RUSÇA FİİLLERDEKİ GÖRÜNÜŞ TÜRLERİNİN TÜRKÇEYE AKTARILMASINDA GÖRÜLEN FARKLILIKLAR

Yıl 2017, Cilt: 57 Sayı: 2, 1208 - 1223, 01.01.2017

Leyla Çiğdem Dalkılıç

Öz

Farklı dil ailelerine mensup olan Rusça ve Türkçe gramer sisteminin sahip olduğu yapısal farklılıklar özellikle de her iki dilin görünüş ve zaman kategorilerinde belirgin bir şekilde kendini göstermektedir. Karşılaştırmalı çalışmalar ise, yapısal farklılıklar gösteren dillerin sistemsel özelliklerinin daha iyi anlaşılabilmesi için temel yardımcı desteği göstermektedir. Karşılaştırmalı yöntem aracılığıyla Türkçede morfolojik olarak Rusçadaki kadar net bir şekilde bulunmayan görünüş kategorisinin tür kategorisi Rusçadaki yeri, Türkçeye nasıl aktarıldığı ve bu esnada karşılaşılan zorluklar ya da ikilemlerin ortaya konması makalenin amacını oluşturmaktadır. Görünüş kategorisi konuşanın öznel olarak gördüğü, değerlendirdiği yani kendi bakış açısından tanık olduğu olayları betimleyiş biçimidir. Bir anlamda dilsel dünya görüşünü de aktarmaktadır. Bu bağlamda, Rusçada iller her ne kadar mastar hallerinde iken iki farklı türe ait de olsalar, bu durumun anlamsal özellikleri il çekiminde daha çok belirginlik kazanmaktadır. Bu anlamda, kişinin olaya yaklaşımı, bakış açısı ile şekillenen görünüş terimi daha çok mastarda değil çekim ekimde bulunan bir iç anlam olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkçede ise Rusçanın aksine görünüş ayrı bir gramer kategorisi olarak mevcut bulunmamaktadır. İki dil arasında zaman kategorisi açısından yaşanan bu fark belirli çeviri zorluklarını da beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada dilbilgisinde yer alan görünüş kategorisinin birbirinden farklı iki dil ailesinde yer alan Rusça ve Türkçe dillerinde zaman kategorisi çerçevesinde nasıl aktarıldığı karşılaştırmalı olarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Görünüş, Kılınış, Rusça, Türkçe, Zamanlar, İç Anlam, Morfolojik İkilem

THE DIFFERENCES IN TRANSLATION OF RUSSIAN VERBAL ASPECTS FROM RUSSIAN TO TURKISH

Öz

The structural differences in the grammar system of Russian and Turkish, which belong to different linguistic families, appear most strongly in aspect and tense categories of both languages. The comparative studies provide the basic support for a better understanding of the systematic features of languages, which show structural differences. The aim of this paper is to show the use of aspect category in Russian, which is not as clearly present in Turkish as a morphological form as it is in Russian, how it can be translated into Turkish and the difculties or dilemmas encountered in this process. Russian aspect category is the speaker's way of describing and evaluating what he/she saw subjectively, in other words, it is a way of depicting events witnessed from his/her own perspective. In a sense, it also transfers a specic linguistic world view. In that respect, although innitive verbs belong to two different types in Russian, this is a feature which becomes more obvious in verb conjugation. In this sense, “vid” represents an internal meaning, which is more likely to be seen in sufxes, rather than in the innitive form. In Turkish however – unlike in Russian - aspect is not present as a grammar category. The difference in terms of tense category between the two languages brings along certain translation difculties. In this study, the issue of how aspect category is transferred within the framework of tense category in Russian and Turkish will be examined comparatively.

Anahtar Kelimeler

Aspect, Manner of Action, Russian, Turkish, Tenses, Internal Meaning, Morphologic Dilemma

Kaynakça

• Bacanlı, Eyüp. “Türkçe Fiil, Slav Türü Bitmiş Görünüş Bildirebilir mi?” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 6.1 (2009): 43-58.
• Comrie, Bernard. Aspect. An Introduction to the Study of Verbal Aspect and Related Problems. Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1976.
• Dilaçar, Agop. “Türk Fiilinde Kılınışla Görünüş ve Dilbilgisi Kitaplarımız.” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten (1974): 159-171.
• Gvozdev, Aleksandr. Sovremenniy russkiy yazik. Fonetika i morfologiya. Moskow: Prosveshenie, 1973.
• Klein, Wolfgang. Time in Language. New York: London and New York, 1994.
• Koshmider, Ervin. Turetsky glagol i slavyanskiy glagolnıy vid. Voprosı glagolnogo vida. Moskow: izd. inost. Lit., 1962. 382-394.
• Malkoç, Muzaffer. Dilbiliminde Görünüş (Aspekt) ve Kılınış (Aktionsart). 2 May. 2016. E-mail.
• Maslov, Yuri. İzbrannıe trudı. Aspektologiya i obşee yazıkoznanie. Moscow: Languages of Slavic Cultures, 2004.
• Peshkovski, Aleksandr. Russkiy sintaksis v nauchnom osveshenii. Moscow: Languages of Slavic Cultures, 1956.
• Pethruhina, Elena. “Kognitivnıe modeli vremeni v russkoy grammatike”. Sbornik nauchnih statey, posvyashennih yubileyu N.N. Boldireva “Kontseptualnoe prostranstvo yazıka.” Web. 17 May 2016.