19. YÜZYILIN İLK YARISINDA OSMANLI DEVLETİ’NİN DERSİM’DE MERKEZÎ OTORİTEYİ KURMA ÇABALARI

Yıl 2015, Cilt: 55 Sayı: 1, 217 - 242, 01.01.2015

Fatih Gencer

Öz

Osmanlı Devleti, fethedildiği tarihten itibaren Dersim bölgesinde gerçek anlamda bir otorite kuramamıştı. Buradaki aşiretler kendi hallerinde yaşar, devlete karşı olan yükümlülüklerini yerine getirmezlerdi. Üstelik çevrelerindeki yerleşim birimlerine zarar vermeleri alışılmış sıradan bir durumdu. Sultan II. Mahmut’la başlayan merkezîleşme politikasında, kontrol altına alınması hedeflenen en önemli bölgelerden biri Dersim olmuştu. Bu amaçla; Dersim bölgesine dört büyük harekât düzenlenmiş, ancak tüm çabalara rağmen Osmanlı yetkilileri bu bölgede istedikleri sonuca ulaşamamışlardı.

Anahtar Kelimeler

Dersim, Docik, Şeyh Hasanlı, Şah Hüseyinoğlu, Reşit Mehmet Paşa, Mehmet Reşit Paşa, Merkezîleşme, Tanzimat, Güvenlik

Attempts by Ottoman Empire to Establish Central Authority in Dersim in the First Half of the 19th Century

Öz

Ottoman Empire was not succesful in establishing a real authority in Dersim since the conquest of that region. The tribes here had their own way of life and would not take resbonsibility towards the Empire. It was also a common situation for them to damage the other settlements in the region. Dersim was therefore one of the most important regions to be taken under control in accordance with the centralization policy, which started with Sultan Mahmut II. For that purpose, four operations were undertaken to Dersim but Ottoman Empire was unable to succeed despite all their effort.

Anahtar Kelimeler

Dersim, Docik, Sheikh Hasanlı, Shah Hüseyinoglu, Reshid Mehmet Pasha, Mehmet Reshid Pasha, Centralization, Tanzimat, Security

Kaynakça

• A.MKT, 200/46; A.MKT. NZD, 24/45.
• C.DH, 291/14542; C.ZB, 12/576. İ.DH, 209/12103; İ.DH, 223/13263; İ.DH, 223/13314; İ.DH, 238/14372, İ.DH, 238/14393; İ.DH, 240/14562; İ.DH, 242/14762; İ.DH, 243/14771.
• İ.MSM, 50/1287; İ.MSM, 51/1311; İ.MSM, 51/1320; İ.MSM, 51/1334, İ.MSM, 52/1344; İ.MSM, 52/1346; İ.MSM, 69/2015; İ.MSM, 69/2016, İ.MSM, 69/2017; İ.MSM, 69/2020; İ.MSM, 70/2021; İ.MSM, 70/2030, İ.MVL, 102/2225; İ.MVL, 142/3957, İ.MVL, 165/4891.
• HAT, 82/3403; HAT, 377/20477-F; HAT, 447/22311; HAT, 447/22311-B, HAT, 451/22358; HAT, 794/36840-C.
• MVL, 29/5. /289, 78/314, 78/366, 78/401, 78/751, 78/870
• Takvim-i Vekayi
• BRANT, James, “Journey A Part Of Armenia And Asia Minor, In The Year 1835”, Journal of the Royal Geographical Society of London, 6 (1836): 341-434.
• DERSİMİ, Nuri, Kürdistan Tarihinde Dersim. İstanbul: Dam, 2014.
• GENCER, Fatih, Merkezîyetçi İdari Düzenlemeler Bağlamında Bedirhan Bey Olayı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara: 2010.
• MOLTKE, Helmuth Von, Türkiye Mektupları. Çev. Hayrullah Örs. İstanbul: Remzi, 1999.
• YILMAZÇELİK, İbrahim, XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Dersim Sancağı, Elazığ:1998.