ANKARA İLİ KEÇİÖREN İLÇESİ'NDE AÇIK YEŞİL ALANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 60 Sayı: 2, 776 - 802, 01.01.2020

Emre Keloğlu , Kerime Karabacak

Öz

Kentsel açık yeşil alanlar sürdürülebilir kentsel gelişimi hedefleyen stratejik bir planlama aracıdır. Kentleşmenin önemli bir yönü olan açık yeşil alanlar kent nüfusunun fiziksel, sosyal ve psikolojik refahlarını iyileştirerek yaşam kalitesini artırmaktadırlar. Kentlerde her geçen gün yeşil alanlara olan talebin de artmasıyla, özellikle gelişmekte olan pek çok ülkede kentlerdeki yüksek düzeyde kentleşme ve genişleyen eşitsizlikler nedeniyle yeşil alanların değerlendirilmesi gerekmektedir. Türkiye'nin ve Ankara'nın en kalabalık ilçelerinden biri olan Keçiören ilçesi çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Keçiören İlçesi'nin metropol alanında bulunan 45 mahalle çalışmaya dahil edilmiştir. Türkiye'de kişi başına düşen açık yeşil alanların standardı 10 m²/kişidir. Ancak şehir parkı olmayan alanlarda kişi başına açık yeşil alan 6,5 m² olarak da ele alınmaktadır. Çalışma alanında kent parkı olmamasından dolayı her iki standarda göre değerlendirme yapılmıştır. Keçiören İlçesi kentsel alanında bulunan 45 adet mahallede mevcut durumda 4.737.740 m²'lik alana sahip 526 adet aktif açık yeşil alan olduğu ve kişi başına 5,2 m² açık yeşil alan düştüğü belirlenmiştir. 6,5 m²/kişi eşiğini 9 mahallenin aştığı, geri kalan 36 mahallenin ise bu oranı sağlayamadığı tespit edilmiştir. Ayrıca Keçiören Belediyesi tarafından yapılması planlanan açık yeşil alanların tamamlanması durumunda; 7.360.341 m²'lik açık yeşil alana sahip olacağı ve kişi başına düşen açık yeşil alanın 8 m² düzeyine yükseleceği belirlenmiştir. Genel olarak çevre yolunun kuzeyinde yer alan yakın zamanda kentsel dönüşüme girmiş yeni yapılaşan çevre mahallelerde açık yeşil alanların daha fazla olduğu, yoğun ve sıkışık yerleşmelerin hâkim olduğu merkez mahallelerde ise açık yeşil alanların yetersiz olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Açık Yeşil Alan, Mekânsal Analiz, Etki Alanı, CBS, Keçiören

ASSESSMENT OF OPEN GREEN AREAS IN KEÇİÖREN DISTRICT OF ANKARA PROVINCE

Öz

Urban open green spaces are a strategic planning tool aimed at sustainable urban development. Open green spaces, which are an important aspect of urbanization, improve the physical, social and psychological well-being of the urban population and increase the quality of life. With the increasing demand for green spaces in cities every day, especially in many developing countries, due to the high level of urbanization and widening inequalities in cities green areas need to be evaluated. Keçiören district which is one of the most populated district of Turkey and Ankara, is designated as the work area. 45 neighborhoods in the metropolitan area of Keçiören District were included in the study. Standard of open green space per capita in Turkey is 10 m²/person. However, in areas without city parks, open green area per person is also considered as 6,5 m². Since there is no city park in the study area, evaluation was made according to both standards. It has been determined that there are currently 526 active open green areas with an area of 4.737.740 m² in 45 neighborhoods located in the urban area of Keçiören District, and there are 5,2 m² open green areas per person. It was determined that 9 neighborhoods exceeded the 6.5 m²/person threshold, and the remaining 36 neighborhoods could not achieve this ratio. In addition, in case the open green areas planned to be built by Keçiören Municipality are completed; It has been determined that it will have an open green area of 7,360,341 m² and the open green area per person will increase to 8 m². It has been observed that there are more open green areas in the surrounding neighborhoods that have recently undergone urban transformation and the open green areas are more common in the neighborhoods that are located to the north of the ring road, and that open green areas are insufficient in the central neighborhoods where dense and congested settlements are dominant.

Anahtar Kelimeler

Open Green Space, Spatial Analysis, Impact area, GIS, Keçiören

Kaynakça

• Aksoy, Yıldız. “İstanbul Kenti Yeşil Alan Durumunun İrdelenmesi.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2001. Web. 20 Ağustos 2020.
• Anguluri, Ramesh ve Priya Narayanan. “Role of Green Space in Urban Planning: Outlook Towards Smart Cities.” Urban Forestry & Urban Greening 25 (2017): 58- 65.
• Ankara Büyükşehir Belediyesi. İlçe Parkları, Keçiören. Web. 2 Mayıs 2020.
• Arnfield, A. John. “Two Decades Of Urban Climate Research: A Review Of Turbulence, Exchange Of Energy and Water, and The Urban Heat Island.” International Journal of Climatology 23.1 (2003): 1–26.
• Bayar, Rüya. “Ankara Şehri Kentsel Büyüme Alanlarının Arazi Uygunluk Analizi.” DTCF Dergisi 60.1 (2020): 39-59.
• Bull, Fiona C. ve diğerleri. “Physical Inactivity.” Comparative Quantification of Health Risks, Global and Regional Burden of Disease Attributable to Selected Major Risk Factors, Volume 1. Ed. Majid Ezzati ve diğerleri. Switzerland: World Health Organization, 2004. 729-881. Web. 10 Haziran 2020.
• Bilgili, Bayram Cemil. Ankara Kenti Yeşil Alanlarının Kent Ekosistemine Olan Etkilerinin Bazı Ekolojik Göstergeler Çerçevesinde Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009. Web. 11 Mayıs 2020.
• Bilgili, Bayram Cemil ve Ercan Gökyer. “Urban Green Space System Planning.” Urban Green Space. Ed. Murat Özyavuz. 2012. Croatia: InTech. 107-122.
• Cilliers, Elizelle Juanee ve diğerleri. “Green Placemaking in Practice: From Temporary Spaces To Permanent Places.” Journal of Urban Design 20.3 (2015): 349–366.
• Cohen, Barney. “Urbanization in Developing Countries: Current Trends, Future Projections, and Key Challenges for Sustainability.” Technology in Society 28.1- 2 (2006): 63-80.
• Çetin, Mehmet. “Using GIS Analysis to Assess Urban Green Space in Terms of Accessibility: Case Study in Kutahya.” International Journal of Sustainable Development & World Ecology 22.5 (2015): 420-424.
• Emür, Semih Halil ve Dilşen Onsekiz. “Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasında Açık ve Yeşil Alanların Önemi Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanları Analizi.” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22.1 (2007): 367-396. Web. 25 Mayıs 2020.
• Ersoy, Melih. Kentsel Planlamada Standartlar. İstanbul: Ninova, 2015.
• Fuller, Richard A. ve Katherine N. Irvine. “Interactions Between People and Nature in Urban Environments.” Urban Ecology. Ed. Kevin J. Gaston. Cambridge: Cambridge University Press, 2010. 134–171.
• Gee, David ve diğerleri. “Urban Planning and Human Health in The European City.” Report to the World Health Organisation, International Society of City and Regional Planners (ISOCARP). 2009. PDF File. Web. 11 Mayıs 2020.
• Georgi, Julia N. ve Dimos Dimitriou. “The Contribution of Urban Green Spaces to the Improvement of Environment in Cities: Case Study of Chania, Greece.” Building and Environment 45.6 (2010): 1401–1414.
• Gül, Atila ve Volkan Küçük. “Kentsel Açık-Yeşil Alanlar ve Isparta Kenti Örneğinde İrdelenmesi.” Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 2.1 (2001): 27-48.
• Haaland, Christine ve Cecil Konijnendijk van den Bosch. “Challenges and strategies for urban green-space planning in cities undergoing densification: A review.” Urban Forestry & Urban Greening 14 (2015): 760–771.
• Haq, Shah Md. Atiqul. “Urban Green Spaces and an Integrative Approach to Sustainable Environment.” Journal of Environmental Protection 2.5. (2001): 601–608.
• Harvey, Robert O. ve W.A.V. Clark. “The nature and economics of urban sprawl”. Land Economics 41.1 (1965): 1–9.
• Karabacak, Kerime. “Türkiye'deki Büyükşehir Belediyeli Şehirlerde Kentsel Yayılma.” DTCF Dergisi 60.1 (2020): 158-178.
• Keçiören Belediyesi. 2019 Performans Programı. Web. 12 Mart 2020.
• Keiner, Marco, Martina Koll-Schretzenmayr ve A. Willy Schmid. Managing Urban Futures: Sustainability and Urban Growth in Developing Countries. Ashgate: Aldershot, 2005.
• Keniger, Lucy E ve diğerleri. “What are the benefits of interacting with nature?.” International Journal of Environmental Research and Public Health 10.3 (2013): 913-935.
• Özçağlar, Ali ve Kerime Karabacak. “Büyükşehir Belediyeli İllerle Birlikte Ortaya Çıkan Merkez İlçe ve İl Merkezi Sorunsalı.” memleket Siyaset Yönetim (MSY) 11.25 (2016): 1-30.
• Rojas, Carolina ve diğerleri. “Accessibility to Urban Green Spaces in Chilean Cities Using Adaptive Thresholds”. Journal of Transport Geography 57 (2016): 227- 240.
• Sezen, Işık ve Başak Aytatlı. “Kentsel Peyzaj Planlamasında Yeşil Alanların Suçun Önlenmesindeki Rolü: Erzurum Örneği.” Kent Akademisi 12.4 (2019): 823-834.
• Sezgin, Dinçer ve Çiğdem Varol. “Ankara’daki Kentsel Büyüme Ve Saçaklanmanın Verimli Tarım Topraklarının Amaç Dışı Kullanımına Etkisi”. METU Journal of the Faculty of Architecture 29.1 (2012): 273-288.
• Shackleton, Sheona ve diğerleri. “Landscape and Urban Planning Multiple benefits and values of trees in urban landscapes in two towns in northern South Africa.” Landscape and Urban Planning 136 (2015): 76-86.
• Sorensen, Andre. “Land Readjustment, Urban Planning and Urban Sprawl in the Tokyo Metropolitan Area.” Urban Studies 36.13 (1999): 2333- 2360.
• Squires, D., Gregory. ed. Urban Sprawl: Causes, Consequences, and Policy Responses. Washington, DC.: The Urban Institute Press, 2002.
• Terzi, Fatih ve Fulin Bölen. “İstanbul’da şehirsel saçaklanmanın ölçülmesi”. İtüdergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım 9.2 (2010): 166-178.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Nüfus İstatistikleri. Web. 20 Mayıs 2020.
• Türkoğlu, Necla ve diğerleri. “Şehirleşmenin biyoklimatik koşullara etkisinin Ankara ölçeğinde incelenmesi.” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 9.1 (2012): 932-955.
• Tütüncü, Özkan ve İpek Aydın. “Toplum ve açık hava rekreasyon faaliyetleri: ABD örneği.” Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi 25.1 (2014): 118-120.
• United Nations, Department of Economic and Social Affairs. World Urbanization Prospects, The 2018 Revision. 2019. PDF File. Web. 2 Şubat 2020
• Wendel, Heather E. Wright, Rebecca K. Zarger, James R. Mihelcic. “Accessibility and Usability: Green Space Preferences, Perceptions, and Barriers in a Rapidly Urbanizing City in Latin America.” Landscape and Urban Planning 107 (2012): 272-282.
• Willemse, Lodene. Community/neighbourhood park use in Cape Town: A classdifferentiated analysis. MA Thesis, University of Stellenbosch, 2010. Stellenbosch University Library and Information Services. Web. 26.10.2020