DO THESE “YOLLAR” REACH “O BELDE”?: SELF-REFERENTIALITY IN AHMET HAŞIM'S POEMS ON SEMIO-STYLISTICS PLANE

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 2, 1445 - 1464, 20.12.2022

Taner Turan

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2022.62.2.27

Öz

Ahmet Haşim poems, which have a unique place in Turkish literature, can be analyzed in many ways. His poems, especially written in free-müstezat form, have an important place in the development of Ahmet Haşim poems, which have a unique place in Turkish literature, can be analyzed and interpreted in many ways. His poems, especially written in free-mustezat form, have an important place in the development of free-verse poetry in Turkish poetry. It seems possible to read, make sense of and analyze Ahmet Haşim's poems, especially Yollar and O Belde, who have created a unique style and meaning universe in his poems, because the starting point of the utopian space created in O Belde poetry is in the Yollar poem. This situation allows the two poems to be discussed with each other in terms of both expression and content. The analysis of poems directly from each other inevitably brings the concept of self-referentiality to the fore. The concept of self-referentiality, which can be defined as the utterance subject's reference to his own texts in the context of literary texts, is extremely important for analyzing the poems of Yollar and O Belde both in terms of style and content. In this study, the concept of self-referentiality was prioritized to explain the two texts with each other, and the concepts of intertextuality, especially allusion and rewriting, were used within the limits of the study for the full analysis of the texts. Because self-referentiality also introduces the concept of intertextuality and these concepts find their counterparts in texts as self-rewriting and self-allusion. In addition, the concepts of repetition and foregrounding of semio-stylistic were used, and the relations of the texts at the level of narrativeness were examined. Through these concepts, the texts have been analyzed both in surface and deep structure and the self-referential relationship between them has been tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Haşim, O Belde, self-referentiality, semio-stylistic, intertextuality

BU “YOLLAR” “O BELDE”YE ÇIKAR MI?: GÖSTERGE-BİÇEMBİLİM DÜZLEMİNDE AHMET HAŞİM ŞİİRLERİNDE ÖZGÖNDERGESELLİK

Öz

Türk edebiyatında kendine özgü bir yere sahip olan Ahmet Haşim şiirleri pek çok bakımdan çözümlenebilir ve anlamlandırılabilir. Onun özellikle serbest müstezat biçimiyle yazılmış şiirleri, Türk şiirinde serbest şiir anlayışının gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Şiirlerinde kendine özgü bir biçem ve anlam evreni oluşturmuş olan Ahmet Haşim’in özellikle Yollar ve O Belde şiirlerini, birbirlerinden hareketle okumak, anlamlandırmak ve çözümlemek mümkün görünmektedir, çünkü O Belde şiirinde yaratılan ütopik uzamın çıkış noktası Yollar şiirinde bulunmaktadır. Söz konusu durum iki şiirin hem anlatım hem de içerik düzleminde birbirleriyle ele alınmasına olanak tanır. Şiirlerin doğrudan birbirlerinden hareketle çözümlenmesi, kaçınılmaz bir şekilde öz-göndergesellik kavramının öne çıkmasını sağlar. Yazınsal metinler özelinde sözceleme öznesinin kendi metinlerine gönderimde bulunması olarak tanımlanabilecek öz-göndergesellik kavramı, Yollar ve O Belde şiirlerini hem biçem hem de içerik açısından çözümlemek için son derece önemlidir. Bu çalışmada, öz-göndergesellik kavramı iki metni birbirleriyle açıklamak adına öncelenmiş, metinlerin tam anlamıyla çözümlenmesi için metinlerarasılığın özellikle anıştırma ve yenidenyazma kavramlarından incelemenin sınırları dâhilinde yararlanılmıştır, çünkü öz-göndergesellik, metinlerarasılık kavramını da devreye sokar ve bu kavramlar öz-yenidenyazma ve öz-anıştırma olarak metinler özelinde karşılığını bulur. Buna ek olarak gösterge-biçembilimin ise yineleme ve önceleme kavramları kullanılmış, metinlerin anlatısallık düzeyindeki ilişkileri incelenmiştir. Söz konusu kavramlar aracılığıyla metinler hem yüzey hem de derin yapıda çözümlenmiş ve aralarındaki öz-göndergesel ilişki ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Haşim, O Belde, Yollar, Öz-göndergesellik, gösterge-biçembilim, metinlerarasılık

Kaynakça

• Ahmet Haşim. (2012). Bütün Şiirleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Aktulum, K. (2014). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Aktulum, K. (2021). İmgelem Çözümlemesine Giriş. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Armağan, Y. (2011). İmkânsız Özerklik Türk Şiirinde Modernizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Barthes, R. (2016). Göstergebilimsel Serüven (çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bloom, H. (2016). Etkilenme Endişesi Bir Şiir Teorisi (çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Metis Yayınları.
• Genette, G. (1997). Palimpsests: Literature in The Second Degree. Lincoln: University of Nebraska Press.
• Greimas, A., ve Courtes, J. (1982). Semiotics and Language An Analytical Dictionary. Bloomington: Indiana University Press.
• Günay, D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual.
• Kula, O. B. (2012). Dil Felsefesi Edebiyat Kuramı-I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Leech, G. N. ve Short, M. (2007). Style in Fiction a LinguisticIntroductiontoEnglish FictionalProse. Londra: Pearson.
• Saussure, F. (1985). Genel Dilbilim Dersleri (çev. Berke Vardar). Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• Tarhan, A. H. (2013). Bütün Şiirleri (haz. İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tevfik Fikret. (2017). Rübâb-ı Şikeste (haz. Abdullah Uçman). İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Wales, K. (2011). A Dictionary of Stylistics. Londra: Routhledge.
• Yalçın. M. (2010). Şiirin Ortak Paydası I. İstanbul: İkaros Yayınları.
• Yücel, T. (2015). Yapısalcılık. İstanbul: Can Yayınları.