DÜRRENMATT'IN “ŞÜPHE” ADLI POLİSİYE ROMANINDA KURGU VE ÜSLUP

Yıl 2019, Cilt: 59 Sayı: 2, 1149 - 1169, 01.01.2019

Betül Yalçınkaya Akçit

Öz

İlk örnekleri 19. yüzyılda görülen polisiye romanların ortaya çıkışıyla birlikte günlük hayattan gerçeklerin ve toplumsal olayların polisiye romanlarda işlendiği görülmektedir. Polisiye romanlar hızlı tüketilmeleri ve genelde yazarlarının edebî kaygı gütmeyişi gibi sebeplerle yığın edebiyatı altında değerlendirilmiştir. Böyle olsa da okurun polisiye romandaki aktif katılımı, başından sonuna içinde yer aldığı kovalamaca ve sonunda suçlunun adalete teslim edilmesi, okura belki de diğer romanlarda bulamadığı bir okuma zevki verdiğinden, polisiye romanların popülerliği 21. Yüzyılda bile devam etmektedir. Önemli bir edebiyatçı ve oyun yazarı olan Friedrich Dürrenmatt da maddi kaygılar nedeniyle polisiye roman yazmıştır. Dürrenmatt, yazdığı polisiyelerle türün şablon özelliklerinin sınırlarını aşmış ve türe yeni bir soluk getirmiştir. Polisiyelerinde kullandığı üslup da eserlerinin yığın edebiyatı altında yer alan polisiye romanlardan farklılaşmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, Dürrenmatt'ın “Şüphe” 1951 adlı polisiye romanı iki aşamada incelenmiştir. Birinci inceleme aşamasında söz konusu roman, klâsik polisiye anlatıların kurgusal özelliklerine göre incelenmiş ve bu özelliklerle örtüşen ya da onlardan ayrılan yerleri gösterilmiştir. İkinci aşamada ise roman edebî metinlerde üslubu belirleyen unsurlara göre ele alınmıştır. Sonuçta Dürrenmatt'ın “Şüphe” adlı polisiye romanının klâsik polisiye anlatıların kurgusal özelliklerinden farklılaştığı ve taşıdığı üslup özellikleriyle yığın edebiyatı altında değerlendirilemeyeceği gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Friedrich Dürrenmatt, Polisiye Roman, Üslup, Yığın Edebiyatı, Şüphe

STRUCTURE AND STYLE IN DÜRRENMATT'S CRIME NOVEL SUSPICION

Öz

Since the emergence of the first samples of detective novels in the 19th century, it can be observed that themes of these novels were adapted from the daily life and social sphere. Since they are consumed in a short time and the authors do not generally pursue a literal concern, detective novels have been considered as a part of trivial literature. Since the reader's active participation in the novel, particularly in the chase throughout the novel, and bringing the culprit to justice eventually give a distinct pleasure to the readers- an experience that they might not find in other genres-, detective novels are still popular in the 21st century. Friedrich Dürrenmatt, an important litterateur and playwright, also wrote detective novels due to financial concerns. Thanks to his detective novels, Dürrenmatt overstepped the template features of the genre and brought a new breath to it. In this study, Dürrenmatt's detective novel, Suspicion 1951 is examined in two parts. In the first part, Suspicion is analysed in detail according to the fictional features of classical crime narratives, and the points overlapping with those features or different from them are highlighted and discussed. In the following part, the novel is analysed according to the elements that determine the style of literary texts. This study argues that Dürrenmatt's detective novel differs from the fictional features of classical crime narratives through an analysis of its stylistic features, and that his novels are not likely to be evaluated under trivial literature.

Anahtar Kelimeler

Friedrich Dürrenmatt, Crime Novel, Style, Trivial Literature, Suspicion

Kaynakça

• Chesterton, Gilbert Keith. “Verteidigung und Dedektivgeschichten” Der Kriminalroman I – Zur Theorie und Geschichte einer Gattung. Ed. Jochen Vogt. München: Fink Verlag, 1992. 95.
• Dürrenmatt, Friedrich. Der Verdacht. Köln: Rohwolt, 1989.
• --. “Theaterprobleme” Gesammelte Werke, Bd. 7: Essays, Gedichte. Zürich: Diogenes, 1996.
• --. Über Friedrich Dürrenmatt. Zürich: Diogenes, 1986.
• Götting, Ulrike. Der deutsche Kriminalroman zwischen 1945 und 1970. Wetzlar: Kletsmeier, 1998.
• Klotz, Aiga. Kinder- und Jugendliteratur in Deutschland 1840–1950: Band IV: R–S. Stuttgart: Springer Verlag, 2016.
• Knox, Ronald. “Polisiyenin On Emri” Virgül 5 Şubat 1998: 7.
• Nusser, Peter. Der Kriminalroman. Stuttgart: Springer Verlag, 2003.
• Proll, Harry. “Die Wirkung der Kriminalromane” Der Kriminalroman I – Zur Theorie und Geschichte einer Gattung. Ed. Jochen Vogt. München: Fink Verlag, 1992. 500.
• Riedlinger, Stefan. Tradition und Verfremdung. Marburg: Tectum Verlag, 2007.
• Roloff, Bernhard ve Georg Seeblen. Cinayet Sineması Polisiye Sinemanın Tarihi ve Mitolojisi, Sinemanın Temelleri-3. İstanbul Alan Yayıncılık, 1997.
• Schmid, Wolf. Elemente der Narratologie. Berlin/Boston: Walter de Gruyter, 2014.
• Sowinski, Bernhard. Stilistik. Stiltheorien und Stilanalysen. Stuttgart: Metzler Verlag, 1991.
• Suerbaum, Ulrich. “Der gefesselte Detektivroman. Ein gattungstheorethischer Versuch” Der Kriminalroman. Poetik – Theorie – Geschichte. Ed. Jochen Vogt. München: Fink Verlag, 1998. 84-96.
• Van Dine, S.S. “Twenty rules for writing detective stories” American Magazine, The American Federation of Arts. 1928: 26-30.
• Vikman, Sanna. Zur Subkategorisierung der Kriminalliteratur am Beispiel von zwei Kriminalromanen: Happy birthday, Türke (1987) von Jakob Arjouni und Der Hahn ist tot (1993) von Ingrid Noll. Vaasa Üniversitesi. 2008. Web. 22.11.2019.