İçinde bulunduğumuz çağın bireylere empoze ettiği, “Teknolojinin mekanik ve metalik olmak zorunda olduğu” yanılgısı, çağımızın en büyük yanlış anlaşılmalarından biridir. Teknoloji, en temel anlamda insan aklının ürünü olan ve insan hayatını kolaylaştırmak gayesiyle tasarlanan mamulleri tanımlayan bir sistemdir. Bu bağlamda tarih boyunca birçok teknolojik alet geliştirilmiştir. Bunlardan bazıları doğrudan bilime hizmet etmektedir. Makalemizin konusu da Osmanlı Dönemi'nde son derece yaygın olarak kullanılmış, bilimsel bilgi sayesinde tasarlanmış ve aynı zamanda doğrudan bilimin gelişmesine hizmet etmiş olan iki teknolojik alettir. Bu aletler, yani rubû' el-müceyyeb trigonometrik kadran ve pergâr-ı nisbe sektör birer analog bilgisayar sayılmaktadır. Makalemizde adı geçen astronomi-matematik aletleri detaylı olarak incelenirken, kullanım alanları ve popülerliklerinin sebeplerine de yer verilmektedir. Ayrıca bu esnada adı geçen aletlerin bir sentezi olan Galileo'nun askeri pergeli de -yine bu inceleme kapsamında- gerekli yere oturtulmaya çalışılmıştır.
Matematik Tarihi Teknoloji Tarihi Osmanlı Teknolojisi Osmanlı Matematiği Sektör Pergar-ı Nisbe Trigonometrik (Sinüs) Kadran Rubû
The idea that “Technology needs to be mechanical and metallic” is one of the biggest misunderstandings of our time, which has been imposed on us by the era that we are living in. By the basic denition, technology is a unique product of human intelligence, a system aimed to design tools that will make human life easier. Thus, there have been many technological devices developed to this end since the beginning of history. Some of these devices serve directly science. Our article deals with two devices of such function which were extensively used in the Ottoman era, and which were designed by scientic knowledge while contributing to the development of science. These devices, namely sector and trigonometric quadrant, are considered analogue computers. While examining these devices, we will also point out their area of utilization and the reason for their popularity. This will also consider Galileo's military compass -which is a hybrid device of the quadrant and sector- and its relation to these devices.
History of Mathematics History of Technology Ottoman Technology Ottoman Mathematics Sector Proportional Compass Trigonometric (Sine) Quadrant Quadrant
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 1 Ocak 2017 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 57 Sayı: 1 |
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi - dtcfdergisi@ankara.edu.tr
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.