CONSTANTIN-FRANÇOIS VOLNEY'İN SEYAHATNAMESİNDE SURİYE

Yıl 2016, Cilt: 56 Sayı: 2, 124 - 141, 01.01.2016

Fatma Uygur

Öz

Osmanlı Devleti'ne çeşitli dönemlerde farklı amaçlarla çok sayıda batılı seyyah gelmiştir. Bu seyyahlar arasında Constantin-François Volney 1757-1820 veya Jean Jan Potocki 1761-1815 gibi Doğu kültürüne özgü gelenek ve görenekleri, yaşam biçimini, inanç değerlerini ve toplum yapısını gözlemlemek, incelemek ve Batıya anlatmak amacıyla yola çıkanlar olduğu gibi ticaret yapmak için gelenler de vardır. Seyyahlar arasında misyonerlerin yanı sıra Doğu'ya kariyer elde etmekten ziyade, Helen sevgisiyle yoğrulan F.C.H.L. Pouqueville 1770-1838 gibi kaybolan antikiteyi ihya etmek için seyahat eden veya gazetelerin maddî destekleriyle izlenimlerini düzenli bir şekilde kaleme alan Theophile Gautier 1811-872 gibi seyyahlar da bulunmaktadır. Seyyahların kaleme aldıkları “seyahatnameler” sadece olayları ve arkeolojik bulguları gösteren kaynaklar değil, aynı zamanda insanların zihniyetini, dünyaya bakış açılarını ortaya koyan bilgi birikimleridir. Gezip görülen ve incelenen toplumun iktisadi, sosyal, dini ve etnolojik yapısını gösteren seyahat bilgi ve bulguları tarihe malzeme veren kaynaklar arasına dâhil edilmiştir. “Seyahatnamelerin romanlara değil, tarihe ait olduğunu düşünüyorum.” sözüyle bu kaynakların tarihsel veriler olduğuna işaret eden Fransız seyyah ve müsteşrik Constantin-François Volney 1757-1820 Voyage en Syrie et en Egypte adlı eserinde “Suriye ve Mısır”ı keşfederek bu coğrafyanın kültürel zenginliğini Oryantalizmin hizmetine sunmuştur. Tabiatta uzun yürüyüşler yaparak, at sırtında dolaşarak ve aç-susuz kalarak her türlü ziki şartlara hazırlık yaptıktan sonra Doğu'ya seyahat eden Fransız felsefeci, lolog, etnolog, müsteşrik Volney, Amerika ve Avrupa ülkelerinden önce Doğu'ya yakın bir ilgi duymuştur. Bu makalede Volney'in “Suriye ve Mısır Seyahatnamesi”nde Suriye etnolojik ve lolojik özellikler de dikkate alınarak siyasi ve kültürel bakımdan irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Constantin-François Volney, Suriye, Dürzîler, Ensariye, Motouali, Osmanlı Devleti, Seyahatname

SYRIA IN THE TRAVEL BOOK BY CONSTANTIN-FRANÇOIS VOLNEY

Öz

Many Western travelers visited the Ottoman Empire for various purposes in different times. Among the travelers, there were those ones such as Constantin-François Volney 1757-1820 or Jean Potocki 1761-1815 who set out to observe and investigate the custom and usage, life style, and belief values special for East culture, and to tell the West about these, besides those who came for business. Molded by love of Helen, F.C.H.L. Pouqueville 1770-1838 , who travelled to recreate the antiquity, and Theophile Gautier 1811-872 , who wrote about his experience thanks to newspaper support, were also among the travelers, who did not pursue a career in the East. The travel books written by travelers are accumulation of knowledge that not only reveals the events and archeological evidence, but mentality and points of view to the world. Travel information and evidence that shows the economic, social, religious and ethnological structures of the visited and investigated society is included in the sources that contribute to the history. Quoted as saying, “I believe travel books do not belong to novels, but the history.”, Constantin-François Volney 1757-1820 stated that these sources were historical data, and put the cultural diversity of the region into the service of orientalism by discovering “Syria and Egypt” in his work “Voyage en Syrie et en Egypte”. French philosopher, philologist, ethnologist, orientalist, Volney, who travelled to the East after he made the preparations for any kinds of physical conditions by going hiking in the nature, roaming in the saddle, and being hungry, was interested in the East, before America and European countries. In this article, Syria and Egypt travel book by Volney will be analyzed in terms of political and cultural aspects, along with ethnological and philological ones.

Anahtar Kelimeler

Constantin-François Volney, Syria, The Druze, Ansaria, Motouali, The Ottoman Empire, Travel Book

Kaynakça

• Akpınar, Turgut. “Galland, Antoine”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 13.(1996): 337-338.
• Armaoğlu, Fahir. 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914). İstanbul: Alkım, 2006.
• Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yay. Haz. Ahmet Kuyaş. İstanbul: Yapı Kredi, 2002.
• Blanc, M. Louis. Histoire de la Révolution Française, Tome III. Paris: Libraire Editeur Pagnerre; Furne, 1864.
• Boyana, Hülya. “Priapos Kültü.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi 35 (2004): 31-44.
• Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. 20. Cilt. İstanbul: Milliyet Gazetecilik A.Ş. Tarihsiz.
• Çadırcı, Musa. Tanzimat Sürecinde Türkiye Ülke Yönetimi. Ankara: İmge, 2007.
• Emecen, Feridun. “Zahir el Ömer.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 44. (2013): 90-91.
• Gaulmier, Jean. L’İdéologue Volney 1757-1820, Contribution à l’Histoire de l’Orentialisme en France. Genève-Paris:Slatkine Reprints, 1980.
• Gürkan, Ülker. “Montesquieu ve Kanunların Ruhu (Hukuk Sosyolojisi Açısından Bir Değerlendirme)” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 40.1 (1988): 9-31.
• Irwin, Robert. Oryantalistler ve Düşmanları. Çev. Bahar Tırnakçı. İstanbul: Yapı Kredi, 2008.
• Koç. Bekir. “1870 Orman Nizamnarnesi 'nin Osmanlı Ormancılığına Katkısı Üzerine Bazı Notlar.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi 24. 37 (2005): 231-257.
• Landru, Philippe. “VOLNEY (Constantin-François Chassebœuf de La Giraudais, comte de: 1757-1820)” Web. 4.9.2016.
• Öz, Mustafa. “Metâvile.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 29 (2004): 404- 405.
• Pockocke, Richard. Voyages de Richard, en Orient, dans I’Egypte, I’Arabie, la Palestine, la Syrie, la Grece, la Thrace. Paris: Chez J. P. Costard, Libraire, MDCCLXXIII.
• Said, Edward. Oryantalizm (Doğubilim), Sömürgeciliğin Keşif Kolu. Çev. Nezih Uzel. İstanbul: İrfan, 1998.
• Sezer, Hamiyet. “Osmanlı İmparatorluğunda Seyahat İzinleri (18. 19. Yüzyıl).” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi 21.33 (2003): 105-124.
• Shaw, Stanford J. Sultan III. Selim. Çev. Hür Güldü. İstanbul: Kapı, 2008.
• Soysal, İsmail. Fransız İhtilali ve Türk-Fransız Diplomasi Münasebetleri (1789-1802). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1999.
• Thouvenel, L. Nicolas 1er et Napoléon III Les Préliminaires De La Guerre De Crimée, 1852-1854, D’après Les Papiers Inédits de M. Thouvenel. Ed. Calman Lévy. Paris: Ancienne Maison Michel Lévy Frères, 1891.
• Uygur, Erdoğan ve Fatma Uygur. “Fransız Sömürgecilik Tarihi Üzerine Bir Araştırma.” Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 17.3 (2013): 273-286.
• Uygur, Fatma. XIX. Yüzyıl Fransız Seyyahı ve Diplomatı Edouard Antoine Thouvenel’e Göre Osmanlı Devleti. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Büyük Osmanlı Tarihi. 5. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu, Tarihsiz.
• Volney, Constantin François. “Considérations Sur La Guerre Actuelle Des Turcs.” Littéraire Philosophique et Critique de Grimm et de Diderot, Depuis 1753 Jusqu’en 1790. Tome XIV. Paris: Chez Furne Libraire, MDCCCXXXI.
• --. Les Ruines ou Méditations sur les Révolutions des Empires Suivies de La loi Naturelle, Paris: Décembre-Alonnier, 1869.
• --. Simplicifacation Des Langues Orientales ou Méthode nouvelle et facile d’apprendre les langues arabe, persan et turque avec des caractères européens, Paris: Imprimerie de la République,1795.
• --. Voyage en Syrie et En Egypte Pendant Les Années 1783, 1784 et 1785”, Tome Second, Paris: Volland Libraire, 1787.