HAYATTA KALMA BAĞLAMININ BELLEK YANILMALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 56 Sayı: 2, 214 - 237, 01.01.2016

Mine Mısırlısoy Suzan Ceylan Nart Bedin Atalay

Öz

Bellek çalışmalarından elde edilen sonuçlar, bazı kodlama yöntemlerinin diğerlerine nazaran daha etkili olduğunu göstermiştir. Ancak yakın zamanda hayatta kalma bağlamının diğer bağlamlardan daha etkili bir kodlama yöntemi olduğu iddia edilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, hayatta kalma bağlamının olay sonrası yanlış bilgi yöntemiyle ortaya çıkan bellek yanılmaları üzerindeki etkisini incelemektir. Katılımcılar bağlam ile ilgisi olmayan bir hikâye içinde geçen kelimeleri hayatta kalma, taşınma veya hoşluk bağlamlarına göre derecelendirmişlerdir. Ardından bulundukları deney koşuluna göre bir grup katılımcı yanlış bilgi içeren bir hikâye okurken diğer grup katılımcı aynı hikâyeyi tekrar okumuştur. Deney 1'de denekler arası bir deney deseni kullanılmış ve katılımcıların doğru bilgiye ve olay sonrası yanlış bilgiye dair anıları hatırlama Deney1A veya tanıma Deney 1B testi ile ölçülmüştür. Deney 2'de bağlam için denek içi bir deney deseni kullanılarak, bağlamların birbirleriyle doğrudan karşılaştırılması sağlanmıştır. Deneyde katılımcıların doğru bilgiye ve olay sonrası yanlış bilgiye dair bellekleri hatırlama Deney 2A veya tanıma Deney 2B testi ile ölçülmüştür. Çalışmaya toplam 198 Deney 1A=54, Deney 1B=48, Deney 2A=48, Deney 2B=48 üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırma sonucunda, herhangi bir bağlamda derecelendirilen kelimelerin derecelendirilmeyen kelimelere nazaran olay sonrası yanlış bilgiden daha az etkilendikleri görülmektedir. Ancak deneylerde kullanılan hayatta kalma, taşınma ve hoşluk bağlamları arasında ne doğru bilgiyi ne de olay sonrası yanlış bilgiyi hatırlama oranları bakımından bir fark ortaya çıkmamıştır. Doğru bilgiyi ve olay sonrası yanlış bilgiyi hatırlama oranları üzerinde bir hayatta kalma avantajı gözlenmemiştir. Sonuçlar hayatta kalma bağlamının olay sonrası yanlış bilgi yöntemiyle ortaya çıkan bellek yanılsamalarını azaltmak konusunda bir avantaj sağlamadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bellek, Bellek Yanılmaları, Olay Sonrası Yanlış Bilgi Etkisi, Hayatta Kalma Bağlamı

THE EFFECTS OF SURVIVAL CONTEXT ON FALSE MEMORIES

Öz

Research on human memory has shown some encoding procedures to be better than others. Recent studies in the literature proposed that survival context might provide the best encoding conditions identied in human memory research. The aim of the current study is to investigate the effects of survival context on suggestibility to post-event misinformation. Participants read a neutral story and rated certain target words in the story with regard to their relevance to a survival or a moving scenario; or their pleasantness. Next, participants either read the same story a second time or they read another version containing post-event misinformation. A between-subject design was used in Experiment 1 and participants' memory for correct and false information was tested with a recall Experiment 1A or a recognition Experiment 1B test. In Experiment 2 a within-subjects design was used and participants' memory for correct and false information was tested with a recall Experiment 2A or recognition Experiment 2B test. In total 198 students Experiment 1A=54, Experiment 1B=48, Experiment 2A=48, Experiment 2B=48 participated in the study. Results showed that words rated within a context, regardless of the specic context, were more resilient to post-event misinformation than words that were not rated. However, there were no differences between the survival, moving or pleasantness contexts with regard to correct or false recall or recognition. Overall, survival advantage was not observed for neither correct nor false memory. Results did not demonstrate a consistent survival advantage for decreasing the post-event misinformation effect.

Anahtar Kelimeler

Memory, False Memory, Post-Event Misinformation Effect, Survival Context

Kaynakça

• Bekerian, Debra A. ve John M. Bowers. “Eyewitness Testimony: Were We Misled?” Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, & Cognition 9.1 (1983): 139-145.
• Bransford, John D. ve Jeffery J. Franks. “The Abstraction of Linguistic Ideas.” Cognitive Science 2.4 (1971): 331-350.
• Christiaansen, Robert E. ve Kathleen Ochalek. “Editing Misleading Information From Memory: Evidence for The Co-Existence of Original and Post-Event Information.” Memory and Cognition 11.5 (1983): 467-475.
• Estes, William K. "Processes of Memory Loss, Recovery, and Distortion." Psychological Review 104.1 (1997): 148-169.
• Hashtroudi, Shahin ve diğerleri. "Aging and Qualitative Characteristics of Memories for Perceived and Imagined Complex Events." Psychology & Aging 5.1 (1990): 126.
• Howe, Mark L. ve Mary H. Derbish. "On the Susceptibility of Adaptive Memory to False Memory Illusions." Cognition 115.2 (2010): 252-267.
• Johnson, Marcia K. ve Carol L. Raye. "False Memories and Confabulation." Trends in Cognitive Sciences 2.4 (1998): 137-145.
• Johnson, Marcia K. ve diğerleri. "Source Monitoring." Psychological Bulletin 114.1 (1993): 3-28. --. "The Consequences for Memory of Imagining in Another Person's Voice."
• Memory & Cognition 16.4 (1988): 337-342.
• Kang, Sean ve diğerleri. "The Mnemonic Advantage of Processing Fitness-relevant Information." Memory & Cognition 36.6 (2008): 1151-1156.
• Klein, Stanley ve diğerleri. "Decisions and The Evolution of Memory: Multiple Systems, Multiple Functions." Psychological Review 109.2 (2002): 306-329.
• Lindsay, Stephen ve diğerleri. "Developmental Changes in Memory Source Monitoring." Journal of Experimental Child Psychology 52.3 (1991): 297-318. --. "Eyewitness Suggestibility and Source Similarity: Intrusions of Details from One
• Event into Memory Reports of Another Event." Journal of Memory and Language 50.1 (2004): 96-111.
• Loftus, Elizabeth. "Our Changeable Memories: Legal and Practical Implications." Neuroscience 4.3 (2003): 231-234.
• Loftus, Elizabeth ve John C. Palmer. "Reconstruction of Automobile Destruction." Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior 13.5 (1974): 585-589.
• Mather, Mara ve diğerleri. "Evaluating Characteristics of False Memories: Remember/Know Judgments and Memory Characteristics Questionnaire Compared." Memory & Cognition 25.6 (1997): 826-837.
• McCloskey, Michael ve Maria Zaragoza. "Misleading Postevent Information and Memory for Events: Arguments and Evidence Against Memory Impairment Hypotheses." Journal of Experimental Psychology: General 114.1 (1985): 1-16.
• Mısırlısoy, Mine ve Suzan Ceylan. (2014). "Olay Sonrası Yanlış Bilgi Paradigması: Yaşlanma ve Stresin Etkisi.” Türk Psikoloji Yazıları 17.33 (2014): 60-73.
• Nairne, James S. ve Josefa N. S. Pandeirada. “Adaptive Memory: Ancestral Priorities And The Mnemonic Value of Survival Processing.” Cognitive Psychology 61.1 (2010): 1-22.
• --. “Congruity Effects in the Survival Processing Paradigm.” Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition 37.2 (2011): 539-549.
• Nairne, James S. ve diğerleri. “Adaptive Memory: Survival Processing Enhances Retention.” Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition 33.2 (2007): 263-273.
• --. “Adaptive Memory: The Comparative Value of Survival Processing.” Psychological Science 19.2 (2008): 176-180.
• Otgaar, Henry ve Tom Smeets. “Adaptive Memory: Survival Processing Increases both True and False Memory in Adults and Children.” Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition 36.4 (2010): 1010
• Otgaar, Henry ve diğerleri. “Picturing Survival Memories: Enhanced Memory for Fitness-Relevant Processing Occurs for Verbal and Visual Stimuli.” Memory & Cognition 38.1 (2010): 23-28.
• Packman, Janet L. ve William F. Battig. “Effects of Different kinds of Semantic Processing on Memory for Words.” Memory & Cognition 6.5 (1978): 502-508.
• Roediger, Henry L. “Memory Illusions.” Journal of Memory and Language 35.2 (1996): 76-100.
• Roediger, Henry L. ve diğerleri. “Misinformation Effects in Recall: Creating False Memories Through Repeated Retrieval.” Journal of Memory and Language 2 (1996): 300-318.
• Roediger, Henry L. ve Kathleen B. McDermott. “Creating False Memories- Remembering Words not Presented in Lists.” Journal of Experimental Psychology-Learning Memory and Cognition 21.4 (1995): 803-814.
• Sayar, Filiz. “Hayatta Kalma Belleği: Hayatta Kalma Süreci Etkisi ve Kuramsal Yaklaşımlar.” Literatür Sempozyum 9.1, (2016): 40-44.
• --. “Kırsal Kesimde ve Kentte Yaşayan Ev Hanımlarının Hayatta Kalma Belleği Açısından Karşılaştırılması.” Literatür Sempozyum 3.1 (2014): 2-7.
• Schacter, Daniel L. ve diğerleri. “The Cognitive Neuroscience of Constructive Memory.” Annual Review of Psychology 49.1 (1998): 289-318.
• Seamon, John G. ve diğerleri. “Can Survival Processing Enhance Story Memory? Testing The Generalizability of The Adaptive Memory Framework.” Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition 38.4 (2012): 1045
• Simons, Daniel J. “The Value of Direct Replication.” Perspectives on Psychological Science 9.1 (2014): 76-80.
• Van Overschelde ve diğerleri. “Category Norms: An Updated and Expanded Version of the Battig and Montague (1969) Norms.” Journal of Memory and Language 3 (2004): 289-335.
• Weinstein, Yana ve diğerleri. “Can the Survival Recall Advantage be Explained by Basic Memory Processes?” Memory & Cognition 36.5 (2008): 913-919.