SAFEVİ ORDUSUNDA BİR BİRLİK-KURÇİLER

Yıl 2015, Cilt: 55 Sayı: 2, 75 - 88, 01.01.2015

Eralp Erdoğan

Öz

Şah İsmail 1501’de çoğunluğu Anadolu’dan gelen Türkmen grupları ile Safevi Devleti’ni kurmuş böylece yaklaşık 235 yıl tarih sahnesinde kalacak bir devletin temellerini atmıştır. Kızılbaşlar olarak adlandırılan Türkmen grupları devlette siyasi ve askeri rol oynamışlardır. Çaldıran savaşı ile ordunun yetersizliği görüldüğünden askeri reform ihtiyacı duyulmuş ve I. Şah Abbas döneminde köklü bir ıslahat gerçekleştirilmiştir. Bu reform ile birlikte Şah İsmail döneminden itibaren ismine rastladığımız kurçiler daha sistemli hale gelerek devlette etkin rol oynamışlardır. Bu makale kurçilerin Safevi askeri teşkilatındaki rolleri ve devlet içinde geçirdikleri değişimleri açığa çıkarmaktadır

Anahtar Kelimeler

Safeviler, Askeri Teşkilat, Kurçi, Şah İsmail, Şah Abbas

A Union in the Safavid Army: The Kurchi

Öz

Shah Ismail founded Safavid Empire at 1501 with aid of Turkomen groups who mostly coming from Anatolia region, thus he laid the foundation of a new empire which would act on the scene of the history for almost 235 years. The Turkomen groups who were called as kızılbashes had a politics and military role in the empire. Since his failure was recognized after the Chaldiran war, an improvement with regard to army was required, and a reform was made in the reign of Shah Abbas. By that reform, kurchis to whom we are familiar since the era of Shah Ismail, played an effective role in the empire by becoming a systematic population. This article reveals the roles of kurchis in Safavid army and changes in the empire organization

Anahtar Kelimeler

Safavids, Military System, Kurchi, Shah Ismail, Shah Abbas

Kaynakça

• Adam Olearius, Sefername-i Adam Olearius, Farsçaya çeviren; Muhendes Hüseyin Kurdbeççe, c.II 1369
• Anonim, Tezkiretü’l Mülük, Terc; Mesud Recebniya, Tahran, 1378.
• ARAT, R. Rahmeti “Kurçi”, İ.A, VI. 1014
• AYDOĞMUŞOĞLU, Cihat, “Şah Abbas (1587-1629) Zamanında Safevi Devlet Teşkilâtı’nda Yapılan Düzenlemeler”, Türk Dünyası Araştırmaları, S.204, Haziran 2013, s. 83-104
• BEYANİ, Hanbaba Tarih-i Nizami-i İran, Tahran, 1353
• CHARDIN, Jean, Sefername-i Şarden, , Farsçaya çeviren; İkbal Yağmayi, c.III, Tahran, 1993.
• DEHHODA, Ali Ekber, Lügatnâme-i Dehhoda, Haz. Muhammed Muin ve Seyyid Cafer Şehidi, c.5, Tahran, 1993-1994.
• Don Garcia de Silva Figueroa, Sefername-i Figueroa, Farsçaya çeviren; Gulamrıza Sami’, Tahran, 1984.
• ERDEM, İlhan “Ak-Koyunlular’ın Askeri Teşkilâtı”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1988.
• FELSEFİ, Nasrullah, Zendegâni-yi Şah Abbas-ı Evvel, İntişârât-ı İlmî, c.I, Tahran, 1344.
• FLOOR, Willem, Safavid Government Institutions, Mazda Publishers, California, 2001.
• HANEDA, Masashi, “The Evolation of The Safavid Royal Guard”, Trans; Rudi Matthee, Iranian Studies, 22:2. 57-85
• HÜMAYUN, Nasır Tekmil, Tehevvulat-ı Kuşun der Tarih-i Muasır-ı İran, c. I, Tahran, 1376.
• İskender Bey Münşi, Târih-i Âlem Âra-yi Abbasi, Haz. İrec Afşar, Müessese-i İntişârât-ı Emîr Kebîr, c. I, Tahran, 1387.
• KADEM, Abbas, "Sazman-ı Nizami-i Devlet-i Safevi Pes ez Islahat-ı Şah Abbas-ı Evvel”, Mecmua-i Makalat-ı Humayeş-i Safeviyye der Gostere-i Tarih-i İran-Zemin, Yayına Haz; Dr. Mokand Ali Sadaki, Tebriz, 1383.
• KAZVİNÎ, Mirza Muhammed Tahir Vahid, Tarih-i Cihan-Ara-yı Abbasi, Neşr; Mir Muhammed Sadık, Tahran, 1383.
• KEMPFER, Engelbert, Sefername-i Kempfer, Farsçaya çeviren; Keykavus Cihandari, Tahran, 1363.
• LOCHART, Laurence, “The Persian Army in The Safavid Period”, Der Islam 34, 1959. 89-98 .
• MINORSKY, Vladimir, Tadhkirat al-Mulûk (A Manual of Safavid Administration), London, 1943
• Mirza Rafia, Düstûr’ül Mülûk, Neş. Muhammed İsmail Marçinkofski, Farsçaya çeviren; Ali Kurdabadi, Merkez-i Esnad ve Tarih-i Diplomasi, Tahran, 1385.
• ÖZCAN, Abdulkadir “Kurçi”, DİA, XXVI. 441.
• Pietro Della Valle, Sefername-i Pietro Della Valle, Farsçaya çeviren; Şuaeddin Şifa, Tahran, 1348.
• ROEMER, Hans Robert “The Safavid Period”, The Cambridge History of İran, Cambridge University Press, c. VI, Cambridge 1986.
• SÂMİ, Şemseddin Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2001.
• Sanson, Sefername-i Sanson, Farsçaya çeviren; Taki Tefzeli, Tahran, 1346.
• SAVORY, Roger, Iran Under The Safavids, Cambridge University Press, 1980. (a)
• “Kurci”, Encyclopaedia of Islam, vol.5. (b)
• “The Safavid Administrative System”, The Cambridge History of Iran: The Timurid And Safavid Periods, Cambridge University Press, c. 6, Cambridge, 1986. 351-373 (c)
• SÜMER, Faruk, Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, TTK, Ankara, 1999.
• Şah Tahmasb, Tezkire-i Şah Tahmasb, Çev; Hicabi Kırlangıç, Ankara, 2001.
• TAVERNİER, Jean Baptiste, Sefername-i Tavernier, Farsçaya çeviren; Hamid Erbab Şirani, Tahran, 1382.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, Ankara, 1988
• VELİYEVA, Zülfiye, “Safevi Devlet Teşkilatı”, Ankara Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2007.
• YAZICI, Tahsin “Safeviler”, İslam Ansiklopedisi, c. X, İstanbul, 1966. 53-59