“SÜR VE BAĞLA”: İNGİLİZ ROMANINDAKİ ATLARA İNSANSONRASI GÖZLERLE BAKMAK

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 1, 931 - 954, 01.01.2018

Sinan Akıllı

Öz

“Romanın yükselişi” hakkındaki akademik tartışmalarda çoğunlukla kabul edildiği üzere İngiliz romanının evrimi 1740ların ortasından sonra bir sıçrama yaşamıştır. Bu dönemi takip eden yüz yıllık süre içerisinde, yani 1840ların sonuna kadar, İngiliz romanı hızlı bir biçimde olgunluğa erişmiştir. Bu tarihsel dönem birçok akademisyen tarafından Antroposen çağının başlangıcı olarak kabul edilen Endüstri Devrimi’nin de tarihsel yoğunluk noktası ile neredeyse bire bir olarak örtüşmektedir. ‘Erken Antroposen Çağı’ olarak nitelendirilebilecek olan bu yüz yıllık dönemin neredeyse tam ortasında James Watt’ın buharlı lokomotifi icadı 1784 da yer almaktadır. Watt’ın icadı, o dönemde Britanya’daki insan toplumunun işaret, üretim-tüketim ve değiş-tokuş sistemlerinde insanlardan sonra en fazla eyleyici güce sahip hayvanlar olan atların yerini Viktorya Çağı’nın sonuna gelindiğinde “beygir gücü” ve “demir at”ların aldığı bir süreci başlatmıştır. Ancak, bu yüz yıllık sürede atlar sadece İngiltere’nin şehirlerinde ve kırsal bölgesinde çalışmaya devam etmekle kalmamış, aynı zamanda da İngiliz romanında “anlatısal iş yükü” taşımaya devam etmiştir. On dokuzuncu yüzyılın ortasında yaşanan Darwin Devrimi ile de bu kez insan-at ilişkilerinin ontolojik boyutlarına ilişkin algı bağlamında bir değişim yaşanmıştır. İnsanlar ve hayvanlar arasındaki ontolojik sürekliliğe ilişkin Darwinci anlayış, İngiliz romanında da yansımalarını bulmuştur. Bu arka plan üzerinde, bu makalede öncelikle Antroposen bağlamı “romanın yükselişi” tartışması ile ilişkilendirilmektedir. Daha sonra da, insansonrası bir eleştirel konumdan bakılarak, Henry Fielding’in Joseph Andrews 1742 , Jane Austen’ın Northanger Manastırı Northanger Abbey 1818 ve Emily Brontë’nin Uğultulu Tepeler Wuthering Heights 1848 adlı romanlarına atıfla canlı atların “anlatısal eyleyiciliği,” George Eliot’ın Silas Marner 1861 ve Thomas Hardy’nin Tess Tess of the d’Urbervilles 1891 adlı romanlarına ilişkin olarak da ölü atların “anlatısal eyleyiciliği” tartışılmakta ve örneklendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsansonrasıcılık, Hayvan Çalışmaları, Edebiyatta Atlar, İngiliz Romanı, Antroposen

“RIDE AND TIE”: LOOKING AT HORSES IN THE ENGLISH NOVEL THROUGH POSTHUMAN EYES

Öz

Within the scholarly debate regarding the “rise of the novel,” one of the commonly agreed views is that from around the mid-1740s onward the English novel leapt forward in its evolution. In the century that followed, that is until the late 1840s, the canonical English novel rapidly grew into maturity. This historical period almost perfectly coincided with the historical core of the Industrial Revolution, which is considered as the beginning of the Anthropocene by many scholars. Almost in the middle of this century-long period, which may be called the ‘Early Anthropocene Age,’ stood James Watt’s invention of a working steam locomotive 1784 . Watt’s invention started a process in which horses that were the nonhuman animals with the greatest agential power in the signification, production-consumption, and exchange systems of the human society in Britain began to be replaced with “horse power” and “iron horses” by the end of the Victorian period. However, during this century the horse continued not only to perform actual labor in England in the cities and in the countryside, but also to do narrative work in English fiction. With the Darwinian Revolution of the mid-nineteenth century, yet another shift occurred, but this time in the perception of the ontological dimensions of human-horse relationships. The Darwinian understanding of the ontological continuity between humans and animals also found its reflections in English fiction. On this background, this paper first puts the Anthropocene context in dialogue with the “rise of the novel” debate. Then, from a posthumanist critical position it discusses and illustrates the “narrative agency” of living horses with reference to Henry Fielding’s Joseph Andrews 1742 , Jane Austen’s Northanger Abbey 1818 , Emily Brontë’s Wuthering Heights 1848 , and that of dead horses in George Eliot’s Silas Marner 1861 and Thomas Hardy’s Tess of the d’Urbervilles 1891 .

Anahtar Kelimeler

Posthumanism, Animal Studies, Horses in Literature, English Novel, Anthropocene

Kaynakça

• Akıllı, Sinan. “Hayvan Çalışmaları ‘İnsan-merkezci’ Olmaktan Kurtulabilir mi?: ‘İnsansonrası’ Kuramların Sundukları.” Şarkî Edebiyat ve Sanat Dergisi 1.2 (2017): 64-76.
• Austen, Jane. Northanger Manastırı. 1818. Çev. Hamdi Koç. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
• Barad, Karen. Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham, NC: Duke UP, 2007.
• --. “Posthumanist Performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to Matter.” Signs: Journal of Women in Culture and Society 28.3 (2003): 801- 831. Web. 29 Ocak 2016.
• Baudrillard, Jean. Jean Baudrillard: Selected Writings. 2. Basım. Ed. Mark Poster. Stanford: Stanford UP, 2001.
• Brontë, Emily. Uğultulu Tepeler. 1847. Çev. Naciye Akseki Öncül. İstanbul: Can Yayınları, 1983.
• Carter, Bob ve Nickie Charles. “Animals, Agency and Resistance.” Journal for the Theory of Social Behaviour 43.3 (2013): 322-340. Web. 4 Kasım 2015.
• Cohn, Elisha. “‘No insignificant creature’: Thomas Hardy’s Ethical Turn.” Nineteenth-Century Literature 64.4 (2010): 494-520. Web. 4 Kasım 2015.
• Crutzen, Paul J. ve Eugene F. Stoermer. “The Anthropocene.” Global Change Newsletter 41 (2000): 17-18. Web. 29 Ocak 2016.
• Darwin, Charles. The Descent of Man and Selection in Relation to Sex. 1871. Rev. Basım. Chicago: Conkey Co Publishers, 1874.
• Davis, Lennard J. Factual Fictions: The Origins of the English Novel. Philadelphia, PA: U of Pennsylvania P, 1996.
• Doreé, Gina. M. Victorian Fiction and the Cult of the Horse. Aldershot: Ashgate, 2006.
• Eliot, George. Silas Marner. 1861. Çev. Cem Alpan. İstanbul: Can Yayınları, 2011.
• Fielding, Henry. Joseph Andrews. 1742. Çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Frey, Anne. “A Nation without Nationalism: The Reorganization of Feeling in Austen’s Persuasion.” Novel: A Forum on Fiction 38.2/3 (2005): 214-234. Web. 29 Ocak 2016.
• Fudge, Erica. “Introduction to Special Edition: Reading Animals.” Worldviews 4 (2000): 101-113. Web. 4 Kasım 2015.
• Hardy, Thomas. Tess of the d’Urbervilles. 1891. Çev. Özgür Umut Hoşafçı. İstanbul: Martı Yayınları, 2015.
• Landry, Donna. Asil Hayvanlar: İngiliz Kültürünü Değiştiren Doğulu Atlar. İstanbul: E Yayıncılık, 2015. Çev. Sinan Akıllı. Noble Brutes: How Eastern Horses Transformed English Culture. Baltimore: The Johns Hopkins UP, 2008.
• --. The Invention of the Countryside: Hunting, Walking and Ecology in English Literature, 1671–1831. Houndmills: Palgrave Macmillan, 2001.
• Laycock, Sarah. Yazara mesaj. 13 Nisan 2017. E-posta.
• Leavis, Queenie D. “The Englishness of the English Novel.” Higher Education Quarterly 35.2 (1981): 149-171. Web. 29 Ocak 2016.
• Marx, Karl. Capital: A Critique of Political Economy. Cilt. 1. Çev. Ben Fowkes. New York: Penguin, 1990.
• McDowell, Paula. The Invention of the Oral: Print Commerce and Fugitive Voices in Eighteenth-Century Britain. Chicago, IL: The U of Chicago P, 2016.
• McKeon, Michael. “Generic Transformation and Social Change: Rethinking the Rise of the Novel.” Cultural Critique 1 (1985): 159-181. Web. 29 Ocak 2016.
• Nayar, Pramod. K. Posthumanism. Cambridge: Polity Press, 2014.
• Nimmo, Richie. “Bovine Mobilities and Vital Movements: Flows of Milk, Mediation and Animal Agency.” Animal Movements, Moving Animals: Essays on Direction, Velocity and Agency in Humanimal Encounters. Ed. J. Bull. Uppsala: Uppsala UP, 2011. 57-74.
• Oppermann, Serpil. “Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü.” Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat. Ed. Serpil Oppermann. Ankara: Phoenix, 2012. 9-57.
• --. “Material Ecocriticism and the Creativity of Storied Matter.” Frame 26.2 (2013): 55-69. Web. 25 Mayıs 2016.
• Ortiz-Robles, Mario. Literature and Animal Studies. New York: Routledge, 2016.
• Robertson, Francis. Print Culture: From Steam Press to Ebook. New York, NY: Routledge, 2013.
• Ruddiman, William F. “The Anthropogenic Greenhouse Era Began Thousands of Years Ago.” Climatic Change 61 (2003): 261–93. Web. 29 Ocak 2016.
• Rustick, Susan M. “Held Hostage by the Anthropocene.” Thinking about Animals in the Age of the Anthropocene. Ed. Morten Tİnnessen, Kristin Armstrong Oma ve Silver Rattasepp. Lanham, MD: Lexington Books, 2016. 3-18.
• Schmidgen, Wolfram. “Undividing the Subject of Literary History: From James Thomson’s Poetry to Daniel Defoe’s Novels.” Eighteenth-Century Poetry and the Rise of the Novel Debate. Ed. Kate Parker ve Courtney Weiss Smith. Lewisburg, PA: Bucknell UP, 2014. 87-104.
• “Semiosis.” Merriam-Webster Online. Web. 29 Ocak 2016.
• Steffen, Will ve diğerleri. “The Anthropocene: Conceptual and Historical Perspectives.” Philosophical Transactions of the Royal Society 369 (2011): 842– 867. Web. 26 Nisan 2016.
• Tİnnessen, Morten ve Kristin Armstrong Oma. “Introduction: Once upon a Time in the Anthropocene.” Thinking about Animals in the Age of the Anthropocene. Ed. Morten Tİnnessen, Kristin Armstrong Oma ve Silver Rattasepp. Lanham, MD: Lexington Books, 2016. vii-xix.
• Wheeler, Wendy. The Whole Creature: Complexity, Biosemiotics and the Evolution of Culture. London: Lawrence & Wishart, 2006.
• Wolfe, Cary. “Human, All Too Human: ‘Animal Studies’ and the Humanities.” PMLA 124.2 (2009): 564-575. Web. 4 Kasım 2015.
• Wood, Steven. Yazara mesaj. 13 Nisan 2017. E-posta.