YAZMA ESERLERİN KATALOGLANMASINDA MARC STANDARDI 500 GENEL NOTLAR ALANI VE BİLEŞENLERİNİN KULLANIMI

Yıl 2015, Cilt: 55 Sayı: 2, 27 - 58, 01.01.2015

Hakan Anameriç

Öz

Yazma eserlerin kataloglanması basılı eserlere oranla daha fazla işbirliği ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Eserlerin sanatsal, fiziksel ve içerik özelliklerinin belirlenmesi bunların doğru ve standart niteleme alanlarına girilmesi, ileri düzey bir kataloglama bilgisi ve deneyim gerektirmektedir. Bilgi kaynaklarının kataloglanması için geliştirilen MARC 21 üstveri standardı büyük oranda yazma eserler için de kullanılabilmektedir. Ancak yazma eseri diğerlerinden ayıran teklik/ nadirlik niteliği kazandıran özellikler ve bunların açıklanması için 500 a Genel Notlar alanı altında yer alan ve bilgi kaynaklarına yönelik olarak kullanılması önerilen alt alanlardan faydalanılması gerekmektedir. Bu alanlar yazma eserlerin erişim, depolama ve koruma süreçleri için hem yazma eser kütüphanecilerine/ yöneticilerine hem de kullanıcılara önemli ipuçları verebilecektir. Bu veriler eserlerin hangi şartlarda korunacağı, hangi tür bir restorasyona tabi tutulacağı, hangi eserlerin erişime neden kapalı olacağı konularında bilgi verip stratejiler geliştirmesinde yardımcı olabilecektir. Söz konusu veriler kullanıcılar için daha rafine bir tarama stratejisi geliştirerek araştırma yapmak istedikleri eserlere daha kolay ve kısa sürelerde erişmelerini olanaklı kılabilecektir. Çalışmada yazma eserlerin nitelenmesinde kullanılması gereken not alanlarının nasıl kullanılacağı örneklerle açıklanmaya çalışılacak ve bu alanın/alt alanların kullanımının yazma eserlerin kataloglanmasında ve bibliyografik denetiminde sağlayacağı kolaylıklara değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Yazma Eser, MARC, Genel Notlar Alanı (500), Bibliyografik Denetim, Yazma Eserlerin Kataloglanması

Using 500 General Notes and Its Components of MARC Standard in Cataloging of Manuscripts

Öz

Cataloging of written pieces of art is a process that requires more cooperation and expertise compared to pressed pieces of art. Determination of artistic, physical and contextual properties of pieces of art and inputting them to suitable standard qualification fields requires advanced cataloging knowledge and experience. MARC 21 metadata standard which were developed for cataloging info sources can also be used for written pieces of art to a great extent. However for the properties separating written piece of art from the others and give it uniqueness property and for their explanation sub fields which are located under 500 a General Notes field and which are suggested to be used aiming at info sources should be used. These fields will give important clues ti written piece of art librarians/managers and users for access, storage and protection processes of written pieces of art. These data will provide info about subjects such as protection conditions of pieces of art, kinds of restoration to be applied to them and accessibility info and its reasons for pieces of art and will assist in development of strategies. Above mentioned data will allow users to develop a more refined scanning strategy and to have easier ad quicker access to the pieces of art which they would like to research. In the study the usage method of note fields, which should be used for defining the pieces of art will be explained by examples and the easinesses of using this field/sub fields in cataloging and bibliographical auditing of written pieces of art will be mentioned.

Anahtar Kelimeler

Manuscripts, MARC, General Notes Field (500), Bibliographical Control, Cataloguing of Manuscripts

Kaynakça

• AKTAN, Ali. “Osmanlı Vesikalarında Kullanılan Kağıt, Kalem, Mürekkep ve Namelerin Teçhizi”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (8): 227- , 1988.
• Belge Yönetimi ve Arşiv Terimleri Sözlüğü. Hazl.: H. Sekine Karakaş, Fatih Rukancı ve Hakan Anameriç. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2009.
• BİLGİN, Orhan. “Yazma”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi c. 43. İstanbul: TDV Yayınları, 369-73, 2006.
• BRIQUET, Charles - Moïse. Les Filigranes: Dictionaire Historique des Marques de Papier des leur Apparition vers 1282 Jusqu’en 1600 Tome Premiere A-Ch.
• Geneve: W. Küdnig und Fils, 1907.
• ERSOY, Osman. “Bursa’da Kağıt Fabrikası Meselesi (XV.-XVI. Yüzyıl)”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 22 (1-2): 101-15, 1963.
• ERSOY, Osman. XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kağıt, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1963.
• ERSOY, Osman. “Filigranların Tarih Araştırmalarındaki Rolü”, VII. Türk Tarih Kongresi 25-29 Eylül 1970, Ankara Bildirileri II. Cilt. Ankara: TTK, 1973, 93.
• KARABACEK, Joseph [Ritter von]. Das Arabischen Papier: Eine Historisch - Antiquarische Untersuchung. Wien: Verlag der Kaiserl. - König. Hoff. und Staatsdruckerei, 1887.
• “Manuscript”. Online Dictionary of Library and Information Science. Web: http://www.abc-clio.com/ODLIS/odlis_m.aspx. 25 Eylül 2015.
• MOLLAİBRAHİMOĞLU, Süleyman. Yazma Eser Terminolojisi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
• ODABAŞ, Hüseyin. “Osmanlı Yazma Eserleri ve Türkiye’de Yazma eser Kütüphaneciliği”. Bilig 56 (2011-Kış): 143-162, 2011.
• ODABAŞ, Hüseyin ve Yonca ODABAŞ. “Osmanlı Yazma Eser ve Belgelerinin Sanatsal Özellikleri ve Türkiye’de Geliştirilen Katalog Sistemlerinde Nadir Eserlerin Sanatsal Özelliklerine İlişkin Yaşanan Niteleme Sorunları”. Turkish Studies: International Periodicals for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 3 (2, Spring): 545-573, 2008.
• SARAÇ, Elif. “Kâğıdın Gizli Kimliği: Filigran”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi 1 (1): 323-30, 2012.
• RUKANCI, Fatih. “Yazma Eserlerde Fiziksel Niteleme”. Erdem (63): 169-203, ÜNVER, A. Süheyl. “XV.nci Yüzyılda Türkiye’de Kullanılan Kağıtlar ve Su Damgaları”. Belleten, (104): 739-62, 1962.
• ÜNVER, A. Süheyl. “XV.nci Yüzyılda Türkiye’de Kullanılan Kağıtlar ve Su Damgaları”. Belleten, (104): 739-62, 1962.