Günlük hayatta sıklıkla yumuşak olarak adlandırdığımız nesnelerle etkileşimde bulunuruz. Dokunsal (haptik) duyum sayesinde bu nesneleri aktif olarak keşfederken onların şekillerine, işlevlerine ve malzeme özelliklerine dair bilgileri kolayca ediniriz. Günlük hayatta etkileşimde bulunduğumuz nesnelerin yumuşaklığı en önemli malzeme özelliklerinden biridir. Dokunsal yumuşaklık algısını yediğimiz meyvenin tazeliğinden giydiğimiz kıyafetin uygunluğuna kadar çok çeşitli durumlarda kullanırız. Birçok nesneyi yumuşak olarak nitelesek de bu nesneler birinden oldukça farklıdır; bir kumaşın, el kreminin, kumun ya da kedi tüyünün yumuşaklığı doğaları gereği birbirlerinden oldukça farklıdır. Dokunsal yumuşaklık algısı alanyazında özellikle de mühendislik alanındaki çalışmalarda genellikle bir nesnenin ne kadar şekil değiştirebildiği ile tanımlanmış ve fiziksel olarak nesnenin dış kuvvetlerin etkisi ile ne kadar şekil değiştirebildiği ile ölçülmüştür. Dahası dokunsal yumuşaklığı araştıran bazı çalışmalarda yumuşaklığı yargılamada en uygun (optimal) el hareketinin “bastırmak/basınç uygulamak” olduğunu belirtmiştir. Fakat son yıllardaki çalışmalar insanlardaki yumuşaklık algısını tek boyutla açıklamanın mümkün olmadığını göstermiştir. Yakın zamanda yapılan çalışmalarda yumuşaklığın algısal boyutlarının birden fazla olduğununun yanı sıra yüzey yumuşaklığı, akışkanlık (viskozite), taneciklilik (granüllü yapı) ve şekil değiştirebilirlik boyutlarına göre ayrılabilecek yumuşak nesnelerin her birini keşfederken bu boyutlara özel el hareketleri olduğu da saptanmıştır. Buna ek olarak bir nesnenin malzemesini değerlendirirken insanların dokunulan nesnenin özelliklerine, edinmek istedikleri bilgiye ve nesne özellikleri ile edinilmek istenen bilginin etkileşimine bağlı olarak el hareketlerini (dokunsal keşifleri) uyarladığı gözlemlenmiştir. Bu yeni gelişmeler nesnenin dokunsal algısının anlaşılmasına katkı sağlamanın yanı sıra özerk robotların kavrama ve keşif yeteneklerini iyileştirmeye çalışılan alanlarda da yer bulabilir.
deneysel bilişsel psikoloji semantik derecelendirme yöntemi yumuşaklık algısı dokunsal (haptik) algı dokunsal keşifler taneciklilik akışkanlık
Alman Araştıma Kurumu (DFG), ODTÜ BAP ve TÜBİTAK 1001
SFB/TRR 135, A5, DFG-project no. 502774891-ORA projesi “UNTOUCH” , AGEP-104-2022-10910, 122K914
Müge Cavdan Alman Araştıma Kurumu (DFG) SFB/TRR 135, A5 ve DFG-project no. 502774891-ORA projesi “UNTOUCH” tarafından desteklenmiştir. Dicle Dövencioğlu ODTÜ BAP (AGEP-104-2022-10910) ve TÜBİTAK 1001 (122K914) projeleriyle desteklenmiştir.
Softness is a material property that plays an essential role in our daily interactions with objects. The sense of touch, or haptic sense, provides us with valuable information about the shapes, functions, and material properties of objects. We use the sense of haptic softness in a wide variety of situations, from assessing the ripeness of the fruit we eat to the suitability of the clothes we wear. Accordingly, describing an object as soft can encompass a wide range of materials including fabric, hand cream, sand, or cat hair. In the engineering literature, the perception of haptic softness is commonly defined by compliance: the degree to which an object can be physically deformed by the effect of external forces. Consequently, the studies investigating different components of softness equated softness to the compliance of elastic materials. However, recent studies have shown that the perception of softness in humans cannot be explained by a single dimension. Instead, it has been determined that there are multiple perceptual dimensions of softness, each associated with specific hand movements (exploratory procedures) that can be used to explore and evaluate the softness of different objects. These perceptual dimensions of softness include surface softness, fluidity (viscosity), granularity, and deformability. Furthermore, people adapt their hand gestures and haptic explorations depending on the characteristics of the touched object, the information they want to acquire, and the interaction of the object's properties and the desired information. These new developments can contribute not only to the understanding of the perception of softness but also to improving the grasping and exploration abilities of autonomous robots
experimental-cognitive psychology semantic differential method softness perception haptic perception exploratory procedures granularity viscosity
SFB/TRR 135, A5, DFG-project no. 502774891-ORA projesi “UNTOUCH” , AGEP-104-2022-10910, 122K914
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Sanat ve Kültür Politikası |
Bölüm | İnceleme makalesi |
Yazarlar | |
Proje Numarası | SFB/TRR 135, A5, DFG-project no. 502774891-ORA projesi “UNTOUCH” , AGEP-104-2022-10910, 122K914 |
Erken Görünüm Tarihi | 20 Aralık 2023 |
Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2023 |
Gönderilme Tarihi | 3 Mayıs 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 63 Sayı: 2 |
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.