BİR KARADENİZ KÖYÜ'NDE SAĞLIK VE HASTALIKLARA YÖNELİK KAVRAYIŞLAR

Yıl 2017, Cilt: 57 Sayı: 2, 981 - 999, 01.01.2017

Oya Topdemir Koçyiğit

Öz

Bu makalede, Kastamonu'nun Araç ilçesinde bulunan Akıncılar Köyü'nde yaşayan köylülerin hastalık örüntüleri ve hastalıklara yönelik kavrayışları konu edildi. Makalenin amacı, köylülerin hastalıkları nasıl ifade ettiğine yer vererek modern ve halk tıbbı/geleneksel tıbba yaklaşımlarını göstermek ve her iki tıbbi uygulamanın da kırsal alan yaşantısındaki yerini ortaya koymaktır. Yapılan araştırmadan elde edilen bulgulara göre sağlıklı kalmak köyde oldukça önemsenmekle birlikte köylülerin, geçirdikleri hastalıkları değerlendirme biçimi, hastalığın türüne göre çeşitlilik göstermektedir. Köylüler sağlık sorunlarını çoğunlukla modern tıptan cevap alacak şekilde çözmeye çalışsa da köyde günümüzde büyü gibi geleneksel uygulamalar da tıbbi arayışların önemli bir parçası olarak görülmektedir. Köylülerin gündelik yaşamlarında büyüyle temas kurmadıklarını belirtmelerine karşılık büyü, başa gelen kimi olayların ve psikolojik sorunların kaynağı olarak görülebilmekte ve yaşam öykülerinin çerçevesini belirleyebilmektedir. Bu çalışma, büyünün, köyde psikolojik, kültürel ve toplumsal işlevleri olduğuna dikkat çekerek büyünün köyde olağan dışı olarak görülen kimi olguları açıklamada önemli bir işlevi olduğunu iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Hastalık, Modern Tıp, Halk Tıbbı, Geleneksel Tıp, Psikolojik Sorunlar, Büyü

COMPREHENSIONS ON HEALTH AND DISEASES IN A BLACK SEA VILLAGE

Öz

This paper discusses the disease patterns of the villagers who live in Village Akıncılar located in Araç county of Kastamonu, and their perception of diseases. The purpose of the paper is to examine the ways in which the villagers express diseases, and demonstrate their approach toward modern and folk medicine/traditional medicine, and to reveal the place of both medical practices in rural area life. According to ndings of the research although staying healthy is paid great signicance by the villagers the manner in which the villagers assess their diseases vary depending on the type of disease. Although the villagers usually try to solve their health problems through modern medicine, traditional practices including magic are deemed to be signicant part of medical pursuit today. Despite the villagers' account in which they pointed out not to have anything to do with magic in their daily lives, magic could be deemed the source of certain incidents and psychological problems, and could determine the framework of their life stories. This study draws attention to the fact that magic has psychological, cultural and social functions in the village, claiming that magic has a signicant function in explaining certain facts deemed as extraordinary in the village.

Anahtar Kelimeler

Health, Disease, Modern Medicine, Folk Medicine, Traditional Medicine, Psychological Problems, Magic

Kaynakça

• Bates, Daniel G. 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji İnsanın Doğadaki Yeri. Trans. Suavi Aydın. İstanbul: Bilgi, 2009.
• Bock, Philip K. İnsan Davranışının Kültürel Temelleri: Psikolojik Antropoloji. Trans. N.Serpil Altuntek. İstanbul: İmge, 2001.
• “Çernobil Nedir.” Web. 2 Agust 2017.
• “Çernobil’in etkisi hâlâ sürüyor.” 10 April 2011. Web. 2 Ağust 2017.
• Doğayı ve Çevreyi Koruma Derneği (DOĞADER), “Çernobil Nükleer Kazası Kurbanlarının Acı Hikâyeleri.” Web. 2 Agust 2017.
• Emiroğlu, Vedia. “Tıbbi Antropolojinin Gelişimi, Alanı ve Tıbbi Antropolojide Kuramsal Yaklaşımlar.” Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi 5.2-3 (1987): 175-191.
• Güleç, Cengiz. “Anadolu Kültüründe Hastalık Sağlık Kavramlarına Transkültürel Bakış.” Klinik Psikiyatri Dergisi 3.1 (2000): 34-39.
• Gürler, Gözde. Bir Kastamonu Köyü “Akıncılar”. Yayınlanmamış Lisans Bitirme Çalışması. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Antropoloji Anabilim Dalı, 2006.
• Hayran, Osman. “Sağlık ve Hastalık”. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi 23 (2012): 82-85.
• Kottak C. Philip. Antropoloji-İnsan Çeşitliliğine Bir Bakış. Trans. Serpil N. Altuntek. Ankara: Ütopya, 2002.
• Lévi-Strauss, Claude. Din ve Büyü. 2th ed. Trans. Ahmet Güngören. İstanbul: Yol, 1983.
• Lindemann, Mary. Erken Modern Avrupa’da Tıp ve Toplum. Trans. Mehmet Doğan. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, 2013.
• Malinowski, Bronislaw. Büyü, Bilim ve Din. 2th ed. Trans. Saadet Özkal. İstanbul: Kabalcı, 2000.
• Mauss, Marcel. Sosyoloji ve Antropoloji. 3th ed. Trans. Özcan Doğan. Ankara: DoğuBatı, 2011.
• Morris, Brian. Din Üzerine Antropolojik İncelemeler: Bir Giriş Metni. Trans. Tayfun Atay. Ankara: İmge, 2004.
• Özbudun, Sibel and Uysal Gülfem. 50 Soruda Antropoloji. İstanbul: Bilim ve Gelecek, 2012.
• Saran, Nephan. Antropoloji. İstanbul: İnkılâp, 1989.
• Sıcakkanlı, Ayça. Kırsal Alanda Kadın: Kastamonu İli Araç İlçesi Akıncılar Köyü’nün Sosyal-Kültürel ve Ekonomik Açıdan İncelenmesi. Yayınlanmamış Lisans Bitirme Çalışması. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Antropoloji Anabilim Dalı, 2006.
• Temren, Belkıs. Din Antropolojisi Açısından İnanç ve Din Olgusuna İlişkin Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 38 1.2 (1998): 301-311.
• Topdemir Koçyiğit, Oya. Kentsel Yaşamın Sosyo-Kültürel Açıdan Sağlığa Yansıması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji Anabilim Dalı, 2011.
• ---. Köy Gerçeği: Kastamonu İli Araç İlçesi Sosyal Antropolojik Açıdan Akıncılar Köyü’nde Yaşam. Yayınlanmamış Lisans Bitirme Çalışması. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Antropoloji Anabilim Dalı, 2006.
• Türkdoğan, Orhan. Toplumsal Yapı ve Sağlık-Hastalık Sistemi. İstanbul: IQ Kültür Sanat, 2006.