GRAZ'DAKİ TÜRKİYE GÖÇMENLERİNDE ALMANCA EDİNİMİ, TOPLUMSAL YAŞAMA KATILIM VE KIRILGANLIK

Yıl 2023, TÜRKİYE CUMHURİYETİ'NİN 100. YILI ÖZEL SAYISI-2023, 194 - 225, 29.10.2023

Oya Topdemir Koçyiğit

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal_29.10.2023.9

Öz

Türkiye’nin göç tarihinde önemli bir varış yeri olarak öne çıkan Avusturya’nın Graz şehri, yüzlerce dilin konuşulduğu gözde bir şehir konumundadır. Graz, 1960’lı yıllardan beri Türkiye’den göç almakta ve giderek daha fazla ilgi odağı haline gelmektedir. Bu makale, kentte yaşayan Türkiye göçmenlerinin toplumsal yaşama katılımı ve kırılganlıklarının Almanca edinimiyle ilişkisini ortaya koymaktadır. Makalede, 2018-2019 yıllarında katılarak gözlem ve niteliksel görüşmelerle yürütülen etnografik alan araştırmasının verilerinden hareketle göçmen kırılganlığı olgusu ele alınacaktır. Araştırma verilerine göre sınırlı Almanca bilgisi, göçmenleri ve özellikle de kadınları büyük oranda grup içi yaşamında tutmakta, Almancanın yetkin kullanımı ise grup dışı karşılaşma ve temasların olanaklarıyla göçmenleri grup sınırlarının ötesinde yaşama katılmalarına alan açmaktadır. Dahası, Almanca kullanımıyla ilişkilendirilerek Anadoluluk ve Avrupalılık gibi kimlik sınırları işaretlenmekte, bu da kurulan ilişkileri düzenlemektedir. Makale, Avusturya’ya uyum ve entegrasyon politikaları bağlamında Almanca öğrenme süreçlerinde dil bariyerini aşamamanın göçmen kırılganlığını pekiştirdiğini, aşma durumunda ise ulus aşırı temasları yoğunlaşabilen göçmen ailelerinde toplumsal cinsiyet temelli ilişkilerin yeni biçimler aldığını savunmaktadır. Bu bağlamda özellikle yeni kadın öznelliklerinin üretilmesiyle göçmen kadın kırılganlığına direnç geliştirme olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Varılan sonuçlar, hem Avusturya’daki yerel ve diğer göçmen kesimlerle yapılacak derinlikli ve disiplinler arası araştırmalar hem de uluslararası göç politikalarının güncellenmesi açısından yeni bulgular sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Avusturya, Türkiye göçmenleri, Almanca, toplumsal yaşam, kırılganlık

GERMAN ACQUISITION, SOCIAL PARTICIPATION AND VULNERABILITY AMONG TURKISH IMMIGRANTS IN GRAZ

Öz

Graz, Austria, which stands out as an important destination in Turkey’s migration history, is a popular city where hundreds of languages are spoken. Graz has been receiving immigrants from Turkey since the 1960s and has increasingly become the center of attention. This article explores the relationship between German acquisition and the participation and vulnerability of Turkish immigrants living in the city. The article discusses the phenomenon of migrant vulnerability based on the data of ethnographic fieldwork conducted in 2018-2019 through participant observation and qualitative interviews. According to the research data, limited knowledge of German keeps migrants, especially women, largely in the in-group life, while the competent use of German opens up space for migrants to participate in life beyond the group boundaries through the possibilities of out-group encounters and contacts. Moreover, identity boundaries such as Anatolianness and Europeanness are marked in relation to the use of German, which in turn regulates the relationships established. The article argues that in the context of Austrian adaptation and integration policies, the failure to overcome the language barrier in the process of learning German reinforces migrant vulnerability, while in the case of overcoming it, gender-based relations take new forms in migrant families whose transnational contacts can intensify. In this context, it is concluded that there are improvements in the vulnerability of migrant women, especially through the production of new female subjectivities. The results provide new findings for in-depth and interdisciplinary research with local and other migrant populations in Austria as well as for updating international migration policies.

Anahtar Kelimeler

Austria, Turkish migrants, German, social life, vulnerability

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (1975). Akdeniz Ülkelerinden Yurt Dışına İşçi Göçü. N.Abadan- Unat, R. Keleş, R. Penninx, H. V. Renselaar, L. V. Velzen, L. Yenisey (Ed.). Göç ve Gelişme içinde (s. 1-5). Ankara: Ankara Üniversitesi SBF İskân ve Şehircilik Enstitüsü.
• Abadan-Unat, N. (2006). Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Adıgüzel, Y. (2016). Göç Sosyolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Ahmed, S. (2018). Feminist Bir Yaşam Sürmek. (S. Aydaş, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Bekaroğlu, E. A., Batur, M., Doğan, N., Kalkan, M., ve Kucur, F. (2015). Avusturya’da Göç, Azınlıklar ve Siyaset: 2014 Raporu. İstanbul: İFESAM Yayınları.
• Bourse, M. (2009). Melezliğe Övgü. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bozok, M. (2018). “Türkiye’de Ataerkillik, Kapitalizm ve Erkeklik İlişkilerinde Biçimlenen Babalık”. Fe Dergi 10(2), 31-42.
• Castles, S. ve Miller, M.J. (2008). Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri. (B.U.Bal ve İ.Akbulut, çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Chambers, I. (2014). Göç, Kültür, Kimlik (2. bs.). (İ. Türkmen ve M. Beşikçi, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Chowbey, P. (2016). Employment, Masculinities, and Domestic Violence in ‘Fragile’ Contexts: Pakistani Women in Pakistan and the UK. Gender & Development, 24(3), 493-509. Doi: 10.1080/13552074.2016.1233670
• Coskun, E. (2016). Türkiye’nin Göç Rejiminde Toplumsal Cinsiyet Faktörü: Ugandalı Göçmen Kadınlar Örneği. Fe Dergi, 8(1), 90-104.
• Çağlar, A. (2000). “Tire”li Kimlikler: Teori ve Yönteme İlişkin Bazı Arayışlar. Toplum ve Bilim, 84, 129-149.
• Danış, A. D. (2004). Yeni Göç Hareketleri ve Türkiye. Birikim Dergisi, 184, 1-2.
• Demren, Ç. (2003). Erkeklik, Ataerkillik ve İktidar İlişkileri. Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın içinde (s. 33-44). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Erder, S. (2006). Refah Toplumunda Getto. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Folbre, N. (1994), Who Paysfor the Kids? Genderand the Structures of Constraint. New York: Routledge. Gelekçi, C. (2014). Avusturya’da Yaşayan Türklerin Türkiye ile Bağları ve Evlilik Göçü. Bilig, 71, 179-204.
• Göle, N. (2012). Mühendisler ve İdeoloji: Öncü Devrimlerden Yenilikçi Seçkinlere (5th ed.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Güler, H. (2013). Ağrılı Göçmenlerin Fransa'ya Tutunma Stratejileri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(27), 295-315.
• Güllüpınar, F. (2012). Göç Olgusunun Ekonomi-Politiği ve Uluslararası Göç Kuramları Üzerine Bir Değerlendirme. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 53-85.
• Gülsün, İ. (1974). Sayılarla Yurtdışındaki İşçilerimiz ve Sorunlarına Ait İstatistikler. Ankara: İİBK Yayınları.
• Hall, S. (1990). Cultural İdentity and Diaspora. J. Rutherford (Ed.), Identity: Community, Culture, Difference içinde (s. 222-237). Lawrence & Wishart. Hartmann, H. (2006). Marksizm’le Feminizm’in Mutsuz Evliliği. (G. Aygen, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kaya, A. (2015). Euro-Türkler, Kuşaklararası Farklılıklar, İslam ve Entegrasyon Tartışmaları. Göç Araştırmaları Dergisi, 1(1), 44-79.
• Kayaalp, E. (1998). Melez Kimliklerin Edebi Temsili: Alman-Türkler Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, E. (2023). Language-Learning Difficulties and Their İnfluence on the Turkish- Speaking Migrant’s İntegration Process in Belgium. Migration Letters, 20(3), 385–402. https://doi.org/10.47059/ml.v20i3.2830.
• Kraler, A. ve Sohler, K. (2007). Austria. A. Triandafyllidou & R. Gropas (Der.). European Immigration: A Sourcebook içinde (s. 19-31). Hampshire: Ashgate.
• Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., ve Taylor, J. E. (2014). Uluslararası Göç Kuramlarının Bir Değerlendirmesi. Göç Dergisi, 1(1), 11-46.
• Nahya, Z. (2011). İmgeler ve Ötekileştirme: Cadılar, Yerliler, Avrupalılar. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 27-38.
• Özçatal, E.Ö. (2011). Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Çalışma Yaşamına Katılımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 21-39.
• Özkul, D. (2012). Göç Araştırmalarında Yeni Yönelimler: Ulus-Ötecilik Araştırmaları. Die Gaste. 20. Erişim tarihi: 18.05.2021, http://www.diegaste.de/gaste/diegaste-sayi2011.html
• Potganski, M. (2010). Türkische Migrant/-İnnen in Österreich. Zahlen. Fakten. Einstellungen, Österreichischer Integrationsfonds. Austria: Wien.
• Pusch, B. (2013). Karşı İstikametten Göç: Türkiye’deki Yüksek Vasıflı Alman Kadınlar. Sosyoloji Dergisi, 3(27), 123-149.
• Pusch B. (2014). Bursa’da Alman Olmak. İdealkent,14(14), 234-251.
• Sağlam, E. (2017). Avusturya’daki Türk Göçmenlerin Entegrasyon Algıları. Göç Araştırmaları Dergisi, 3(1), 140-169.
• Sert, D. (2012). Integration and/or Transnationalism? The Case of Turkish-German Transnational Space. Perceptions: Journal of International Affairs, 17(2), 85-102.
• Sirkeci, İ. (2006). The Environment of İnsecurity in Turkey and the Emigration of Turkish Kurds to Germany. ABD: Edwin Mellen Press.
• Sirkeci, İ. ve Erdoğan, M. (2012). Göç ve Türkiye. Migration Letters, 9(4), 297-302. Sirkeci, İ. ve Yüceşahin, M. (2014). Türkiye’de Göç Çalışmaları. Göç Dergisi, 1(1), 1-10.
• Soytürk, M. (2012). Türkiye’den Avusturya’ya İşgücü Göçü. Electronic Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 2313-2328.
• Sunata, U. (2014). Tersine Beyin Göçünde Sosyal Ağların Rolü: Türkiyeli Mühendislerin Almanya’dan Geriye Göç Deneyim ve Algıları. Türk Psikoloji Yazıları, 17(34), 85-96.
• Şahin Kütük, B. (2015). Türkiye’den Batı Avrupa’ya İşçi Göçünün Sosyolojik Çalışmalara Yansımaları. Journal of Sociological Studies/Sosyoloji Konferansları, 52(2), 609-654.
• Şan, M. K. ve Akyiğit, H. (2021). Göç, Kimlik ve Aidiyet: Amerika’da Yaşayan Türkler Örneği. Bilig, 97, 137-175.
• Şimşek, H. (2014). Türkiye’den Avusturya'ya Göçün 50 Yılı. İstanbul: Belge Yayınları.
• Tekin, U. (2007). Avrupa’ya Göç ve Türkiye. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 37, 43-56.
• Topdemir Koçyiğit O. (2023). Göç, Aile ve Evlilik. Cumhuriyetin Göçlerle Dolu 100 Yılı. 100 Başlıkta Göç Yazıları içinde (s.145-152), (G. Kaya, Ed.). İzmir: Cem Yayınevi.
• Topdemir Koçyiğit, O. (2022a). Türkiye- Avusturya Hattında Karma Evlilikler: Bir Alan Araştırmasının Öyküsü ve İlk Bulgular. Z. Karacagil (Ed.). Current Debates on Social Sciences 8 içinde (s. 972-990). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Topdemir Koçyiğit, O. (2022b). Turkish Germans in Turkiye (from their children’s perspective). İÜ Press. Doi:10.26650/B/SS01.2022.010
• Topdemir Koçyiğit, O. (2019). “Turkish-German” Families: An Insider Viewpoint About War, Migration and The Transnational Family Building Experience. M. Bulut ve K. Şahin (Ed.). Anthropological Perspectives on Transnational Encounters in Turkey: War, Migration and Experiences of Coexistence içinde (s. 105-117). England: Transnational Press London.
• Topdemir Koçyiğit, O. (2016). Savaşın Torunları: Travmatik Belleğe Kuşaklar Ötesi Bir Bakış. Mobile Culture Studies. The Journal, 2(2), 31-53.
• Walby, S. (1990) Theorizing Patriarchy. Oxford: Blackwell.
• White, J. (2014). Yeni Almanya’daki Türkler. (F. Taştan, Çev.). İdealkent, 5(14), 53-87.
• Yalaz, E. ve Zapata-Barrero, R. (2019). Avrupa’da Nitel Göç Araştırmalarını Haritalama: Açımlayıcı Bir Analiz. Avrupa Göç Çalışmalarında Nitel Araştırmalar içinde R. Zapata-Barrero ve E. Yalaz, (Der.), (A. Ay, C. Coşkan, F. Karapehlivan ve Z. Karagöz, Çev.), (s. 10-37). İstanbul: Göç Araştırmaları Derneği (GAR) Yayınları.
• Yalçın, C. (2002). Çokkültürcülük Bağlamında Türkiye’den Batı Avrupa Ülkelerine Göç. Cumhuriyet University Faculty of Letters Journal of Social Sciences, 26(1), 45-60.
• Zeyneloğlu, S. ve Sirkeci, İ. (2014). Türkiye’de Almanlar ve Almancılar. Göç Dergisi, 1(1), 77-118.