TÜRKİYE'DE YAPILAN HOMOFOBİ ÇALIŞMALARINA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 1, 409 - 439, 01.01.2018

İrem Metin Orta Selin Metin Camgöz

Öz

Eşcinsel bireyler, toplumda önyargı ve ayrımcılıkla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu türden olumsuz tutum ve davranışları tanımlamak amacıyla araştırmacılar homofobi kavramını ortaya koymuştur. Homofobi, toplumun her alanını ilgilendiren ve farklı disiplinler tarafından çalışılması gereken önemli bir konudur. Özellikle, örneklemleri Türkiye’den seçilen homofobi çalışmalarının sayısı son yıllardabelirgin bir artış göstermiştir. Ancak, bu çalışmalar farklı disiplinler tarafından yürütülmekte, yöntem, örneklem, ölçüm araçları ve analiz türleri bakımından pek çok farklılık göstermektedir. Dolayısıyla, bu çalışmanın amacı, homofobi üzerine yapılmış olan, Türkiye örneklemli görgül, kuramsal ve derleme türündeki bilimsel makaleleri bir araya getirmek ve bulguları özetleyerek sistematik bir şekilde ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, ulusal ve uluslararası bilimsel dergide yayınlanan 35 adet makale çalışmaya dâhil edilmiş ve temel bulgular özetlenerek okuyucuya sunulmuştur. Bu çalışmalar: a Eşcinselliğe ve eşcinsellere yönelik tutumları ve bunlarla ilişkili olan sosyal psikolojik değişkenleri ele alan çalışmalar, b eşcinselliğe ilişkin tutumların ölçülmesi amacıyla ölçeklerin geliştirildiği veya Türkçe’ye uyarlandığı çalışmalar, c eşcinsellerin/LGBT bireylerin nasıl algılandıkları ve onlara ilişkin kalıpyargıları ele alan çalışmalar, d eşcinsel/LGBT bireylerin sosyal ve bireysel alanda karşılaştıkları sorunları ve bunların sosyal ve psikolojik sonuçlarını ele alan çalışmalar ve son olarak e eşcinsellere ilişkin tutumların değişip değişmediğine odaklanan çalışmalar şeklinde gruplandırılabilir. Bu derleme, alan yazınına, eksik olan noktaların tespit edilmesi ve gelecek çalışmalarda ele alınabilecek konulara yol göstermesi bakımından katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık, Cinsel Yönelim, Eşcinsel, Eşcinsellik, Eşcinsel-Karşıtı Tutumlar, LGBT, Homofobi

A GENERAL OVERVIEW ON RESEARCH ON HOMOPHOBIA IN TURKEY

Öz

Homosexuals encounter prejudice and discrimination in society. Accordingly, scholars have introduced the term ‘homophobia’ to define these negative attitudes and behaviors. Homophobia is an important topic related to all aspects of life and needs to be studied by different disciplines. Specifically, the number of studies on Turkish samples has shown an increase in the last few years. However, the research is carried out by different disciplines and there is a great diversity in terms of method, sample, instrument and type of analysis. Therefore, the purpose of this study is to incorporate empirical, theoretical and review studies into homophobia among Turkish samples and summarize their findings in a systematic way. To this end, 35 studies in national and international journals are included and main findings are summarized. The research can be grouped as the following: a the studies investigating attitudes toward homosexuality and homosexuals as well as social psychological variables related to homophobia, b the studies conducted either to develop a scale on homophobia or to adapt a scale into Turkish, c the studies exploring how people perceive homosexuals/LGBT individuals and related stereotypes, d the studies addressing the social and personal problems encountered by homosexuals/LGBT individuals and their consequences, and lastly e the studies focusing on the interventions on changing homophobic attitudes. This review contributes to the literature in terms of identifying the missing points in the previous studies and enlightening new topics for future research.

Anahtar Kelimeler

Discrimination, Sexual Orientation, Homosexual, Homosexuality, Anti-Homosexual Attitudes, LGBT, Homophobia

Kaynakça

• Amerikan Psikoloji Derneği (American Psychological Association). Answers to your questions: For a better understanding of sexual orientation and homosexuality, 2008. Web. 20 Aralık 2017.
• Assembly, UN General. Universal Declaration of Human Rights, 1948. Web. 20 Aralık
• Bayer, Ronald. Homosexuality and American psychiatry: The Politics of Diagnosis. Princeton University Press, 1981.
• Ciocca, Giacomo ve diğerleri. "Psychoticism, Immature Defense Mechanisms and a Fearful Attachment Style Are Associated with a Higher Homophobic Attitude." The Journal of Sexual Medicine 12.9 (2015): 1953-1960.
• Cesur-Kılıçarslan, Seher ve Toprak Işık. "Being LGBTI in Turkey: Views of Society, Rights and Violations." Journal of Strategic Resource in Social Sciences 3.1 (2017): 1-20.
• Çırakoğlu, Okan Cem. "Perception of Homosexuality Among Turkish University Students: The Roles of Labels, Gender, and Prior Contact." The Journal of Social Psychology 146.3 (2006): 293-305.
• Detenber, Benjamin H. ve diğerleri. "Influence of Value Predispositions, Interpersonal Contact, and Mediated Exposure on Public Attitudes Toward Homosexuals in Singapore." Asian Journal of Social Psychology 16.3 (2013): 181-196.
• Doğan, Sultan ve diğerleri. "Development and Reliability Study of Homosexuality Attitudes Scale: A Preliminary Study." Anatolian Journal of Psychiatry 9 (2008): 84-90.
• Duyan, Veli ve Gülsüm Duyan. "Turkish Social Work Students’ Attitudes Toward Eexuality." Sex Roles 52.9-10 (2005): 697-706.
• Duyan, Veli ve Selahattin Gelbal. "Lezbiyen ve Geylere Yönelik Tutum (LGYT) Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması." HIV/AIDS Dergisi 7.3 (2004): 106-112.
• Dürüst, Çiğdem ve Mehmet Çağlar. "Lgbtq Bireylerin Sosyal ve Bireysel Yaşam Algılarının Değerlendirilmesi." Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling (TIJSEG) 4.2 (2016) :33-48.
• Ertan, Cihan. "Homofobi: İnternet Gazetelerinde Okuyucu Yorumlarındaki Eşcinsellere Yönelik Tutumlar ve Söylemler." ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar 3.2 (2010): 1-17.
• Eskin, Mehmet, Hadiye Kaynak-Demir ve Sinem Demir. "Same-Sex Sexual Orientation, Childhood Sexual Abuse, and Suicidal Behavior in University Utudents in Turkey." Archives of Sexual Behavior 34.2 (2005): 185-195.
• Eslen-Ziya, Hande ve Yasin Koç. "Being a Gay Man in Turkey: Internalised Sexual Prejudice as a Function of Prevalent Hegemonic Masculinity Perceptions." Culture, Health &Sexuality 18.7 (2016): 799-811.
• Esmer, Yılmaz. Türkiye Değerler Araştırması, 2011. Web. 10 Aralık 2017.
• Gelbal, Selahattin ve Veli Duyan. "Attitudes of University Students Toward Lesbians and Gay Men in Turkey." Sex Roles 55.7-8 (2006): 573-579.
• Gelgeç-Bakacak, Ayça ve Pınar Ōktem. "Homosexuality in Turkey: Strategies for Managing Heterosexism." Journal of Homosexuality 61.6 (2014): 817-846.
• Gençöz, Tülin ve Murat Yüksel. "Psychometric Properties of the Turkish Version of the Internalized Homophobia Scale." Archives of Sexual Behavior 35.5 (2006): 597-602.
• Gökçeoğlu, Arife ve diğerleri. Psikologlar için LGBTİ’lerle Çalışma Klavuzu. İstanbul: Toplumsal Dayanışma için Psikologlar Derneği (TODAP), 2017.
• Göregenli, Melek. "Gruplararası İlişki İdeolojisi Olarak Homofobi." Anti-Homofobi Kitabı: Uluslararası homofobi karşıtı buluşma içinde. Ankara: Kaos GL Ki- tapları 2009. 9-16.
• Güler, Ceyhun. "Türkiye Sendikal Hareketi İçinde Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliği Temelli Ayrımcılıkla Mücadele Üzerine Bir Değerlendirme." Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi (MSG) 17.64 (2017): 15-28.
• Güney, Neslihan, Eda Kargı ve Aybike Çorbacı-Oruç. "Üniversite Öğrencilerinin Eşcinsellik Konusundaki Görüşlerinin İncelenmesi." Turkish Journal of HIV/AIDS 7 (2004): 131-137.
• Herek, Gregory M. "Beyond" homophobia": A Social Psychological Perspective on Attitudes toward Lesbians and Gay Men." Journal of Homosexuality 10.1-2 (1984): 1-21.
• --."Attitudes toward Lesbians and Gay Men Scale." Handbook of Sexuality-Related Measures (1998): 392-394.
• --."The Psychology of Sexual Prejudice." Current Directions in Psychological Science 9.1 (2000): 19-22.
• Herek, Gregory M. ve John P. Capitanio. "Some of My Best Friends" Intergroup Contact, Concealable Stigma, and Heterosexuals' Attitudes Toward Gay Men and Lesbians." Personality and Social Psychology Bulletin 22.4 (1996): 412
• Herek, Gregory M. ve diğerleri."Correlates of Internalized Homophobia in a Community Sample of Lesbians and Gay Men." Journal-Gay and Lesbian Medical Association 2 (1998): 17-26.
• Herek, Gregory M. ve Eric K. Glunt. "Interpersonal Contact and Heterosexuals’ Attitudes toward Gay Men: Results from a National Survey." Journal of Sex Research 30.3 (1993): 239-244.
• Hudson, Walter W. ve Wendell A. Ricketts. "A Strategy for the Measurement of Homophobia." Journal of Homosexuality 5.4 (1980): 357-372.
• Institute of Medicine [IOM].The Health of Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender People: Building a Foundation for Better Understanding, 2011. Web. 15 Aralık 2017.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Family, Self, and Human Development Across Cultures: Theory and Applications. London: Lawrence Erlbaum Associates, 2007.
• Kandiyoti, Deniz. "Patterns of Patriarchy: Notes for an Analysis of Male Dominance in Turkish Society." Women in Modern Turkish Society 5 (1995): 306-318.
• Kaos, G. L., LGBT News Turkey ve IGLHRC. Human Rights Violation of LGBT Individuals in Turkey, 2015. Web. 14 Aralık 2017.
• Kite, Mary E. ve Bernard E. Whitley Jr. "Sex Differences in Attitudes toward Homosexual Analysis." Personality and Social Psychology Bulletin 22.4 (1996): 336-353. Behaviors, and Civil Rights a Meta
• Korkmaz, Nimet Haşıl ve Vildan Ünal. "Examination of Students’ Attitudes Toward Homosexual Athletes—A Case Study of Sports Sciences Faculty of Uludağ University." US-China Education Review 5.10 (2015): 682-691.
• Oksal, Aynur. "Turkish Family Members’ Attitudes toward Lesbians and Gay Men." Sex Roles 58.7-8 (2008): 514-525.
• Okutan, Nur ve Ayda Büyükşahin-Sunal. "Eşcinsellere Yönelik Tutumlar, Cinsiyetçilik ve Romantik İlişkilerle İlgili Kalıpyargılar: Yetişkin Bağlanma Biçimleri Açısından Bir Değerlendirme." Türk Psikoloji Yazıları 14.27 (2011): 69-77.
• Okutan, Nur, Ayda Buyuksahin Sunal ve Nuray Sakallı Uğurlu. "Comparing Heterosexuals’ and Gay Men/Lesbians’ Responses to Relationship Problems and the Effects of Internalized Homophobia on Gay Men/Lesbians’ Responses to Relationship Problems in Turkey." Journal of Homosexuality 64.2 (2017): 218-238.
• Özeren, Emir. "Sexual Orientation Discrimination in the Workplace: A Systematic Review of Literature." Procedia-Social and Behavioral Sciences 109 (2014): 1203-1215.
• Öztürk, Mustafa, B. "Sexual Orientation Discrimination: Exploring the Experiences of Lesbian, Gay and Bisexual Employees in Turkey." Human Relations 64.8 (2011): 1-20.
• Öztürk, Pınar ve Yeliz Kındap. "Lezbiyenlerde İçselleştirilmiş Homofobi Ölçeğinin Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi." Türk Psikoloji Yazıları 14.28 (2011): 24-35.
• Sakallı, Nuray. "Application of the Attribution-Value Model of Prejudice to Homosexuality." The Journal of Social Psychology 42.2 (2002): 264-271.
• --."The Relationship Between Sexism and Attitudes Toward Homosexuality in a Sample of Turkish College Students." Journal of Homosexuality 42.3 (2002): 53-64.
• --. "Pictures of Male Homosexuals in the Heads of Turkish College Students: The Effects of Sex Difference and Social Contact on Stereotyping." Journal of Homosexuality 43.2 (2003): 111-126.
• Sakallı, Nuray ve Ozanser Uğurlu. "Effects of Social Contact with Homosexuals on Heterosexual Homosexuality." Journal of Homosexuality 42.1 (2002): 53-62. University Students' Attitudes Towards
• --."The Effects of Social Contact with a Lesbian Person on the Attitude Change Toward Homosexuality in Turkey." Journal of Homosexuality 44.1 (2003): 111-119.
• Sakallı-Uğurlu, Nuray. "Eşcinsellere İlişkin Tutumlar: Türkiye’de Yapılan Görgül Çalışmalar." Türk Psikoloji Yazıları 9.17 (2006): 53-69.
• Sanberk, İsmail, Metehan Çelik ve Mehmet Gök. "An Investigation of University Students’ Homophobia Levels Regarding Gender and Gender Roles." Journal of Human Sciences 13.3 (2016): 4011-4019.
• Saraç, Leyla. "Sporda Homofobi Ölçeği: Türkçeye Çevrilmesi ve Adaptasyonu." Spor Bilimleri Dergisi 19.4 (2008): 238-249.
• Saraç, Leyla ve Necat Toprak. “Sporcu Kimliği ve Homofobi İlişkisinin Sporcu Üniversite Öğrencisi Adayları Örnekleminde İncelenmesi.” Spormetre 15.2. (2017): 79-84.
• Saraç, Leyla ve Zeynep Ebem-Rahim. "Sporda Homofobi: Erkek ve Kadın Üniversite Öğrencilerinin Karşılaştırılması." Spor Bilimleri Dergisi 20.3 (2009): 104-116.
• Sargın, Nurten ve Osman Cırcır. "The Attitudes of Prospective Teachers towards Homosexuality: A Case Study in Konya." International Journal of Psychology and Educational Studies 1.1 (2015): 17-24.
• Shidlo, Ariel. “Internalized Homophobia: Conceptual and Empirical Issues in Measurement”. Lesbian and Gay Psychology: Theory, Research and Clinical Application. Ed. Beverly Grene ve Gregory M. Herek. Thousand Oaks, CA: Sage, 1994.176-205.
• Szymanski, Dawn M. ve Y. Barry Chung. "Internalized Homophobia in Lesbians." Journal of Lesbian Studies 7.1 (2002): 115-125.
• Şah, Umut. "Türkiye’deki Gençlerin Cinsel Yönelimlere İlişkin Sosyal Temsilleri." Türk Psikoloji Yazıları 14.27 (2011): 88-99.
• --."Eşcinselliğe, Biseksüelliğe ve Transseksüelliğe İlişkin Tanımlamaların Homofobi ve LGBT Bireylerle Tanışıklık Düzeyi ile İlişkisi." Psikoloji Çalışmaları Dergisi 32.2(2012): 23-49.
• Ummak, Esra ve Mehmet Bilgin. "Homofobiyle Baş Etme Grup Rehberliği Programına İlişkin Deneysel Bir Çalışma." Current Research in Education 3.2 (2017): 35-50.
• Weiner, Bernard. "An Attributional Theory of Achievement Motivation and Emotion." Psychological Review 92.4 (1985): 548-573.
• Whitley, Bernard E. "The Relationship of Sex-Role Orientation to Heterosexuals' Attitudes Toward Homosexuals." Sex Roles 17.1 (1987): 103-113.
• Whitley, Bernard E.ve Stefanía Ægisdóttir. "The Gender Belief System, Authoritarianism, Social Dominance Orientation, and Heterosexuals' Attitudes Toward Lesbians and Gay Men." Sex Roles 42.11 (2000): 947-967.
• Whitley, Bernard E.ve Sarah E. Lee. "The Relationship of Authoritarianism and Related Constructs to Attitudes Toward Homosexuality." Journal of Applied Social Psychology 30.1 (2000): 144-170.
• Yalçınoğlu, Nilgül ve Ayşe Emel Önal. "Eşcinsel ve Biseksüel Erkeklerin İçselleştirilmis Homofobi Düzeyi ve Sağlık Üzerine Etkileri." Turkish Journal of Public Health 12.2 (2014): 100-112.
• Yüzgün, Arslan. "Homosexuality and Police Terror in Turkey."Journal of Homosexuality 24.3-4 (1993): 159-170.