TÜRKİYE'NİN ULUSAL BİLİM VE TEKNOLOJİ POLİTİKALARINDA BİLGİ YÖNETİMİNE YAKLAŞIM: 2000 YILI SONRASI İÇİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 60 Sayı: 2, 505 - 533, 01.01.2020

Selda Ekici Bülent Yılmaz

Öz

Türkiye'de 2000 yılı ve sonrasında oluşturulan ulusal bilim-teknoloji politikalarında bilgi yönetimine yaklaşımı ve bakış açısını ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada, bilgi yönetimi kavramının çerçevesi “bilgi kaynakları, bilgi hizmetleri, bilgi sistemleri ve bilgi altyapısı” unsurlarını içeren bilgi politikası bağlamında çizilmiş, bilginin elde edilmesi, bilimsel ve teknik yöntemlerle düzenlenmesi ve sunulması anlamıyla ele alınmıştır. Araştırma kapsamında belirlenen amaca ulaşabilmek için 2000 ve sonrası dönemde oluşturulmuş 116 adet bilim-teknoloji politika belgesi içerik analizi tekniğinden yararlanılarak incelenmiştir. Elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda, bilimteknoloji politikalarının sürekli ve istikrarlı bir biçimde geliştirildiği ancak Türkiye'nin eğitim, insan gücü gibi mevcut altyapı eksiklikleri nedeniyle tam olarak uygulanamadığı görülmüştür. Bilgi yönetimi ile ilgili hedefler e-devlet politikaları kapsamında oluşturulan strateji ve eylem planları ile uygulamaya konulmuştur. Ancak bilgi yönetimi unsurları ile ilgili politikaların tek tek ve farklı bağlamlarda ele alındığı, bilgi sistemleri ve bilgi altyapısı unsurlarına daha çok ağırlık verildiği, bilgi yönetimi unsurları ile ilgili politikaların tasarlanmasında ve uygulanmasında bilgi yöneticilerinin yer almadığı tespit edilmiştir. Bilim-teknoloji politikalarının bilgi yönetimi ilke ve uygulamalarını içerecek biçimde tasarlanması konusunda bilinç ve farkındalığın oluşturulması gerektiği düşünülmektedir. Böylece bilim-teknoloji politikalarının organik bir parçası olan bilgi yönetimi, ilgili politika hedefleri ile birlikte var olacak, gelişecek ve diğer taraftan bilim-teknoloji politikalarının hedefleri bilgi yönetimi ile desteklenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları, Bilgi Yönetimi, Bilgi Kaynakları, Bilgi Hizmetleri, Bilgi Sistemleri, Bilgi Altyapısı, Türkiye

THE APPROACH OF INFORMATION MANAGEMENT IN TURKEY'S NATIONAL SCIENCE AND TECHNOLOGY POLICIES: AN EVALUATION FOR 2000 AND LATER

Öz

The aim of this research is to examine Turkey's national science and technology policies designed in the year 2000 and after according to the approach of information management. The framework of the concept of information management discussed in this study is an information policy approach consisting of elements which information sources, information services, information systems, and information infrastructure. Information management has defined as the acquisition of information, its arrangement with scientific and technical methods, and its presentation. 116 national science and technology policies, designed in 2000 and after, were analyzed in order to achieve the purpose determined within the scope of the research. According to data obtained from policies, science and technology policies consistently and steadily have improved, but they have not been fully implemented due to the lacks of existing infrastructure such as education and manpower. The findings show that the goals of information management put into practice in the scope of electronic government policies. But it was observed that policies related to information management elements were handled individually and in different contexts, more emphasis was given to information systems and information infrastructure elements, and information managers were not involved in the design and implementation of policies related to information management elements. It is thought that awareness and perception should be created in order to design science-technology policies to include information management principles and practices. Thus, information management, which is an organic part of science-technology policies, will coexist with related policy objectives, develop and the objectives of science-technology policies will be supported by information management.

Anahtar Kelimeler

National Science and Technology Policies, Information Management, Information Sources, Information Services, Information Systems, Information Infrastructures, Turkey

Kaynakça

• Akçomak, Semih. “Türkiye’nin Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikası Neleri
• Başaramadı?” Sarkaç 14 Temmuz 2018. Web. 13 Ağustos 2020.
• Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. Resmi Gazete Sayı: 30473 (Mükerrer), 9 Temmuz, 2018.
• Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Resmi Gazete Sayı: 30479, 15 Temmuz, 2018.
• Baller, Silja Baller, Soumitra Dutta ve Bruno Lanvin, eds. The Global Information Technology Report 2016: Innovating in the Digital Economy. Geneva: World Economic Forum, 2016. Web. 23 Haziran 2020.
• Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Resmi Gazete Sayı: 30474, 10 Temmuz, 2018.
• Çakmak, Tolga ve Bülent Yılmaz. “Bellek Kurumlarında Dijitalleştirme ve Dijital Koruma: Türkiye’deki Uygulamaların Analizi.” Bilgi Dünyası 18. 1 (2017): 49- 91.
• Çapar, Bengü. “Bilgi Yönetimi: Nasıl Bir Insan gücü?” Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı. Ed. Tahir Büyükakın ve Figen Büyükakın. İstanbul: Beta, 2003. 421–432.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Resmi Gazete Sayı: 30480, 16 Temmuz 2018.
• Dinç, Dilek Temiz. “1980 Sonrası Türkiye’de Uygulanan Teknoloji Politikaları ve Türkiye Açısından Teknolojik Gelişme Göstergeleri.” Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 28 (2020): 119-136.
• European Commission. eGovernment Benchmark 2019. Web. 12 Ağustos 2029.
• Koyuncu, Hüseyin. “Türkiye'nin Ar-Ge Harcaması Ne Kadar? En Çok Hangi Ülkeler Ar-Ge'ye Yatırım Yapıyor?” Euronews 3 Temmuz 2020. Web. 14 Ağustos 2020.
• Köseoğlu, Özer ve Yılmaz Demirci. “Türkiye’de Büyük Veri ve Veri Madenciliğine İlişkin Politika ve Stratejiler: Ulusal Politika Belgelerinin Stratejik Analizi.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 22.15 (2017): 2223-2239.
• Külcü, Özgür. Bilgi Kuramı ve Bilgi Yönetimi: Kuramsal Bilginin Oluşumu ve Toplumsal Bilgiye Dönüşümü. İstanbul: Hiperlink, 2018.
• Montviloff, Victor. National Information Policies: A Handbook on the Formulation, Approval, Implementation and Operation of a National Policy on Information. Paris: UNESCO, 1990.
• Odabaş, Hüseyin. “Bilgi Yönetimi ve Yükseköğrenim Kurumlarında Kurumsal Açık Erişim”. XIII. Türkiye'de İnternet Konferansı. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 22-23 Aralık 2008.
• OECD. The Digitalisation of Science, Technology and Innovation: Key Development and Policies. Paris: OECD, 2020. Web. 25 Haziran 2020.
• OECD. Main Science and Technology Indicators. Paris: OECD, 2019. Web. 25 Haziran 2020.
• Özdaş, Nimet. Bilim ve Teknoloji Politikası ve Türkiye. Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu [TÜBİTAK], 2000.
• Scopus. Scimago Journal and Country Rank, 2020. Web. 12 Ağustos 2020.
• T.C. Başbakanlık. E-Türkiye Girişimi Eylem Planı. Web.23 Haziran 2020.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı, Dijital Dönüşüm Ofisi. Dijital Türkiye Projesi. Web. 12 Ağustos 2020.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, Bilgi Toplumu Dairesi. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı. Web. 23 Haziran 2020.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2013. Web. 25 Haziran 2020.
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB). Bilim Teknoloji ve Yenilik Göstergeleri. Web. 12 Ağustos 2020.
• T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. 2016-2019 Ulusal E-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı. Erişim adresi: Web. 23 Haziran 2020.
• TÜBİTAK. Altıncı Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) Toplantısı: Kararlar ve İlgili Dokümanlar. Ankara: TÜBİTAK, 2000.Web. 23 Haziran 2020.
• TÜBİTAK. Yedinci Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) Toplantısı: Gelişmelere İlişkin Değerlendirmeler ve Kararlar. Ankara: TÜBİTAK, 2001.Web. 23 Haziran 2020.
• TÜBİTAK. ULAKNET Tarihçesi, 2013. Web. 23 Haziran 2020.
• TÜBİTAK. Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları 2003-2023 Strateji Belgesi. Ankara: TÜBİTAK, 2004.Web. 23 Haziran 2020.
• TÜİK. Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İstatistikleri, 2018. Web. 23 Haziran 2020.
• Yılmaz, Bülent ve Ömer Dalkıran. “Türkiye’nin Bilim-Teknoloji Politikalarında Kütüphane Kurumuna Yaklaşım.” Bilgi Dünyası 13. 1 (2012): 57-81.
• Yun-Seok, Lee ve Kim Jae-Sung. “The Present Status and Analysis of Science & Technology Information (STI) Service Policy in Korea: Centered on Representative National STI Institute.” Government Information Quarterly 26 (2009): 516–524.