TOPLUMSAL DÖNÜŞÜM ÇERÇEVESİNDE DEĞİŞEN ANLAM VE KULLANIMLARIYLA “BOŞ ZAMAN” SOSYOLOJİSİ

Yıl 2019, Cilt: 59 Sayı: 2, 1125 - 1148, 01.01.2019

Uğur Zeynep Güven

Öz

Bu çalışmanın temel amacı toplumsal dönüşüm çerçevesinde boş zaman olgusunun değişen anlam, temsil ve kullanımlarını incelemek ve boş zaman sosyolojisinin temel konularını ve güncel yaklaşımlarını, üretim ilişkileri, tüketim örüntüleri ve gündelik hayatın diğer bileşenleri bağlamında ortaya koymaktır. Makalede, boş zaman sosyolojisinin odağa aldığı okul ya da iş hayatı gibi resmi ya da kurumsal bağlardan azade zaman diliminin ne ölçüde boş veya serbest olduğu sorgulanacaktır. Bu doğrultuda literatür taraması gerçekleştirilerek, öncelikle tarihsel bir yaklaşımla boş zaman olgusunun çağlar boyu değişen anlamı değerlendirilmeye çalışılacaktır. Ardından, kültürel etkinlik, spor faaliyetleri ve turizm başta olmak üzere “ciddi” ve “ciddi olmayan” türleriyle gündelik hayatın içinde boş zamanın temsili ve kullanımı tartışılacaktır. Son olarak, dünyadan ve ülkemizden örneklerle boş zaman kavramını merkeze alan akademik çalışmalarda değişen yaklaşımlar ortaya konulacaktır. Her şeyin şimdiki zamanın uzamı içine sıkıştırıldığı günümüzde, boş zamanın, derin düşünce ve değer üretiminden uzak, kalıcılığa ulaşmadan sönümlenen fikirler ve eylemlerle sarılı etkinlikler dizisine indirgenmiş durumda bulunması çalışmanın temel bulguları arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Boş Zaman, Toplumsal Değişme, Kültür, Gündelik Hayat

SOCIOLOGY OF “LEISURE” AND ITS CHANGING MEANINGS AND USES WITHIN THE FRAMEWORK OF SOCIAL TRANSFORMATION

Öz

The main objective of this paper is to analyze the changing meanings, representations and uses of leisure within the framework of social transformation, and put forth the main issues and contemporary approaches in sociology of leisure through relations of production, consumption patterns and other components of everyday life. This article aims to question the extent to which leisure is considered to be a time period freed from all formal and corporate attachments including school and work. By employing literature review, this article first seeks to evaluate the changing meaning of leisure throughout different historical periods. The article then discusses the uses of leisure in everyday life with regard to its different types, both serious and casual, including cultural, sportive and touristic leisure activities. Lastly, in light of the examples from Turkey and around the world, contemporary academic perspectives on leisure studies will be covered. The main findings of the article state that leisure has been reduced to a series of activities, surrounded by ideas and practices far from contemplation and value creation, fading before reaching the stage of permanence in our contemporary era of an endless present time.

Anahtar Kelimeler

Leisure, Social Change, Culture, Everyday Life

Kaynakça

• Adorno, Theodor ve Max Horkheimer. Dialectics of Enlightenment. London: Verso Books, 1979.
• Aytaç, Ömer. “Boş Zaman Üzerine Kuramsal Yaklaşımlar.” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12. 1 (2002): 231-260.
• Başarangil, İlke. “Akademisyenlerin Boş Zaman Aktivitelerine Katılımı İş Tatmini ve İş Verimliliği: Kırklareli Üniversitesi’nde Bir Araştırma.” Turizm Akademik Dergisi 5.2 (2018): 155-170.
• Baudrillard, Jean. La société de consommation. Paris: Denoel, 1970.
• --. Pour une critique de l’économie politique du signe. Paris: Gallimard, 1972.
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Modernite. Çev. Sinan Çavuş. İstanbul: Can Yayınları, 2017.
• Bell, Daniel. “The Coming of Post-Indsutrial Society.” Social Stratification. Class, Race and Gender in Sociological Perspective. Ed. David Grusky. Colorado: Westview, 2008. 966-978. .
• “Boş zaman etkinliği.” Ruhbilimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu. Web. Erişim 27 Mart 2019.
• “Boş zaman etkinliği.” Toplumbilimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu. Web. Erişim 27 Mart 2019.
• Brightbill, Charles Kestner. The challenge of leisure. Englewood Cliffs: Prentice-Hall, 1961
• Castells, Manuel. The Rise of the Network Society. 2nd Edition. Cambridge: Wiley and Blackwell, 2009.
• Dumazedier, Joffre. Toward a society of leisure. New York: Elsevier, 1967.
• Finkelstein, Joanne ve Rob Lynch. “Eating out and the Appetite for Leisure.” A Handbook of Leisure Studies. Ed. Chris Rojek, Susan Shaw ve A.J. Tony Veal. Wiltshire: Palgrave Macmillan, 2006. 404-417.
• Finn, Mick, Martin Elliot-White ve Mike Walton. Tourism& Leisure Research Methods Data Collection, analysis and interpretation. Edinburgh: Pearson Longman, 2000.
• “Freizeit.” Deutsch-Englisch Wörterbuch. Langenscheidt Wörterbuch Online. Web. Erişim 17 Mart 2019.
• Han, Byung-Chul. Zamanın Kokusu: Bulunma Sanatı Üzerine Felsefi Bir Deneme. Çev: Şeyda Öztürk. İstanbul: Metis, 2018.
• International Journal of the Sociology of Leisure. Springer Link. Social Sciences, Sociology Journal 41978. Web. 12 Temmuz 2019.
• Jameson, Frederic. Postmodernism or the Cultural Logic of Late Capitalism. NY: Routledge, 1984.
• Jenkins, John ve John Pigram. Encyclopedia of Leisure and Outdoor Recreation. NY: Routledge, 2003.
• Journal of Leisure Research. National Recreation and Park Association, 1969. Web. 15 Nisan 2019.
• Kelly, John. Leisure, Identities and Interactions. London: Allen& Unwin, 1983.
• Kraus, Richard. Recreation and Leisure in Modern Society. Glenview, IL: Scott, Foresman and Company, 1984.
• “Leisure.” English Dictionary. Oxford Dictionaries Online. Web. Erişim 17 Mart 2019.
• “Loisir.”Dictionnaire français. Dictionnaires Larousse français en ligne. Web. Erişim 17 Mart 2019.
• Lyotard, Jean François. La Condition Postmoderne. Paris: Minuit, 1979.
• Noe, Francis. “A comperative typology of leisure in nonindustrialized society.” Journal of Leisure Research 2. 1 (1970): 30-42.
• Özdemir, Selman ve diğerleri. “Türkiye Taş Kömürü Kurumu Genel Müdürlüğü’nde Çalışan Yeraltı İşçilerinin Boş Zamanlarını Değerlendirme Alışkanlıklarının Belirlenmesi." 9.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı. Muğla.2006. 9-15.
• Pine, Joseph II ve James Gilmore. “Welcome to the experience economy.” Harvard Business Review 4 (1998): 97-105.
• Parry, N.C.A. “Sociological contributions to the study of leisure.” Leisure Studies 2. 1 (1983): 57-81.
• Stebbins, Robert (2006). “Serious Leisure. The Arts and Entertainment: Situating Leisure in the Creative Economy.” A Handbook of Leisure Studies. Eds. Chris Rojek, Susan Shaw ve A.J. Tony Veal. Wiltshire: Palgrave Macmillan, 2006. 448-456.
• Stevenson, Deborah. “The Arts and Entertainment: Situating Leisure in the Creative Economy.” A Handbook of Leisure Studies. Ed. Chris Rojek, Susan Shaw ve A.J. Tony Veal. Wiltshire: Palgrave Macmillan, 2006. 354-363.
• Stokowski, Patricia. Leisure in Society, A Network Structural perspective. NY: Mansell Publishing, 1994.
• Riesman, David. “Work and leisure in post-industrial society.” Mass leisure. Ed. Eric Larrabee ve Rolf Meyersohn. Glencoe: The Free Press, 1960. 363–388.
• Sommers, Mary Catherine. “Contemplation and Action in Aristotle and Aquinas.” Aristotle in Aquinas’s Theology. Ed. Gilles Emery ve Matthew Levering. Oxford: Oxford University Press, 2015. 167-186.
• Tel, Mikail ve Bahadır Köksalan. “Günümüzde Yeni Bir Boş Zaman aktivitesi olarak İnternet: Öğretim Üyeleri Örneği.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 8 (2009): 262-272.
• Terzioğlu, Ahmet ve Mehmet Yazıcı. “Üniversite Öğrencilerinin Boş Zamanlarını Değerlendirme Anlayış ve Alışkanlıkları: Atatürk Üniversitesi Örneği.” Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 5.2 (2003): 1-31.
• Tezcan, Mahmut. Sosyolojik Açıdan Boş Zamanların Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 1982.
• The Academy of Leisure Sciences. The Academy of Leisure Sciences, 2011. Web. 11 Nisan 2019.
• Veal, A.J. Tony. Whatever Happened to the Leisure Society?. Routledge Critical Leisure Studies. Routledge, 2019.
• --. The Elusive Leisure Society. Fourth Edition. University of Sydney: School of Leisure, Sport and Tourism Publications, 2009.
• Veblen, Thornstein. Theory of the leisure class: An economic study of institutions. New York: Macmillan, 1899.
• Weber, Max. Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Çev. Zeynep Gürata. İstanbul: Ayraç Yayıncılık, 2008.
• Wilson, Robert. “The courage to be leisured.” Social Forces 60. 2 (1981): 282-303.
• World Leisure Journal. World Leisure Organization, 1952. Web. 15 Nisan 2019.
• Zukin, Sharon. “Reconstructing the authenticity of place.” Theory and Society 40. 2, (2011): 161–165.
• Zuzanek, Jiri. “Leisure and Time.” A handbook of Leisure Studies. Ed. Chris Rojek, Susan M. Shaw ve A.J. Tony Veal. Wiltshire: Palgrave Macmillan, 2006. 185- 202.