17. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDE RODOSÇUK ÖRNEĞİNDE BİR OSMANLI MAHKEMESİNİN İŞ YÜKÜ

Yıl 2015, Cilt: 55 Sayı: 1, 283 - 304, 01.01.2015

Ümit Ekin

Öz

Rodosçuk’taki uygulamalardan hareketle, Osmanlı mahkemelerindeki iş yükünün ne kadar olduğu sorusunun yanıtını aramak için kaleme alınan bu makalenin ana kaynağını Rodosçuk/Tekfurdağı şer’iyye sicilleri oluşturmaktadır. 17. yüzyılın sonlarına ait defterlerdeki kayıtlar, zabıt ve suret adı altında tasnif edilmiş ve mahkemenin günlük iş yükü tablolar halinde ortaya konulmuştur. Bazı günler hiçbir işlem yapmayan mahkemenin günlük iş yükü ortalaması 1’in altında kalmıştır. Başka şehirlerdeki ortalamalardan bile oldukça düşük olan bu sayının nedenleri ele alındığında, kaza nüfusunun düşük oluşu, bazı davaların mahkemeye intikal etmeden anlaşma yoluyla çözülmesi gibi nedenler öne çıkmakla birlikte, asıl nedenin dönemin üretim kapasitesiyle ilişkili olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Kad, Mahkeme, Hukuk, Adalet, Şer’iyye Sicili, Rodosçuk, İş Yükü

The Workload of an Ottoman Court in the Case of Rodoscuk

Öz

The main source of this paper, which is written for giving workload degree of an Ottoman court in the light of practices in Rodoscuk, is the Court Registers of Rodoscuk/Tekfurdagı. The records in the defters of late 17th century have been classified under the name of minute and copy and daily workload of the court has been demonstrated in tables. The daily workload of the court, sometimes did not operate anything, remained at an average of 1. When the reasons of this degree, which is fairly low compared to the average of the other cities, are discussed, it is understood that the main reason was the production capacity of the period right along with the relatively less population and resolving of some cases without court through agreement.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Kadi, Court, Law, Justice, Kadi Registers, Rodoscuk, Workload

Kaynakça

• BOA. TT 816
• Rodosçuk Şer’iyye Sicilleri No: 1608, 1612, 1615, 1616, 1619, 1620, 1623, 1627,
• AKYÜZ, Jülide. Ankara’nın Bütüncül Tarihi Çerçevesinde XVIII. Yüzyılda Ankara (Şer’iye Sicillerinin Sayısal ve Muhtevâ Analizi Denemesi), Ankara: Ankara Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2003.
• BALTACI, Cahit. “Arpalık”, Dia, C. III, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991, 392-393.
• BAŞARIR, Özlem. XVIII. Yüzyılda Sosyal Tarihine Katkı: Konya 60 No’lu Şer’iye Sicili’nin Analizi ve Tarihsel Bilgi Kaynağı Olarak Kullanımına İlişkin Bir Yöntem Denemesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sbe Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi, 2003.
• BAYAT, Ali Haydar. Osmanlı Devleti’nde Hekimbaşılık Kurumu ve Hekimbaşılar, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 1999.
• CANBAKAL, Hülya. 17. Yüzyılda Ayntâb, Osmanlı Kentinde Toplum ve Siyaset, Çev. Zeynep Yelçe, İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• ÇADIRCI, Musa. “II. Mahmud Döneminde Mütesellimlik Kurumu”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Xxvııı.3-4 (Temmuz- Aralık 1970), 1977, 287-296.
• ERDOĞDU, İbrahim. XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Toplumunda Değişim Eğilimleri (Harput Örneği), Ankara: Ankara Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2006.
• ERGENÇ, Özer. XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2006.
• ÖZKAYA, Yücel. “Mütesellim”, DİA, C. XXXII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006, 203-204.
• SARI, Nil. “Hekimbaşı (Osmanlı Dönemi)”, DİA, C. XVII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998, 161-165.
• TAMDOĞAN, Işık. “XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Üsküdar’da Sulh Anlaşmaları ve Bunların Ardındaki Sosyal İlişkiler”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu V, Bildiriler, C. I, İstanbul: Üsküdar Belediyesi Yayınları, 2008, 45-54.
• TAŞ, Hülya. XVII. Yüzyılda Ankara, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2006.
• TAŞ, Hülya. “An Alternative Sphere of Dispute Resolution: ‘Musâlaha’ in Ottoman Legal Practice”, Bulgarian Historical Review, 3-4/2008, Sofya: Institute for Historical Studies - Bulgarian Academy of Sciences, 2008, 100-116.
• YAMAN, Talat Mümtaz. “Osmanlı İmparatorluğu Teşkilatında Mütesellimlik Müessesesine Dair”, Türk Hukuk Tarihi Dergisi, 1. (1942-1945), 1944, 75
• YILDIZ, Selda. XVIII. Yüzyılda Manisa’da Gündelik Hayata İlişkin Bir Değerlendirme, Ankara: Ankara Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi, 2006.
• COŞKUN, Can Aktan. “Adalet ve Yargı Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması”, http://canaktan.org/din-ahlak/ahlak/yolsuzlukla-mucadele-stratejileri/tum- yazilar/siyasa-hastaliklarla-mucadele-stratejileri.pdf, Web. 28.02.2010.