EGE BÖLGESİ'NDE NEANDERTAL İNSANIN İZLERİ

Yıl 2017, Cilt: 57 Sayı: 1, 524 - 537, 01.01.2017

Kadriye Özçelik

Öz

Ege Bölgesi'nde son yıllarda yürütülen arkeolojik araştırmalar, Homo neandertallerin ürünü olan Orta Paleolitik kültür kalıntılarına ulaşılmasını sağlamıştır. Özellikle Denizli Honaz, Aydınlar ve Kütahya Omartepe Sırtı ve Kureyşler Baraj Gölü Havzası , Moustérien endüstrilere ait oldukça karakteristik yontmataş endüstrilerin bulunduğu alanlardır. Denizli'de uzak kökenli ve çok kaliteli olan çakmaktaşından üretilmiş Orta Paleolitik Moustérien endüstri; iki yüzeyli alet, levallois ve disk biçimli çekirdekler, çeşitli alt tiplerdeki kenar kazıyıcılar, tipik bir moustérien uç, yongalar ve yongalama artıklarından oluşmaktadır. Yoğun buluntu içeren Kütahya Kureyşler Baraj Gölü çevresi Orta Paleolitik endüstri grubu içinde ise quina benzeri kazıyıcıların varlığı belirtilmiştir. Söz konusu buluntu alanlarından ele geçen yontmataş endüstriler tekno-tipolojik özellikleri bakımından Anadolu'nun diğer bölgelerinden yüzeyden ya da stratigrak konum içinden ele geçen Orta Paleolitik endüstrilerle karşılaştırmalar yapmaya olanak sağlayacak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Ege Bölgesi, Orta Paleolitik, Neandertal, Kenar Kazıyıcı, Levallois Çekirdek

NEANDERTHAL TRACES IN AEGEAN REGION

Öz

Archaeological studies conducted recently in Aegean Region have provided to access Middle Paleolithic cultural remains produced by Homo Neanderthals. Especially Denizli Honaz, Aydınlar and Kütahya Omartepe Sırtı and Kureyşler Dam Lake Basin are the areas where the highly characteristic chipped stone industries belong to the Mousterian industry. The Middle Palaeolithic Mousterian industry produced of high-quality and far origin int in Denizli includes biface, levallois and discoid cores along with side scrapers, typical mousterian point, akes and knapping waste products. Within Kütahya Kureyşler Dam Lake Region Middle Paleolithic industry group which is dense in ndings, existence of scrapers like quina has been reported. Paleolithic industry from the mentioned regions is capable of making comparisons with the Middle Paleolithic industry from the other parts of Anatolia whether they are obtained stratigraphically or from the surface in terms of their techno-typological features.

Anahtar Kelimeler

Aegean Region, Middle Paleolithic, Neanderthal, Side-scraper, Levallois Core

Kaynakça

• Alçiçek, Mehmet Cihat. “Historique de la Découverte et des Recherches sur la Calotte Crânienne d’Homo Erectus Archaïque de Kocabaş, Bassin de Denizli, Anatolie, Turquie (History of the Discovery and Research on the Archaic Homo Erectus Skullcap from Kocabaş Denizli Basin, Anatolia, Turkey.” Anthropologie 118. 1 (2014): 8-10.
• Alçiçek, Hülya ve Mehmet Cihat Alçiçek. “Contexte Géographique et Géologique du Site de Kocabaş, Bassin de Denizli, Anatolie, Turquie (Geographic and Geological Context of the Kocabaş site, Denizli Basin, Anatolia, Turkey)” Anthropologie 118. 1 (2014):11-15.
• Bailey, Geoff. “The Palaeolithic of Klithi in its Wider Context.” The Annual of the British School of Athens 87 (1992): 1–28.
• Boulbes, Nicolas ve diğerleri. “Les Grands Mammifères Pléistocènes des Travertins du Bassin de Denizli, Sud-ouest de l’Anatolie, Turquie (The Large Upper
• Villafranchian Mammals From the Denizli Basin Travertines, Southwest
• Anatolia, Turkey)” Anthropologie 118. 1 (2014): 44-73.
• Chevalier, Tony ve diğerleri. “The Endostructural Pattern of a Middle Pleistocene Human Femoral Diaphysis from the Karain E Site (Southern Anatolia, Turkey)” Amerıcan Journal of Physical Anthropology 157. 4 (2015): 648-658.
• Çilingiroğlu, Çiler ve diğerleri. “New Palaeolithic and Mesolithic Sites in the Eastern Aegean: the Karaburun Archaeological Survey Project.” Project Gallery, Antiquity Publications, 2016. 1-6.
• Dinçer, Berkay. “The Paleolithic of Karasu Basin (NW Anatolia)” Arkeoloji’de Bölgesel Çalışmalar Sempozyum Bildirileri/ Regional Studies in Archaeology Symposium Proceedings. Eds. Deniz Burcu Erciyas ve Emine Sökmen, Istanbul, 2014. 23-50.
• Dinçer, Berkay. “Kureyşler Baraj Gölü Havzasında 2014 Yılı Paleolitik Araştırmaları”, Kureyşler Baraj Kurtarma Kazıları 2014 (Kureyşler Dam Rescue Excavations 2014). Eds. Metin Türktüzün ve Serdar Ünan. 2015. 191-209.
• Dinçer, Berkay, Ali Umut Türkcan ve Ferhat Erikan. “Aizanoi 2012 Yılı Paleolitik Buluntuları.” Aizanoi- I. Ed. Elif Özer. Ankara: Bilgin Kültür Sanat, 2014. 2- 18.
• Dinçer, Berkay. “Kuzeybatı Anadolu’da Paleolitik Araştırmalar.” Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 41 (2016): 50-54.
• Efe, Turan. “1988 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir İllerinde Yapılan Yüzey Araştırmaları.” Araştırma Sonuçları Toplantısı VII. (1990): 405-424.
• Hakyemez, Yavuz, Fikret Göktaş ve Tevfik Erkal, “Gediz Grabeninin Kuvaterner Jeolojisi ve Evrimi.” Türkiye Jeoloji Bülteni 56. 2 (2013):1-26.
• Kansu, Şevket Aziz. “Ege (İzmir) Alt Paleolitiğine Ait İlk Not.” Belleten 27.107 (1963): 485-490.
• --. “İzmir Dolaylarında Bulunan İkinci Bir Alt Paleolitik Alete Ait Not.” Belleten 33.129 (1969): 79-80.
• Kappelman, John ve diğerleri. “First Homo Erectus from Turkey and İmplications for Migrations into Temperate Eurasia.” American Journal of Physical Anthropology 135. 1 (2008):110-116.
• Kartal, Gizem. “Karain Mağarası B Gözü Orta Paleolitik Katlaşımının Teknolojik Analizi.” Işın Yalçınkaya’ya Armağan. Ed. Harun Taşkıran, Metin Kartal, Kadriye Özçelik, Beray Kösem ve Gizem Kartal. Ankara: Bilgin Kültür Sanat, 2011. 133-152.
• Kartal, Metin, Eşref Erbil ve Murat Karakoç. “Sakarya ili Tarih Öncesi Arkeolojisi
• Yüzey Araştırması (II), 2014.”, 33.Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. (2016): 387-408,
• Khatib, Samir ve diğerleri. “Etude Stratigraphique, Sédimentologique et Paléomagnétique des Travertins de Denizli (Turquie) Contenant des Restes Fossiles Quaternaires (Stratigraphic, Sedimentological and Paleomagnetic Study of the Kocabaş Travertines, Denizli Basin, Anatolia, Turkey)” Anthropologie 118. 1 (2014): 16-33.
• Lebatard, Anne Elisabeth ve diğerleri. “Dating the Homo Erectus Bearing Travertine from Kocabaş (Denizli, Turkey) at at Least 1.1 Ma.” Earth and Planetary Science Letters 390 (2014): 8-18.
• Lebatard, Anne Elisabeth, Didier Bourlès ve Mehmet Cihat Alçiçek, “Datation des Travertins de Kocabaş par la Méthode des Nucléides Cosmogéniques 26Al/10Be (Dating of the Kocabaş Travertines with the 26Al/10Be Cosmogenic Nuclide Method)” Anthropologie 118. 1 (2014): 34-43.
• Maddy, Darrly ve diğerleri. “The Earliest Securely-Dated Hominin Artefact in Anatolia.” Quaternary Science Rewiews 109 (2015): 68-75.
• Otte, Marcel ve diğerleri. “Long Term Technical Evolution and Human Remains in the Anatolian Palaeolithic.” Journal Humaine Evolution 34. 4 (1998): 413-431.
• Özçelik, Kadriye. “Le Paléolithique Supérieur de la Turquie. Essai de Synthèse.”
• L’Anthropologie 115. 5 (2011): 600-609.
• Özçelik, Kadriye, Gizem Kartal ve Betül Fındık. “Denizli İli Prehistorik Dönem Yüzey Araştırması, 2014.” 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1. (2016): 377-396.
• Özdoğan, Mehmet. “Anatolia From the Last Glacial Maximum to the Holocene Climatic Optimum: Cultural Formations and the Impact of the Environmental Setting.” Paleorient 23. 2 (1997): 25-38.
• Taşkıran, Harun ve Zehra Taşkıran. “İki Yüzeyli Aletlerin Anadolu’daki Dağılımında Yeni Bir Nokta: Afyonkarahisar.” Işın Yalçınkaya’ya Armağan. Ed. Harun Taşkıran, Metin Kartal, Kadriye Özçelik, Beray Kösem ve Gizem Kartal. Ankara: Bilgin Kültür Sanat, 2011. 235-244.
• Van Andel, Tjeerd H. “Late Quaternary Sea-level Changes and Archaeology.” Antiquity 6. 3 (1989): 733-745.
• Van Andel, Tjerd H. ve Judith C. Shackleton “Late Paleolithic and Mesolithic Coastlines of Greece and the Aegean.” Journal of Field Archaeology 9. 2 (1982): 445-454
• Vialet, Amélie, Gaspard Guipert ve Mehmet Cihat Alçiçek. “Homo Erectus Found Still Further West: Reconstruction of the Kocabaş Cranium (Denizli, Turkey)” Comptes Rendus Palevol 11 (2012):89-95.
• Vialet, Amélie ve diğerleri. “La Calotte Crânienne d’Homo Erectus Archaïque de Kocabaş, Bassin de Denizli, Anatolie, Turquie (The Archaic Homo Erectus Skullcap From Kocabaş, Denizli Basin, Anatolia, Turkey)” Anthropologie 118.1 (2014):74-107.
• Yalçınkaya, Işın ve diğerleri. “2005 Yılı Karain Mağarası Kazıları.” 28. Kazı Sonuçları Toplantısı 1. (2007). 539-558.
• Yalçınkaya, Işın ve Kadriye Özçelik. “Karain Mağarası’nın Kültürel ve Çevresel
• Verileri Işığında Anadolu Orta Paleolitik’inin Değerlendirilmesi.” Adalya XV, (2012):1-12.