7-11 Yaş Türkçe Çocuk Kitaplarında Hareket Olayları Üzerine bir Çalışma

Yıl 2015, Cilt: 55 Sayı: 2, 89 - 100, 01.01.2015

Seda Gökmen

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkçe hikaye kitaplarının içinde bulunan hareket bildiren olayları incelemektir. Hareket bildiren eylemlerin kullanımsal düzlemlerinin betimlenmesi amacından hareketle, nitel ve nicel gözlemler yapılabilmesi için 7-11 yaş çocukları için tasarlanmış 8 Türkçe hikaye kitabı seçilmiştir. Kitap içeriklerindeki hareket bildiren 223 tümce çözümlenmiştir. Hikayelerin içinde kullanılan bütün "yol", "tavır" ve "gösterim" eylemleri ve eğretilemeli tümceler de çalışma kapsamına alınmıştır. "Yol" eylemlerinin diğer eylemlere göre daha baskın olduğu ve sıklıklarının daha yüksek olduğu görünmektedir. Gösterim eylemlerinin ise türü az olmasına rağmen "yol" ve "tavır" eylemlerine göre daha çok kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca bu çalışmada "hızlı tavır" eylemlerinin bağımsız olarak kullanılabildiği saptanmış ve bu gözleme dayalı olarak da "yol" ve "gösterim" eylemleriyle birlikte olmak gereksiniminin olmadığı sonucuna da ulaşılmıştır. Son olarak, veri tabanında bulunan tümcelerin %25'inde eğretileme kullanılmış olması bulgusundan hareketle, zaman gibi basit eğretilemelerin çok erken dönemde anlamlandırılmaya başladığını da söylemek olasıdır.

Anahtar Kelimeler

Hareket Olayları, Türkçe, Yol, Tavır, Gösterim, Ortak-Olaylar, Dil Edinimi, Erken Çocukluk Dönemi

A STUDY OF MOTION EVENTS IN TURKISH STORY BOOKS FOR 7 TO 11 YEAR-OLDS

Öz

The aim of this study is to examine the use of motion events in selected Turkish story books designed for 7 to 11 year-olds. 8 Turkish story books were selected and 223 sentences related to motion events were investigated. All the "Path", "Manner", and "Deixis" verbs used in the stories are examined and the metaphoric sentences are also noted. "Path" was found to be more silent and frequently used among others. Although the verb types of "Deixis" are low, the tokens are more than any of the "Path" or "Manner" verbs. Also, it seems that "rapid Manner verbs" can be used solely without "Path" or "Deixis" verbs, which suggests that "Path" may not be essential in motion events. Finally in this study, more than one fourth of the sentences were found metaphoric, which indicates the ability to comprehend basic metaphors such as time may be already developed before 7.

Anahtar Kelimeler

Motion Events, Turkish, Path, Manner, Deixis, Co-Events, Language Acquisition, Early Childhood

Kaynakça

• ALLEN, Shanley, Aslı Özyürek et al. “Language-Specific and Universal Influences in Children’s Syntactic Packaging of Manner and Path: A Comparison of English, Japanese, and Turkish.” Cognition 102 (2007): 16-48.
• BOWERMAN, Melissa. "Learning how to structure space for language: A crosslinguistic perspective." Language and space (1996): 385-436.
• BROWN, Amanda, and Jidong Chen. “Construal of Manner in Speech and Gesture in Mandarin, English, and Japanese.” Cognitive Linguistics 24.4 (2013): 605-31.
• BYLUND, Emanuel, and Panos Athanaspopoulos. “Introduction: Cognition, Motion Events, and Sla.” The Modern Language Journal 99, Supplement (2015)
• CASASOLA, Marianella, and Jui Bhagwat. “Do Novel Words Facilitate 18-Month-olds’ Spatial Categorization?” Child Development 78.6 (2007): 1818 - 1829.
• CHEN, Liang, and Jiansheng Guo. “Motion Events in Chinese Novels: Evidence for an Equipollently-Framed Language.” Journal of Pragmatics 41 (2009): 1749-66.
• CHOI, Soonja, and Melissa Bowerman. “Learning to Express Motion Events in English and Korean: The Influence of Language-Specific Lexicalization Paterns.” Cognition 41 (1991): 83-121.
• DAYIOĞLU, Gülten. Deli Bey. İstanbul: Altın Kitaplar, (20059.
• ———. Kır Gezisi. İstanbul: Altın Kitaplar, (2005).
• ———. Küskün Ayıcık. İstanbul: Altın Kitaplar, (2005).
• ———. Uçurtma. İstanbul: Altın Kitaplar, (2005).
• EVANS, Vyvyan, and Melanie Green. Cognitive Linguistics: An Introduction. Lawrence Erlbaum Associates Publishers, (2006).
• GENTNER, Dedre and Susan Goldin-Meadow. Language in mind: Advances in the study of language and thought. MIT Press, (2003).
• HICKMANN, Maya, Pierre Taranne, and Philippe Bonnet. “Motion in First Language Acquisition: Manner and Path in French and English Child Language*.” Journal of Child Language 36.4 (2009): 705-41.
• OCHSENBAUER, Anne-Katharina, and Maya* Hickmann. “Children’s Verbalizations of Motion Events in German.” Cognitive Linguistics 21.2 (2010): 217-38.
• ÖZÇALIŞKAN, Şeyda. “Ways of Crossing a Spatial Boundary in Typologically Distinct Languages.” Applied Psycholinguistics 36 (2013): 485-508.
• SLOBIN, Dan I. "From “thought and language” to “thinking for speaking”." Rethinking linguistic relativity 17 (1996): 70-96.
• SPRING, Ryan, and Kaoru Horie. “How Cognitive Typology Affects Second Language Acquisition: A Study of Japanese and Chinese Learners of English.” Cognitive Linguistics 24.4 (2013): 689-710.
• TALMY, Leonard. "Toward a Cognitive Semantics, volume II: Typology and process in concept structuring. i-viii, 1-495." (2000).
• TAYLOR, John R. Cognitive Grammar. Vol. 120(9) Oxford: Oxford University Press, (2002).