GAZİ AHMET MUHTAR PAŞA'NIN İTALYA SEYAHATİ 1884

Yıl 2019, Cilt: 59 Sayı: 1, 453 - 472, 01.01.2019

Merve Cemile Sönmez

Öz

Gazi Ahmet Muhtar Paşa özellikle Yemen, Girit İsyanlarında ve 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşındaki başarılarıyla bilinen değerli bir Osmanlı askeri ve sadrazamıdır. Ömrünün büyük bir bölümü savaşlarla ve isyanları bastırmakla geçen paşaya döneminin padişahları tarafından değer verilmiş ve paşa yüksek rütbelerle ve nişanlarla taltif edilmiştir. Paşa, Sultan Abdülaziz ile birlikte Avrupa seyahatine çıkmasından yaklaşık yirmi sene sonra Sultan II. Abdülhamit tarafından o dönem iyi ilişkiler sürdürülen Almanya ve İtalya'ya birer yıl arayla “fevkalade elçi” sıfatıyla gönderilmiştir. Bu seyahatlerin amacı hem Avrupa'daki askeri gelişmeleri takip etmek, hem de padişah tarafından krallara gönderilen hediyeleri götürmekti, herhangi diplomatik bir neden içermemekteydi. Bu çalışmada, Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın 1884 yılı Ocak ayında İtalya'ya yaptığı seyahat Osmanlı arşiv belgelerine, Osmanlı ve İtalya basınına göre incelenmiştir. Paşa ayrıca beraberindekilerle birlikte gün gün ne yaptıklarını, kral ve kraliçe ile görüşmelerini, hangi konulardan bahsedildiğini, neler yaşadıklarını ve nerelere gittiklerini rapor haline getirmiş ve padişaha layiha olarak sunmuştur. Bu layiha Osmanlı Devleti ve İtalya tarihleri açısından önemli bazı detaylar içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Gazi Ahmet Muhtar Paşa, II. Abdülhamit, İtalya, Umberto I, Roma, Layiha

GHAZI AHMET MUHTAR PASHA'S TRIP TO ITALY 1884

Öz

Gazi Ahmet Muhtar Pasha was a notable Ottoman soldier and grand vizier, and he is especially known for his successful acts during Yemen and Crete movements, and during the 1877-1878 Ottoman-Russian War, which is known as the '93 War. Sultans of his time appreciated and rewarded Muhtar Pasha, whose almost entire life passed with wars, rebellions, high degrees, and nishans. Pasha, after going to Europe with Sultan Abdulaziz almost twenty years ago, was sent as the “extraordinary ambassador” to Germany and Italy, which were having good relationships with the Ottoman Empire that time, by Sultan Abdulhamid II. The reasons for these trips were both to follow the military developments in Europe and present gifts to the kings, and there were not any diplomatic reasons. In this study, the trip of Gazi Ahmet Muhtar Pasha to Italy in January, 1884 is examined in the light of Ottoman archival documents and Ottoman and Italian press of that time. Pasha also prepared a report including what they did with his group on a day to day basis, his meeting with the king and the queen, what they talked about, what they lived and where they went, and he presented this report as layiha to the sultan. This layiha includes some important details about the Ottoman and Italian histories.

Anahtar Kelimeler

Gazi Ahmet Muhtar Pasha, Abdulhamit II, Italy, Umberto I, Roma, Layiha

Kaynakça

• Atakan, Rauf. Müşir Gazi Ahmet Muhtar Paşa. Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, 1984.
• Corriere Della Sera. 23 Aralık 1883; 27 Aralık 1883; 4 Ocak 1884;, 7 Ocak 1884; 11 Ocak 1884; 12 Ocak 1884; 14 Ocak 1884; 15 Ocak 1884.
• Gazi Ahmet Muhtar Paşa. Sergüzeşt-i Hayatımın Cild-i Evveli. İstanbul: Tarih Vakfı, 1996.
• --. Sergüzeşt-i Hayatımın Cild-i Sanisi. İstanbul: Tarih Vakfı, 1996.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal. Osmanlı Devrinde Son Sadrıazamlar. İstanbul: İş Bankası, 2013.
• La Stampa. 23 Aralık 1883; 4 Ocak 1884; 8 Ocak 1884; 9 Ocak 1884; 13 Ocak 1884; 14 Ocak 1884.
• Mehmet Arif Bey. Başımıza Gelenler. İstanbul: Babıali Kültür, 2005.
• Ruzname-i Ceride-i Havadis. 4 Rebiyülevvel 1301; 10 Rebiyülevvel 1301; 13 Rebiyülevvel 1301.
• Tercüman-ı Hakikat. 4 Rebiyülevvel 1301; 13 Rebiyülevvel 1301; 15 Rebiyülevvel 1301;16 Rebiyülevvel 1301; 6 Rebiyülahir 1301; 25 Rebiyülevvel 1301, 1 Rebiyülahir 1301; 6 Rebiyülahir 1301.
• Turan, Şerafettin. Türkiye-İtalya İlişkileri, Metis Yayınları, İstanbul, 1990.
• Uçarol, Rıfat. Gazi Ahmet Muhtar Paşa (Askeri ve Siyasi Hayatı): Bir Osmanlı Paşası ve Dönemi. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1976.
• BOA, DH. SAİDd, 22/91, 29/12/1255.
• BOA, HR. TH, 49/31, 21/1/1884.
• BOA, İ.DH, 905/71920, 2/3/1301.
• BOA, İ. HR, 337/21737, 2/3/1301; 337/21743, 30/3/1301; 337/21744, 1/4/1301; 292/18398, 14/4/1301; 337/21739, 25/3/1301.
• BOA, Y.A.HUS. 176/15-1, 7/3/1301; 176/15-9, 15/3/1301; 176/15-8, 20/3/1301; 176/22, 13/3/1301.
• BOA, Y.EE. 87/1, 30/3/1301; 62/27, 21/3/1301.
• BOA, Y.PRK. NMH, 2/64, 3/3/1301.