KEŞİFSEL EL HAREKETLERİNİN ADLANDIRILMASINDA DOKUNSAL MALZEME ALGISININ ROLÜ

Yıl 2023, Cilt: 63 Sayı: 2, 1317 - 1357, 25.12.2023

Gamze Yıldız , Dicle Dövencioğlu

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2023.63.2.18

Öz

Yakın zamandaki çalışmalar, insanlarda yumuşaklık algısının yumuşak-sert ekseninin çok ötesinde olduğunu ve algısal olarak çeşitli boyutlarda tanımlanabileceğini göstermiştir. Malzemelerin yüzey yumuşaklığı, şekil değiştirebilir, tanecikli veya akışkan olma özellikleri yumuşaklığın algısal boyutlarındandır. Algısal tanımların yanı sıra her bir boyut için bilgi edinmemizi sağlayan farklı ve basmakalıp keşifsel el hareketleri de belirlenmiştir. Gelgelelim konuyu ele alan çalışmalar şimdiye kadar İngilizce dilinde yürütülmüş ve rapor edilmiştir. Günlük nesnelerin İngilizce isimlerinin Türkçe karşılıkları bir sözlük yardımıyla kolayca bulunabilse de bu nesnelere eşlik eden el hareketleri için birebir çevirinin her zaman yeterli olmadığı düşünülmektedir. Buna rağmen insanların keşifsel el hareketlerini Türkçe’de nasıl adlandırdıkları ve nesne özelliklerinin bu hareketleri adlandırmadaki etkisi henüz bilinmemektedir. Dolayısıyla bu çalışma keşifsel el hareketlerinin Türkçe fiiller ile adlandırılmasının nesnelerin daha önce tanımlanan algısal yumuşaklık boyutlarına göre değişiklik gösterip göstermediğini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında; ana dili Türkçe olan 28 katılımcı, 37 malzeme/keşifsel el hareketi çiftini tekrarlayan videolar halinde görsel uyaranlar olarak içeren bir serbest adlandırma deneyine katılmıştır. Çalışmada yer alan deneyde; şekil değiştirebilir, tanecikli, yüzeyi yumuşak, akışkan ve yumuşak olmayan 21 malzemenin yanı sıra alanyazında kullanılan baskılamak, sürtmek, döndürmek, parmakların arasından geçirmek, karıştırmak, çekmek, hafifçe vurmak ve okşamak olarak ilk çevirilerini yapabileceğimiz 8 temel basmakalıp keşifsel el hareketi kullanılmıştır. Katılımcıların bu keşifsel el hareketlerini adlandırmasında her ne kadar uygulanan hareketler baskın rol oynasa da malzemelerin yumuşaklık özelliklerinin de bu adlandırmalar üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Sonuçlar katılımcıların keşifsel el hareketlerini adlandırmada verdiği cevapların malzemelerin yumuşaklık özelliklerine göre sistematik olarak değiştiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel deneysel psikoloji, Görsel algı, Dokunsal algı, Malzeme özellikleri, Yumuşaklık boyutları, Keşifsel el hareketleri

Destekleyen Kurum

ODTÜ BAP

Proje Numarası

AGEP-104-2022-10910

Teşekkür

Bu çalışmada kullanılan malzemeler ve ekipman L’Oréal Genç Bilim Kadınları Bursu ve ODTÜ BAP (AGEP-104-2022-10910) projelerinin destekleriyle alınmıştır.

THE ROLE OF HAPTIC MATERIAL PERCEPTION IN NAMING THE EXPLORATORY PROCEDURES

Öz

Recent studies have shown that the perception of softness in humans goes far beyond the soft-hard axis and can be defined perceptually in multiple dimensions. Perceptual dimensions of softness have been listed as surface softness, deformability, granularity, and fluidity. In addition to perceptual dimensions, stereotypical exploratory hand gestures (procedures, EPs) that enable us to obtain information for each dimension were also determined. However, studies addressing the issue have been conducted and reported in English. Although the Turkish equivalents of the English names of everyday objects can be easily found with the help of a dictionary, it is thought that one-to-one translation is only sometimes satisfactory for the EPs accompanying these objects. On the other hand, how individuals name these EPs and the influence of object properties on naming these have yet to be known well. To this end, in this study, we aim to examine whether naming EPs with Turkish verbs varies according to the previously defined perceptual softness dimensions. Twenty-eight Turkish native speakers participated in a free-naming study that involved videos showing 37 material/exploratory procedure combinations. Twenty-one deformable, granular, furry, fluid, and non-soft materials and eight EPs, pressing, rubbing, rotating, running through, stirring, pulling, tapping, and stroking, were used in the experiment. Even though the movements themselves played a dominant role in the participants’ naming of the EPs in Turkish, we observed that the softness characteristics of the materials were also influential. In other words, we observed different naming of the same hand movement when applied to different materials. The results illustrate a systematic variation in participants’ naming of the haptic exploratory procedures as the materials differ regarding softness features.

Anahtar Kelimeler

Cognitive experimental psychology, Visual perception, Haptic perception, Material properties, Softness dimensions, Exploratory hand movements

Proje Numarası

AGEP-104-2022-10910

Kaynakça

• Ay, D. A. (2017). Ses Sembolizmi ve Ses-Anlam Uyumunun Farklı Bir Sınıflandırma Denemesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 57(2), 17-27. https://doi.org/10.26561/iutded.369143
• Bayram, E., Aydın, Ö., Ergenç, H. I. ve Akbostancı, M. C. (2016). A Picture Database for Verbs and Nouns with Different Action Content in Turkish. Journal of Psycholinguistic Research, 46(4), 847–861. Doi:10.1007/s10936-016-9471-x
• Bergmann Tiest, W. M. ve Kappers, A. M. L. (2007). Haptic and visual perception of roughness. ActaPsychologica, 124(2), 177-189. https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2006.03.002
• Cavdan, M., Doerschner, K. ve Drewing, K. (2019). The many dimensions underlying perceived softness: How exploratory procedures are influenced by material and the perceptual task*. In 2019 IEEE World Haptics Conference (WHC) (pp. 437-442). Tokyo, Japan: IEEE. https://doi.org/10.1109/WHC.2019.8816088
• Cavdan, M., Drewing, K. ve Doerschner, K. (2021). Materials in action: The look and feel of soft. Journal of Vision, 20(11), 514. https://doi.org/10.1167/jov.20.11.514
• Çakır, C. (2017). Body part terms in the Turkish translations of English bestsellers and implications for TEFL. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi-DTCF Dergisi, 57(2), 1411-1426. Retrieved from https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/44907?localeattribute=en
• Dövencioğlu, D. N., Doerschner, K. ve Drewing, K. (2019). Predicting material softness dimensions in active touch. European Conference on Visual Perception. Leuven, Belgium.
• Dövencioğlu, D. N., Doerschner, K. ve Drewing, K. (2018). Aspects of material softness in active touch. European Conference on Visual Perception. Trieste, Italy. Retrieved from https://hdl.handle.net/11511/53227
• Dövencioǧlu, D. N., Üstün, F. S., Doerschner, K. ve Drewing, K. (2022). Hand explorations are determined by the characteristics of the perceptual space of real-world materials from silk to sand. Scientific Reports, 12, 14785. https://doi.org/10.1038/s41598-022-18901-6
• Kılıç, F. ve Dövencioğlu, D. N. (2021). Multiple softness dimensions from material names. Poster session presented at the virtual meeting of the 43rd European Conference on Visual Perception.
• Klatzky, R. L., Lederman, S. J. ve Reed, C. (1987). There's more to touch than meets the eye: The salience of object attributes for haptics with and without vision. Journal of Experimental Psychology: General, 116(4), 356–369. https://doi.org/10.1037/0096-3445.116.4.356
• Lederman, S. J. ve Klatzky, R. L. (2009). Haptic perception: A tutorial. Attention, Perception, & Psychophysics, 71(7), 1439–1459. https://doi.org/10.3758/APP.71.7.1439
• Lederman, S. J. ve Klatzky, R. L. (1993). Extracting object properties through haptic exploration. Acta Psychologica, 84(1), 29–40. https://doi.org/10.1016/0001-6918(93)90070-8 Lederman, S. J. ve Klatzky, R. L. (1987). Hand movements: A window into haptic object recognition. Cognitive psychology, 19(3), 342–368. https://doi.org/10.1016/0010-0285(87)90008-9
• Peirce, J., Gray, J. R., Simpson, S., MacAskill, M., Richard H"ochenberger, Sogo, H., … Jonas Kristoffer Lindelov. (2019). PsychoPy2: Experiments in behavior made easy. Behavior Research Methods, 51(1), 195–203. https://doi.org/10.3758/s13428-018-01193-y
• RStudio Team (2022). RStudio: Integrated development environment for R. RStudio, PBC. Boston, MA. Retrieved from http://www.rstudio.com/
• Schmid, A. C., Boyacı, H. ve Doerschner, K. (2021). Dynamic dot displays reveal material motion network in the human brain. NeuroImage, 228, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2020.117688
• Schmid, A. C. ve Doerschner, K. (2018). Shatter and splatter: The contribution of mechanical and optical properties to the perception of soft and hard breaking materials. Journal of Vision, 18(1),14. https://doi.org/10.1167/18.1.14
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Modern Türkçe Sözlük. Retrieved from https://sozluk.gov.tr/
• Yokosaka, T., Kuroki, S., Watanabe, J. ve Nishida, S. (2018). Estimating tactile perception by observing explorative hand motion of others. IEEE Transactions on Haptics, 11(2), 192-203. https://doi.org/10.1109/TOH.2017.2775631