORI, K. & Lynn, R. (1997). Male-female differences on Japanase WAIS-R. Personal Individual Differences, 23 (3), 531-533.
• HAYSLIP, B. ve Panek, P. E. (1993). Adult Development and Aging. Seond Edition. Harper Collins College Publishers.
• HEIGHTS, R. (1997). Contemporary Intellectual Assesment: Theories, Tests & Issues. Adolescence, 32(125), 245- JAMES, T. ve Dalton, R. (1993), Modification of the WAIS-R information subtest for use with an Irish population. The Irish Journal of psychology, 14(4),589- 595.
• KAUFMAN, A. S., Mclean, J. E. & Reynolds, C. R. (1988). Sex, Race, Residence, Region and Education Differences on the 11 WAIS-R Subtests. Journal of Clinical Psychology, 44 (2), 231-248.
• LOPEZ,S., ve Romero,A., (1988). Assesing the intellectual functioning of Spanish- speaking adults: Comparision of the EIWA and the WAIS, Professional Psychology: Research and PRACTİCE, 19(3), 263-270.
• LYNN, R. & Dai, X. Y. (1993). Sex Differences on the Chinese Standardization Sample of the WAIS-R. Journal of Genetic Psychology, 154 (4), 459-463.
• LYNN, R. (1998). Notes and Shorter Communications. Sex Differences in Intelligence: Data From a Scottish Standardization of the WAIS-R. Personal Individual Differences. 24 (2), 289-290.
• ONUR, B. (1995). Gelişim Psikolojisi. Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. Üçüncü Basım. İmge Yayıncılık.
• ÖKTEM,F., ErdenG., Gençöz,T., Sezgin, N., Uluç, S. (2013). Türk Psikologlar Deneği ve TUBITAK destekli olarak yürütülen Wechsler Yetişkinler için Zeka Ölçeği-IV (WYZÖ-IV) Türkiye için Uyarlama ve Norm Çalışması, SOBAG Proje No: 111K247.
• ÖNER, N. (1987). Kültürlerarası Ölçek Uyarlamasında Bir Yöntembilim Modeli. IV. Ulusal Psikoloji Kongresi, Özel Sayısı. 6 (21), 80-82. ----------- (1994). Güvenirliği ve/veya Geçerliği Sınanmış Psikolojik Testler. Türk Psikoloji Dergisi, Özel Sayı, Psikolojik Testler 19 (33), 9-18.
• ÖZELLİ, L. B. (1978). Bayley Bebekler için Zihinsel ve Devimsel Ölçek ile Bir Ön Çalışma. Türk Psikoloji Dergisi, 2, 3-8.
• SAVAŞIR, I. & Şahin, N. (1995). Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği (WISC-R). Türk Psikologlar Derneği.
• SEZGİN, N., Erol, N. & Savaşır, I. (1993). 0-6 Yaş Çocukları için Gelişim Tarama Envanteri. Türk Psikiyatri Dergisi, 4 (1), 9-17.
• ŞAHİN, N. (1994). Psikolojik Araştırmalarda Ölçek Kullanımı. Türk Psikoloji Dergisi, Özel Sayı, Psikolojik Testler 1 9 (33), 19-26.
• UÇMAN, P. (1972). A Normative Study of the Good enough-Harris Drawing Test on a Turkish Sample In L.J. Cronbach & P.J.D. Drenth (Eds.), Mental Tests and Cultural Adaptation. Hague: Mouton Publishers.
• WECHSLER, D. (1981). WAIS-R Manual: Wechsler Adult Intelligence Scale- Revised. New York: The Pschological Corporation.
• YARGICI, S. (2000). Wechsler Yetişkinler için Zekâ Ölçeği Gözden Geçirilmiş Formu (WAIS-R) Performans Bölümü Türk Standardizasyonu: Ön Çalışma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara: Ankara Üniversitesi.
• YILMAZ, B. (2000). Wechsler Yetişkinler için Zekâ Ölçeği Gözden Geçirilmiş Formu (WAIS-R) Sözcük Dağarcığı Alt Ölçeği Türkiye Standardizasyonu: Ön Çalışma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara: Ankara Üniversitesi.